نفت ایران و بازار جهانی

حمیدرضا صالحی

صنعت نفت ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین حوزه‌هایی که در آن مزیت نسبی داریم، در تمام سال‌های گذشته نقش و سهمی مهم در تامین نیازها و درآمدهای اقتصادی کشور داشته اما برای تداوم این نقش، نیاز به برنامه‌ریزی‌های کلان و جذب سرمایه‌های تازه وجود دارد. ما در سال‌های پیش از تحریم و در دوران اجرای برجام توانستیم میزان صادرات نفت خود را به بالاترین حد ممکن برسانیم اما در سال‌های اخیر این عدد کاهش یافته و به دنبال آن فعالیت پالایشگاه‌ها نیز محدود شده است. این در حالی است که این حوزه برای تداوم فعالیت، نیاز به جذب سرمایه‌های جدید به شکل دایمی دارد و غفلت از این موضوع در سال‌های اخیر، فاصله با رقبای منطقه‌ای را بیشتر کرده است.

اینکه عربستان سعودی می‌گوید که به زودی امکان تولید نفت روزانه خود را به ۱۰ میلیون بشکه می‌رساند، نشان از آن  دارد که این کشور چه در حوزه حفظ بازار و چه در حوزه سرمایه‌گذاری‌های جدید موفق عمل کرده است و برای آنکه ما نیز به حداکثر توان تولیدی خود برسیم، باید گام‌های اجرایی مهمی را‌ برداریم. در برنامه‌های بالادستی و در طرح‌هایی که از سوی وزارت نفت ارایه شده، ایران  می‌تواند به تولید شش میلیون بشکه نفت در روز برسد اما این مساله نیاز به استفاده از تجهیزات به‌روز، جذب سرمایه داخلی و خارجی و استفاده از حداکثر ظرفیت‌ها دارد؛ موضوعی که در سال‌های گذشته کمتر به آن پرداخته‌ایم.

صنعت نفت ایران در حال حاضر به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تازه نیاز دارد. ما در این سال‌ها کمتر از ظرفیت میادین نفتی و گازی مشترک استفاده کرده‌ایم و در سوی مقابل، کشورهای همسایه توانسته‌اند فعالیت خود در این میدان‌ها را به شکل جدی توسعه بدهند. اگر همزمان با پیگیری مذاکرات، شرایط برای انجام این سرمایه‌گذاری فراهم شود، ایران خواهد توانست ضمن بازپس‌گیری سهم خود از بازار، نقش خود در بازار جهانی انرژی را نیز گسترده‌تر کند.

در کنار سرمایه‌گذاری در تولید نفت، باید کار بر روی صنایع وابسته به نفت را نیز ادامه دهیم. امروز جهان در حال حرکت به سمت انرژی‌های پاک و سبز است و شاید همین موضوع در آینده تقاضا برای نفت را کاهش دهد. اگر ما در صنایع وابسته به نفت تقویت شویم هم این تهدید را کنار خواهیم گذاشت و هم با تولید ارزش افزوده بیشتر، درآمد نهایی کشور را بالا خواهیم برد.