تصمیمهای اخیر مقتدی صدر چه زیانهای اقتصادی برای کشورش به همراه داشت؟
میتوان با اطمینان اعلام کرد مقتدی صدر بدون هیچ منازعی پر نوسانترین شخصیت صحنه سیاسی عراق محسوب میشود. با نگاهی به کلیپهای منتشر شده از اظهارات مقتدی صدر طی سالهای گذشته که در فضای مجازی به وفور قابل دسترسی است، به راحتی میتوان به این نتیجه رسید که تقریبا او با همه ارکان ساختار تشکیل دهنده صحنه سیاسی - اجتماعی عراق سابقه اتحاد، همکاری و ائتلاف داشته و در عین حال علیه اکثر قریب به اتفاق آنها هم موضعگیری کرده و به مخالفت هم پرداخته است. اما آنچه او را در این صحنه به شدت متمایز کرده بازی قهر و آشتیهایی است که همواره و طی کمتر از یک دهه گذشته به طور مستمر آن را تکرار کرده است. به اعتقاد کارشناسان او با این حربه قصد دارد به دوستان و دشمنان درون و برون مرزیاش میزان تاثیرگذاری خود را بر صحنه سیاسی عراق نشان بدهد و گرنه صحنه سیاسی عراق آنقدر برای او جذابیت (بخوانید منافع) دارد که بقای خود را حتی به بهای به آتش کشیدن کاخ ریاستجمهوری عراق و پارلمان این کشور نیز خواهان است.
هرگز نباید تصور کرد این تاثیرگذاری در جنبه مثبت آن قرار دارد، بلکه تمام مرکز ثقل تاثیرات مقتدی صدر به شکل منفی بر جامعه عراق وارد میشود و حتی آنانی که به طرفداری از وی در خیابانها به آشوب و هرج و مرج میپردازند نیز تحت تاثیر این موج منفی قرار میگیرند. به طور نمونه به اعتراف مسوولان عالیرتبه عراقی از جمله نخستوزیر این کشور، گروکشیهای مقتدی صدر باعث شده تا پارلمان به حال تعطیل و روند تصمیمگیری در قوه مقننه فلج شود که یکی از مهمترین اثرات آن عدم تصویب بودجه کشور است.
تصور شرایط 9 ماه بدون بودجه برای کشوری همچون عراق هم یک کابوس به حساب میاید، اما ظاهرا کفنپوشهایی که به دست داشت تصاویر مقتدی صدر برای اصلاح ساختار سیاسی عراق و کمک به مردم این کشور وارد آن شدند نه در در زمان حضور خود و نه حتی بعد از استعفای شان هم اجازه ندادند بودجه عراق که بخش عمده آن صرف حقوق کارمندان و پروژههای عمرانی که تامینکننده حقوق روزمره همین جامعه میشود، به تصویب برسد و دولت عراق در یک خلأ قانونی امور خود را مورد رتق و فتق قرار بدهد.
به اعتراف بسیاری از کارشناسان عراقی صرف همین اقدام مقتدی صدر باعث مختل شدن اکثر فعالیتهای خدماتی دولت عراق شده است، و عملا همهچیز تا زمان تعیین تکلیف سمت و سوی خواستههای این رهبر عراق در هالهای از ابهام باقی مانده است. تصمیمات کاملا حساب شده مقتدی صدر، باعث رخدادهای مختلفی در عراق شد که به غیر از تعطیلی مجلس و ادارات دولتی و مختل شدن فعالیت قوه قضاییه، این تظاهرات به بسیاری از اماکن و ابنیه و داراییهای دولت عراق نیز آسیبهای جدی وارد آورده است. حال اگر اقدامات مشابه صورت گرفته طی 6 بار گذشته را هم به آن بیفزاییم حجم این آسیبها و زیانها بسیار گسترده و زیاد مینماید. مقتدی صدر تقریبا هر بار که در صحنه منطق و قوانین بازی سیاسی و دموکراسی د ر کشور کم آورده دست به دامن شاید تنها توانمندی خود شده و از صحنه سیاسی عراق خداحافظی میکند، اسم رمزی که برای هوادارانش به معنای ورود به پروسه آشوب و هرج و مرج است. او با این کار خود بیش از آنکه محبوبیت خود در جامعه عراق نشان داده باشد، ظرفیت خویش را در تاثیرگذاری بر قشر خاصی از جامعه که توانمندی به اغتشاش کشیدن کشور را دارند، به اثبات میرساند.
به تعبیر یک کارشناس عراقی، مقتدی صدر از اولین قهر خود با صحنه سیاسی عراق در اوت 2013 و تکرار آن در فوریه 2014، مارس 2016، بستن دفاترش بعد از پیروزی در انتخابات 2016، خروج از روند سیاسی در 15 جولای 2021 و اعلام عدم نامزدیاش در انتخابات و سپس تاکید بر عدم فعالیت سیاسی سه ماه مانده به برگزار آخرین انتخابات پارلمانی در عراق و تکرار مکررات چند روز پیش دقیقا به دنبال نشان دادن میزان توانمندی خود در خرابتر کردن اوضاع عراق در چارچوب تخریب بازی رقبا دارد و قصد دارد تا این پیام را به گوش جریانهای سیاسی عراقی و قدرتهای منطقهای و بینالمللی برساند که او گرچه سیاستمدار باهوشی نیست اما ابزارهایی برای تخریب صحنهای که او در آن بازیگر مهمی نباشد، در اختیار دارد. با این حال بزرگترین زیان را شاید عراق در دور اخیر قهر مقتدی صدر متحمل میشود.
همزمانی این اقدام مقتدی صدر با آغاز موسم اربعین باعث شد تا نگرانیها برای خیل عظیمی از مردم عراق که به انتظار درآمدهای خدمترسانی به زائران نشستهاند به وجود آید.
مردم عراق به رغم ثروت سرشار نفتی که کشورشان از آن بهرهمند است، همچنان در شرایط بحران اقتصادی و کمبودهای شدید خدماتی و نیز بیکاری به سر میبرند.
در این میان موسمهایی همچون اربعین و حضور بسیار زیاد زائران به هر شکل میتواند فرصتهای اشتغال قابل توجهی را در حاشیه آن برای اقشار بسیار پایین جامعه فراهم کند، فرصتی که اگر دو سال گذشته کرونا از عراقیها گرفته بود، امسال نیز اقدام مقتدی صدر همزمان با آغاز اولین روز ماه صفر ضربه بزرگی به حضور شمار قابل توجهی از زائرانی کرد، که حداقل از کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس قصد حضور در این مراسم را داشته و احتمالا بیشترین هزینهها را هم در این موسم خرج میکردند، وارد کرد.
بیانیههای مسوولان کشورهای همچون بحرین، عربستان سعودی و چند کشور عربی دیگر هم نشان داد مقتدی صدر ناخواسته و شاید کاملا هدفمند بهانه کافی به مسوولان و سرویسهای امنیتی این کشورها جهت جلوگیری از حضور شهروندان خود در این موسم داده است.
اگرچه تاریخ مشخص خواهد کرد مقتدی صدر در زمین چه طرفهایی بازی میکرده است اما با توجه به رفتارهای این شخصیت عراقی از هماکنون میتوان با اطمینان گفت که بازی او در زمین عراق نیست.