نابرابری اقتصادی و بزه‌های خیابانی
طرح‌های ضربتی در مورد آسیب‌های اجتماعی تلاشی برای پاک کردن صورت مساله است
گلی ماندگار|
تقریبا روزی نیست که فیلمی از زورگیری و دزدی در فضای مجازی منتشر نشود. اینکه نشان می‌دهد، مردم حتی در روز روشن هم در خیابان‌های شهر امنیت ندارند، هر لحظه باید انتظار این را داشته باشند تا یک نفر با گذاشتن یک قمه زیر گلویشان‌دار و ندارشان را که اغلب گوشی موبایل و کیف و زیور آلات طلاست مورد سرقت قرار دهد. اینکه پلیس بارها و بارها به مساله‌ای با نام «سرقت اولی ها»
اشاره کرده خود نشان از افزایش میزان سرقت‌ها در سطح جامعه دارد. در واقع از زمانی که مشکلات اقتصادی به صورت محسوسی افزایش پیدا کرد و تامین معیشت مردم با سختی مواجه شد، پدیده‌ای به نام «سرقت اولی» در کشور افزایش چشمگیری پیدا کرد. هر چند که هیچ عاملی نمی‌تواند توجیه‌کننده سرقت باشد و سارقان حق ندارند به هر بهانه‌ای امنیت جامعه را به خطر بیندازند، اما به گفته حضرت علی(ع) وقتی فقر از دری وارد شود ایمان از در دیگر خارج می‌شود و حتما ما هم این ضرب‌المثل را بسیار شنیده‌ایم که شکم گرسنه دین و ایمان ندارد. به همین خاطر است که خیلی‌ها بر اثر فشار روز افزون فقر دست به سرقت می‌زنند. شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد، یک لحظه غفلت کنید و گوشی موبایلتان به سرقت برود، باز کردن در خودرو ایرانی که دیگر از تخصص سارقان به شمار می‌رود و تنها ظرف چند ثانیه می‌توانند به آن دستبرد بزنند. اگر از بانک بیرون می‌آیید یا شغلتان به گونه‌ای است که مجبورید پول و ارز و طلا جابه‌جا کنید باید خیلی مراقب باشید چون سارقان حالا با ترفند‌ها و شگردهایی تازه به کمین نشسته‌اند و هر لحظه می‌توانند به شما حمله کنند و البته مهم‌ترین توصیه این است که اگر جانتان را دوست دارید با آنها وارد زد و خورد نشوید، چون معلوم نیست در یک لحظه برای به سرقت بردن وسایلتان از اسلحه گرم یا سردی که همراه دارند، چطور استفاده کنند و در نهایت چه بلایی به سر شما بیاید.
شروع طرح ضربتی پلیس پایتخت برای مقابله با سرقت
در واقع می‌توان گفت افزایش میزان کلیپ‌های سرقت در فضای مجازی یکی از دلایل عمده‌ای باشد که رییس پلیس تهران بزرگ از شروع طرح ضربتی پلیس پایتخت برای مقابله با سرقت خبرداده است. سردار حسین رحیمی در قرارگاه مقابله با سرقت با تاکید بر اینکه ماموریت اصلی پلیس پایتخت مقابله جدی با سارقان و پدیده سرقت است، بیان داشت: پی‌جویی جرم سرقت از لحظه وقوع در دستور کار قرار دارد و به محض وقوع هرگونه سرقت پیگیری موضوع و دستگیری سارقان به سرعت در دستور کار گشت‌های ضربت قرار خواهد داشت. او با اشاره به راه‌اندازی گشت‌های ضربتی خودرویی و موتوری مقابله با سرقت ادامه داد: تمرکز ماموریت‌های پلیس پایتخت برای مقابله جدی و همه‌جانبه با سرقت، زورگیری و سرقت‌های خشن است. سردار رحیمی با تاکید بر اینکه طرح ضربتی مقابله با سارقان با قدرت اقتدار و قاطعیت انجام خواهد شد گفت: به شهروندان این اطمینان را می‌دهیم که با همه توان برای مقابله با سارقان و زورگیران به میدان آمده و مقتدرانه با این افراد که با عملکرد خود امنیت و آرامش و احساس امنیت شهروندان را به مخاطره می‌اندازند برخورد خواهیم کرد .رییس پلیس پایتخت با اشاره به اینکه عمده کلانتری‌ها و پلیس‌های تخصصی در بحث برخورد با سارقان و مقابله با پدیده سرقت به کارگیری شده است عنوان داشت: محورهای اصلی و فرعی شهر حتی کوچه پس کوچه‌های شهر را به دنبال سارقان خواهیم بود. سردار رحیمی با اشاره به اینکه بسیاری از سارقان خرده پا و حتی برخی از زورگیران به دلیل مصرف مواد خود اقدام به سرقت و زورگیری می‌کنند گفت: سارقان معتاد به محض دستگیری برای مدت حداقل شش ماه تحویل مراکز بازپروری خواهند شد و پس از آن به اتهامات آنها رسیدگی خواهد شد.
عوامل سرقت و دلایل افزایش آن
نباید فراموش کنیم که اولین نتیجه مشکلات اقتصادی در کشور افزایش آسیب‌های اجتماعی خواهد بود، چیزی که طی همین سال‌های هم به ما ثابت شده است. منیرساداتی مطلق، جامعه شناس با بیان این مطلب به «تعادل» می‌گوید: هر زمان که مشکلات اقتصادی در جامعه افزایش پیدا می‌کند، به تبع آن آسیب‌های اجتماعی هم رو به افزایش می‌رود، تنها مساله سرقت و زورگیری نیست، بلکه آسیب‌هایی مثل اعتیاد، تن‌فروشی، طلاق و... همه و همه نتیجه شرایط بد اقتصادی در کشور هستند. اما آنچه که باعث شده این آسیب‌ها در شرایط کنونی به این میزان افزایش پیدا کرده و رخ نمایی کنند، دلیلش این است که هیچ‌وقت مردم چنین شرایط بدی را از لحاظ اقتصادی و معیشتی تجربه نکرده بودند. خانواده‌ها با انفجار قیمت‌ها مواجه شده‌اند، سبد خانوار هر روز کوچک وکوچک‌تر شده، کوچ اجباری از شهرها به حاشیه شهرها به دلیل افزایش بی‌رویه نرخ اجاره‌بها مسکن، افزایش درگیری‌های خانوادگی و طلاق به دلیل بروز مشکلات اقتصادی و ... همه اینها دست به دست هم داده‌اند تا ما با پدیده‌ای به نام «سرقت اولی ها» مواجه شویم. پس به جرات می‌توانیم بگوییم که مشکلات اقتصادی یکی از عمده دلایل افزایش سرقت‌ها شده است.
او می‌افزاید: ما نمی‌توانیم از فردی که چیزی برای از دست دادن ندارد، خانواده‌اش از هم پاشیده، در دام اعتیاد افتاده و قطعا به مصرف مواد روان گردان معتاد است، شغلش را از دست داده برای تامین هزینه‌های زندگی با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند،بخواهیم پایبند به قوانین اجتماعی باشد. سال‌هاست که جامعه شناسان در مورد موارد افزایش آسیب‌های اجتماعی و از جمله سرقت به مسوولان هشدار داده‌اند اما متاسفانه گوش شنوایی نبوده و نیست.
طرح‌های ضربتی پاک کردن صورت مساله است
این جامعه‌شناس در پاسخ به این سوال که آیا اجرای طرح ضربتی جمع‌آوری سارقان می‌تواند راه چاره کاهش میزان سرقت باشد، می‌گوید: طرح‌های ضربتی در مورد آسیب‌های اجتماعی بیشتر تلاشی برای پاک کردن صورت مساله است تا حل آن. همین الان هم ظرفیت زندان‌های کشور عملا تکمیل است و همین چند روز پیش مسوولان به پدیده «کف خوابی» زندانیان اشاره کردند. اینکه طرحی در یک بازه زمانی مشخص اجرا شده و عده‌ای هم دستگیر شوند، نمی‌تواند راهکار مناسبی برای معضلی به نام «عدم امنیت» در جامعه باشد.
روند صعودی جرایم
کمیل اژدری، جمعیت‌شناس نیز در این باره به «تعادل» می‌گوید: نتایج یک مطالعه نشان داد که میزان سرقت با متغیرهای اقتصادی مثل درآمد سرانه، تورم، فقر و بیکاری جوانان مرتبط است و شیوع اعتیاد و طلاق نیز با سرقت ارتباط دارد. همچنین مشخص شد که در بحث جرایم، تاثیر آموزش نسبت به بیکاری، پر رنگ‌تر است. در واقع آمارهای جرم در ایران نشان می‌دهد طی سالیان اخیر، جرایم روند صعودی داشته‌اند. جرایم خشن مانند قتل عمد، ضرب و جرح، تهدید و مسموم کردن عمدی از سال 1370 تا 1394، روند صعودی داشته و از سال 1390 نیز شیب تندی به خود گرفته است. بررسی آمار سرقت در سال‌های 1380 تا 1394 نیز نشان می‌دهد که سرقت در کشور از انتهای دهه 80 روندی صعودی داشته است.
او می‌افزاید: همین اعداد و ارقام به راحتی نشان می‌دهند که چه میزان مشکلات اقتصادی در افزایش آسیب‌های اجتماعی تاثیرگذار بوده‌اند. در واقع شکاف طبقاتی که در جامعه طی سال‌های اخیر ایجاد شده است یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش بزه‌ها در سطح جامعه است. در حال حاضر به جرات می‌توانیم بگوییم که طبقه متوسط از جامعه حذف شده‌اند، قشری که همیشه برقرار‌کننده تعادل در جامعه بوده حالا نیست، یک طرف ما تعداد زیادی افراد فقیر داریم که به دلایل مختلف در تامین معیشت خود با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و در طرف دیگر تعدادی اندک هستند که از تمامی امکانات به حد بسیار زیاد برخوردارند و در واقع ثروت را در احاطه خود در آورده‌اند. در این شرایط تاثیری که بر طبقه فرودست جامعه گذاشته می‌شود بسیار بسیار دردناک و سخت خواهد بود و شرایط را برای ناامن شده جامعه، افزایش بزه‌ها و البته بی‌توجهی به قانون فراهم می‌کند.
توزیع ناعادلانه ثروت
اژدری در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: مسوولان باید بدانند که در شرایط کنونی توزیع ناعادلانه ثروت در جامعه یکی از بزرگ‌ترین دلایل بروز بزه‌های اجتماعی است، نمی‌توانیم به هیچ عنوان منکر این قضیه باشیم. اینکه حالا می‌خواهند با اجرای طرح ضربتی مبارزه با سرقت امنیت را به جامعه بازگردانند، مساله‌ای است که نتیجه‌اش از ابتدا پیدا ست و قطعا نمی‌تواند راه‌حل ریشه‌ای برای وضعیت کنونی باشد. در واقع تا زمانی که شرایط اقتصادی و معیشتی مردم بهبود پیدا نکند همیشه افرادی هستند که این حق را به خود می‌دهند تا سهمشان از زندگی را به زور افراد دیگری که آنها هم از قضا سهم چندانی از ثروت ندارند، بگیرند. مساله سرقت‌های «رابین هودی» نیست. مساله سرقت و ایجاد رعب و وحشت کردن در بین افرادی است که خودشان با انواع و اقسام مشکلات اقتصادی و معیشتی دست به گریبانند. برای از بین بردن این شرایط باید فکری اساسی کرد طرح‌های ضربتی تنها در مدت زمانی اندک می‌تواند میزان این سرقت‌ها را کاهش دهد و بعد دوباره همه‌چیز به روال سابق بازخواهد گشت.
