شیفت ترانزیتی از قفقاز به غرب خزر

گروه راه و شهرسازی|

در حالی که به واسطه جنگ میان آذربایجان و ارمنستان، دسترسی جاده‌ای ایران از طریق ارمنستان به روسیه و سپس اروپا محدود شده است، دیروز نخستین اجلاس ۶ جانبه ترانزیتی با هدف همگرایی در منطق (شرق دریای خزر) با حضور کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان برگزار شد و در این اجلاس ایران به عنوان میزبان پیشنهاد کرد تا پلت‌فرم مشترک ترانزیتی میان کشورهای حاضر در اجلاس ایجاد شود. در این حال، مسوولان دولتی از تعدیل تعرفه‌های سنگین ناوگان ترانزیتی توسط دولت ترکمنستان و توسعه مناسبات حمل‌ونقل جاده‌ای بین جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان خبر دادند. بر اساس این گزارش، دیروز معاون وزارت امور خارجه در این اجلاس 6 جانبه با اشاره به امکان دسترسی به ترانزیت ۲۰میلیون تن کالا بین ایران و ۵ کشور همسایه گفت: لازمه رسیدن به این هدف توافق ۶ کشور برای ایجاد پلت‌فرم مشترک و واحد حمل‌ونقلی ـ ترانزیتی است. به گزارش تسنیم، مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه درباره همکاری‌های ترانزیتی با تأکید بر اهمیت ترانزیت و حمل‌ونقل در دیپلماسی اقتصادی و سیاست همسایگی ایران، این دو موضوع را ابزاری برای مواصلات و ارتباطات درون‌منطقه‌ای و همچنین توسعه اقتصادی منطقه‌ای اعلام کرد. وی با اشاره به گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه روسای جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آسیای مرکزی در خصوص اهمیت همکاری در حوزه ترانزیت و همکاری‌های موجود و قبلی از جمله در چارچوب سازمان اکو گفت: ترانزیت 20 میلیون تنی میان 6 کشور ایران، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان، چنانچه هر 6 کشور در خصوص یک پلت‌فرم مشترک و واحد حمل‌ونقلی ـ ترانزیتی توافق کنند، قابل دستیابی خواهد بود. صفری تأکید کرد: باید در خصوص یک مدل مدیریت واحد کریدورها بین کشورهای حاضر در اجلاس به توافق برسیم. وی با اشاره به هماهنگی ایران و سایر کشورهای ترانزیتی منطقه به‌منظور دادن دسترسی به کشورهای محصور در خشکی منطقه گفت: ایران همواره برای کمک به کشورهای محصور در خشکی منطقه از جمله کشورهای آسیای مرکزی اهتمام داشته است.ایران قصد دارد یک کنفرانس بین‌المللی با حضور کشورهای محصور در خشکی و ترانزیت منطقه‌ برگزار کند تا به کنفرانس بعدی سازمان ملل متحد برای کشورهای محصور در خشکی نیز کمک کرده باشد.

     فرصتی برای هم‌افزایی منطقه‌ای

شهریار افندی‌زاده، معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی نیز در نخستین اجلاس وزرای ایران با کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان که صبح شنبه برگزار شد، افزود: این اجلاس را یک ابتکار عمل جدید برای تقویت همگرایی منطقه‌ای بین کشورهای حاضر در زمینه حمل‌ونقل و ترانزیت می‌دانیم.  وی گفت: برگزاری این اجلاس فضای مناسبی برای تبادل نظر وزرای کشورهای حاضر در این زمینه و همچنین دیدارهای دوجانبه میان وزرا و سایر مقامات ارشد حمل و نقلی کشورهای عضو فراهم کرده است. معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه به‌واسطه شکل‌گیری فضای سازنده و تعاملی فعلی در زمینه حمل‌ونقل بین‌المللی و ترانزیت میان اعضای حاضر، به‌ویژه فی‌مابین جمهوری اسلامی ایران با هر یک از اعضا در چارچوب روابط دوجانبه و همچنین توافقات چندجانبه ایران با دیگر کشورهای حاضر، فصل نوین و روزهای شکوفایی همکاری‌های حمل ونقل و ترانزیتی در حال رقم خوردن است. افندی‌زاده این اجلاس را در امتداد نشست اخیر سران شانگهای در سمرقند و مذاکرات انجام شده بین وزرای حمل‌ونقل کشورهای حاضر در اجلاس دانست و ابراز امیدواری کرد که این اجلاس، منجر به تبیین و تصویب تصمیمات هوشمندانه و هدفمند جهت اقدام مشترک با همکاری مشترک همه اعضا شود. وی اضافه کرد: در چارچوب گسترش این دست همکاری‌ها، زمینه‌های مطلوب برای هم‌افزایی موقعیت جغرافیایی، زیرساخت‌ها و امکانات حمل ونقلی‌مان، بهره‌مندی تمام بازیگران عرصه حمل‌ونقل، لجستیک، تجارت و اقتصاد کشورهای متبوع ما، بیش از پیش در این پهنه جغرافیایی فراهم شود. معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین به امکان هدف‌گذاری میان مدت ترانزیت سالانه ۲۰ میلیون تن کالا بین ایران و ۵ کشور ترکمنستان، جمهوری قزاقستان، جمهوری ازبکستان، جمهوری تاجیکستان و جمهوری قرقیزستان اشاره کرد و گفت: در بیانیه پایانی اجلاس هم این هدف‌گذاری مورد تأکید است. افندی‌زاده با بیان اینکه یک ابتکار ارزشمند برای هدفمند کردن و همسوسازی اقدامات اعضای در چارچوب یک برنامه عمل مشترک منطقه‌ای ۶ جانبه ترانزیتی، فراهم شده است، افزود: در این راستا، به گروه‌های کارشناسی تأکید می‌شود از هر ظرفیت و ابزاری نظیر عضویت مشترک در سازمان‌ها و کریدورهای منطقه‌ای و بین‌المللی ترانزیتی، همکاری‌های با یکدیگر در سرمایه‌گذاری و احداث پروژه‌های زیرساختی، حسن همجواری و بهبود ترددهای مرزی، توسعه دیجیتال در فرآیندهای ترانزیت، تسهیل در امور کنسولی و ویزای رانندگان و بهبود مستمر تعرفه‌ها و عوارض ترانزیتی در راستای این برنامه عمل مشترک بهره‌گیری کنند. وی خواستار نگاه ویژه گروه‌های کارشناسی به ایجاد سازوکار مدیریت کریدورهای ترانزیتی عبوری در راستای تقویت همکاری ۶ جانبه ترانزیتی و طرح توافقات کلیدی به همین منظور در متن سند پایانی این اجلاس شد. به گزارش ایرنا، پس از سخنان معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی، نمایندگان کشورهای حاضر در اجلاس اظهارات خود را بیان کردند. روزم دوم اجلاس دو روزه وزرای ایران با کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان درباره همکاری‌های ترانزیتی امروز نیز با حضور وزیر راه و شهرسازی کشورمان ادامه خواهد داشت.

    ترکمنستان تعرفه‌های ترانزیتی را تعدیل کرد

در این حال، دیروز داریوش امانی، رییس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و معاون وزیر راه و شهرسازی، از تعدیل تعرفه‌های سنگین ناوگان ترانزیتی توسط دولت ترکمنستان خبر داد و گفت: پیرو پیگیری‌های مستمر در جریان نشست‌ها و ملاقات‌های دو و چند جانبه در سطوح مختلف به ویژه در نشست‌های اخیر اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای، دولت ترکمنستان با اعلام بازگشایی مرزهای خود برای عبور ترانزیتی ناوگان بین‌المللی، نسبت به تعدیل تعرفه‌های سنگینی که طی سالیان اخیر بر ناوگان ترانزیتی وضع کرده بود، اقدام کرد. به گزارش ایلنا، وی افزود: با توجه به سیاست‌های راهبردی دولت سیزدهم و ریاست محترم جمهوری مبنی بر توسعه همکاری‌های اقتصادی، تجاری و حمل و نقلی با کشورهای همسایه و منطقه و پیرو پیگیری‌های مستمر وزارت راه و شهرسازی به عنوان مسوول کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکمنستان و رایزنی‌های سازنده دستگاه دیپلماسی به ویژه معاونت دیپلماسی اقتصادی و دفاتر سیاسی و چندجانبه وزارت امور خارجه و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در عشق آباد و نهایتا تلاش‌های همکاران سازمان متبوع در حوزه ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی، ریاست‌جمهوری ترکمنستان به عنوان بالاترین مقام تصمیم‌گیر با صدور دستور بازگشایی مرزهای آن کشور، تعرفه‌های عبور ترانزیتی ناوگان بین‌المللی را تعدیل کرد.  امانی با بیان اینکه این امر باعث کاهش مناسب هزینه‌های صادرات و حمل و نقل در مسیر کشورهای حوزه آسیای میانه می‌شود، عنوان کرد: قطعا از بروز خسارات به کالاها و بارگیرها که طی سه سال اخیر و پس از پاندومی کرونا و بنا به درخواست دولت ترکمنستان در مرزهای مشترک جابه‌جا می‌شدند، جلوگیری می‌کند و باعث از سرگیری حمل یک‌سره، تسهیل تردد و همچنین کاهش اعتراضات صاحبان کالا، شرکت‌ها و رانندگان حمل‌ونقل بین‌المللی می‌شود. او با اشاره به اینکه این اقدام می‌تواند با توجه به اتفاقات اخیر در حوزه قفقاز و همچنین جنگ روسیه و اوکراین و کمبودهای شناور در دریای خزر، در راستای رونق مسیر آلترناتیو شرق دریای خزر در جهت توسعه کریدور شمال- جنوب و موافقتنامه عشق‌آباد نیز موثر واقع شود، خاطرنشان کرد: مراتب مذکور از اول ماه اکتبر ۲۰۲۲، نهم مهر ۱۴۰۱، اجرایی و در راستای اصل رفتار متقابل و حسن همجواری، طرف ایرانی نیز متقابلا اقدامات مشابه را به عمل خواهد آورد.