نفس‌های آخر گاز در صنایع

همه ساله با رسیدن فصل سرما و افزایش مصرف خانگی، گاز اغلب صنایع در کشور قطع می‌شود. امسال نیز اخبار مختلفی از قطعی گاز صنایع به گوش می‌رسد و احتمالا با شروع فصل سرمایه گاز صنایع سهمیه‌بندی و قطع شود. البته این صنایع در زمان نبود گاز مجبور به مصرف مازوت هستند که آن هم برای کشور و محیط زیست آن خطر آفرین است.

اما صنایع در فصل سرمایه با زیان‌سازی مواجه می‌شوند.با قطعی گاز میزان تولید محصولات کارخانجات نصف می‌شود و از سوی دیگر قیمت پایانی محصولات این کارخانجات نیز روند صعودی به خود می‌گیرد. یعنی با یک قطع چند ساعته گاز صنایع به اقتصاد کشور و معیشت مردم ضربه سنگینی وارد می‌شود. از سوی دیگر کارخانجات نیز با مشکل مواجه می‌شوند یعنی زمانی که یک دستگاه به علت نبود گاز خاموش می‌شود انرژی که صرف گرم شدن آن شده بود هدر می‌رود و با وصل شدن دوباره گاز چندین ساعت زمان نیاز است که دستگاه گرم و آماده به کار شود، این موضوع دو بعد دارد؛ نخست قطعات دستگاه با خرابی مواجه می‌شود و در مرحله دوم محصول تولید شده بسیار کمتر می‌شود و گاهی به خاطر قطعی گاز و خاموش و روشن شدن دستگاه‌ها کیفیت خود را از دست می‌دهد. حال برای خاموش نشدن دستگاه‌ها به پیشنهاد مسوولان مربوطه صنایع باید مازوت استفاده کنند که این مازوت نیز در بلندمدت به دستگاه‌های کارخانجات آسیب می‌زند و آسیب به محیط زیست و افراد جامعه نیز جای خود دارد.

می‌توان گفت که قطعی گاز صنایع ضربه زیادی به اقتصاد کشور و خود صنایع وارد می‌کند. تقربیا در فصل سرما فروشندگان صنایعی که گازشان در زمستان قطع می‌شود بیشتر می‌شود و افزایش صف فروش یعنی کاهش قیمت سهام و ضربه به سهامداران بلندمدت. به هر ترتیب این زیان به صنایع و اقتصاد کشور به واسطه کمبود تولید گاز در کشور به وجود آمده است و این زیان در حالی است که مسوولان دولتی سعی در صادرات گاز دارند. زمانی که گاز کافی برای مصرف صنایع و خانگی در اقتصاد کشور نیست چگونه مسوولان وعده صادرات گاز را می‌دهند؟ اگر صادرات گاز عملی شود باید آماده سقوط صنایع وابسته به گاز در کشور بود. البته اکنون نیز به واسطه قطعی گاز برخی از صنایع در فصل زمستان به مرز سقوط می‌رسند ولی با شروع فصل کمی جبران می‌شود. این وضعیت به اقتصاد کشور و صنایع ضربه می‌زند و مسوولان باید کاری برای قطعی گاز کنند.

   مازوت چیست؟

هر سال با شروع فصل سرما یافتن مقصر برای آلودگی هوا آغار می‌شود؛ موضوعی که هر سال متهم جدیدی دارد و امسال نیز پس از عبور از کیفیت بنزین، خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها نوبت به نیروگاه‌ها، صنایع و مازوت سوزی آنها رسیده است.علی رغم اینکه در سال‌های پیش بنزین متهم اصلی آلودگی هوا بود اما آن طور که مسوولان اعلام کردند افزایش کیفیت بنزین، این فرآورده نفتی را از گردونه خارج کرده اما همچنان احتراق بد خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها مورد اتهام است اما بیش از آن آنچه که امسال مورد توجه قرار گرفته مازوت سوزی صنایع و نیروگاه‌ها است.

مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود. در اروپا و ایالات متحده، ترکیب مازوت شکسته به گازوئیل تبدیل می‌شود. در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروی سابق و شرق دور مورد استفاده قرار می‌گرفت چراکه آنها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات‌سوز نیز می‌گویند.

مازوت که به‌طور عمده توسط کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود برای گرم کردن بویلرها (دیگ بخار) جهت تولید بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد چراکه این ماده، گرمای سوختن بسیار بالایی دارد. از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت باید به محتوای گوگرد آن اشاره کرد که متأثر از منبع اصلی آن است. در حمل و نقل مازوت به‌طور معمول به این سوخت، «نفت کثیف» (Dirty Oil) می‌گویند و از آن‌جایی که ویسکوزیته بسیار بالایی دارد، پمپ کردن آن به تجهیزات خاصی نیازمند است.مازوت را می‌توان از جمله ترکیب‌های نفت خام به شمار آورد که حاصل تقطیر جز به جز آن به هنگام پالایش نفت خام است و بعد از تبخیر بنزین و سایر فرآورده‌های سبک‌تر، از نفت خام به دست می‌آید.

بر این اساس مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت بسیار پایین به شمار می‌آید نفت کوره از جمله فرآورده‌های نفتی است که در بسیاری از موتورها، چراغ‌ها، گرمکن‌ها و کوره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین به عنوان حلال نیز از آن بهره می‌گیرند. نفت کوره همانطور که گفته شد از نفت خام به دست می‌آید و برای استفاده در کاربری‌های مختلف، آن را پالایش می‌کنند.

   اثرات ورود مازوت به محیط زیست  چیست؟

همانطور که گفته شد، برای گرم شدن بویلرها در نیروگاه‌های حرارتی از مازوت استفاده می‌کنند اما ورود مازوت و سایر نفت‌های کوره به محیط زیست آثار مختلفی را به همراه دارند، نفت‌های کوره همچون مازوت از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده‌اند و هریک نوعی مخلوط متفاوت از دیگری به شمار می‌آید. زمانی که این مواد به خاک یا آب‌های سطحی می‌رسند، بخشی از آنها تبخیر می‌شوند برخی دیگر نیز به دلیل نشتی مخازن نگهداری آنها در آب و خاک حل خواهند شد.

مواد شیمیایی تبخیر شده می‌توانند در اثر تابش نور خورشید به ترکیبات دیگری شکسته شوند. این اتفاق در اثر فعالیت‌های قارچ‌ها و باکتری‌های داخل آب یا خاک نیز صورت می‌گیرد. این مواد شیمیایی که در خاک و محیط‌های دیگر وجود دارند می‌توانند تا بیش از یک دهه در محیط‌زیست باقی بمانند. بنزن، تولوئن و زایلین از جمله این ترکیبات سمی هستند. امروزه ما به روش‌های مختلفی در معرض فرآورده‌های نفتی از جمله نفت کوره و مازوت قرار می‌گیریم. محتمل‌ترین حالت زمانی است که برای گرم‌کردن خانه‌ها از نفت سفید استفاده شود که در گذشته بسیار رواج داشته است. علاوه بر این، از نفت سفید و سایر ترکیبات نفتی به عنوان حلال و پاک‌کننده نیز بهره می‌گیرند. بنابراین در صورت ذخیره و نگهداری این مواد در منزل و تبخیر آنها، احتمال تماس آنها با پوست بسیار زیاد است. علاوه بر این، وجود نیروگاه‌های حرارتی در نزدیکی شهرها و استفاده از مازوت در آنها سبب قرارگیری انسان در معرض ترکیبات حاصل از سوختن ناقص این فرآورده‌ها خواهد شد.

مازوت و سایر سوخت‌ها زمانی که آنها را در هوا تنفس یا اینکه آب و غذای آلوده را مصرف کنید و همچنین به هنگام تماس پوست با این مواد، وارد بدن می‌شوند. همچنین اگر محل کار یا زندگی شما در نزدیکی کارخانه‌ها و نیروگاه‌هایی باشد که از این سوخت استفاده می‌کنند، مازوت و سایر سوخت‌ها وارد بدن می‌شوند.

   بازار از دریچه معاملات

هفته سوم مهر ماه در حالی به پایان رسید که بورس همچنان شرایط مطلوبی را پشت سر نمی‌گذارد که بارزترین آن را می‌توان در رکود شدید معاملات دید. با این وجود شاید بتوان گفت که بازار سهام در این هفته هرچند تفاوت ماهوی نسبت به هفته‌های گذشته نداشت اما با کمی چاشنی خوش‌بینی می‌توان نشانه‌های امیدوارکننده‌ای را برای بازگشت بورس پیدا کرد. اولین روز سومین هفته مهر ماه در حالی به پایان رسید که شاخص کل با افزایش بیش از دو هزار و ۶۰۰ واحدی همراه شد که بخش اصلی این صعود را پالایشی‌ها رقم زدند. در حقیقت تصمیم اوپک پلاس مبنی بر کاهش عرضه نفت منجر به افزایش قیمت نفت و افزایش تقاضا برای پالایشی‌ها شد. شاخص هم وزن نیز رشدی هزار و ۲۹۸واحدی را ثبت کرد.

اما روز یکشنبه شاخص کل با افت بیش از ۱۱هزار واحدی همراه شد و شاخص هم وزن نیز کاهش بیش از ۵هزار واحدی را ثبت کرد.روز دوشنبه نیز شاخص کل دوباره نزولی شد با یک هزار و۱۵۶ واحد افت در کانال یک میلیون و ۳۰۳ هزار و ۹۲۶ واحدی قرار گرفت. با این وجود با نگاهی دقیق‌تر به نمادهای تاثیرگذار درمی‌یابیم که«میدکو» نقش بسزایی در افت روز دوشنبه شاخص کل داشت و اگر این نماد را در نظر نگیریم شاخص روز دوشنبه را مثبت به پایان می‌رساند. میدکو با هزار و ۹۱۸ واحد بیشترین تاثیر منفی برروی شاخص کل را داشت. شاخص کل هم وزن نیز با ۳۲۰ واحد کاهش همراه بود.

روز سه شنبه بالاخره بورس یک روز خوش به سهامداران نشان داد و از ابتدا سبز بود و بی‌برگشت از میانه بازار و بی‌افزایش عرضه و فشار فروش کار خود را به پایان رساند. شاخص کل بورس با رشد۹هزار و۶۶۲واحدی در میانه کانال یک میلیون و ۳۱۳ هزار واحدی قرار گرفت. شاخص هم وزن هم با ۳هزار و۲۰۵واحد افزایش همراه بود.بورس آخرین روز هفته را هم سبزپوش به پایان برد و شاخص کل افزایش بیش از ۶هزار واحدی را ثبت کرد. شاخص هم وزن نیز توانست حدود یک هزار و ۴۰۰ واحد بالا بیاید. با این وجود ارزش معالات خرد دوباره به زیر ۲هزار میلیارد تومان رسید که نشان می‌دهد هر چند بازار سهام در دو روز گذشته با افزایش همراه بوده است اما این رشد را شاید نتوان به حساب برگشت بازار نوشت.با این وجود شاید بتوان گفت که بازار سهام هرچند تفاوت ماهوی نسبت به هفته‌های گذشته نداشت اما با کمی چاشنی خوش‌بینی می‌توان نشانه‌های امیدوارکننده‌ای را برای بازگشت بورس پیدا کرد.

شاید اولین نکته مثبت بازار سهام در هفته سوم مهر ثبت بازدهی هفتگی شاخص کل باشد؛ این هفته شاخص کل توانست بازدهی ۰.۵ درصدی را از خود به جا بگذارد تا پس از ۷ هفته شاهد رشد هفتگی شاخص کل باشیم. با توجه به اینکه شاخص کل در تایم فریم هفتگی به مرحله شدید اشباع فروش رسیده و در محدوده حمایتی خط روند صعودی قرار دارد، شاید بتوان این موضوع را با کمی اغماض و چاشنی خوش‌بینی، واکنش مثبت شاخص کل و بازگشت کوتاه‌مدت بازار سهام تلقی کرد. شاخص هم وزن نیز عملاً نسبت به هفته گذشته بدون تغییر باقی ماند و بر روی سطح ۳۸۰ هزار واحدی تثبیت شد.میانگین ارزش معاملات خرد روزانه در هفته سوم مهر ماه دوباره به بالای سطح ۲هزار میلیارد تومان بازگشت. هفته گذشته بود که برای اولین‌بار در سال ۱۴۰۱، میانگین ارزش معاملات خرد روزانه به کم‌تر از ۲هزار میلیارد تومان رسیده بود. با این وجود همچنان ارزش معاملات خرد روزانه در سطحی نگران‌کننده‌ای قرار دارد و میانگین ارزش معاملات خرد روزانه هفته سوم مهر ماه، کم‌ترین میزان پس از هفته گذشته در سال ۱۴۰۱ محسوب می‌شود.