قربانی اقتصاد آشفته
نیامده رفت شاید بهترین تیتر برای دوران کوتاه صدارت نخستوزیر انگلیس باشد.
لیز تراس، نخستوزیر بریتانیا در حالی که تنها شش هفته از دوران وزارتش میگذشت، از این سمت کنارهگیری کرد. تراس در پی اصلاحات مالیاتی ناموفق برای استعفا تحت فشار قرار گرفته بود.
لیز تراس، نخستوزیر بریتانیا و رهبر حزب محافظهکار این کشور روز پنجشنبه در برابر ساختمان نخستوزیری در خیابان داونینگ استریت لندن، کنارهگیری خود را از مقام نخستوزیری اعلام کرد. تراس با اشاره به گفتوگو با چارلز سوم، پادشاه بریتانیا در این باره تأکید کرد که تا جانشینی برای او منصوب شود، در سمت خود باقی میماند.
نخستوزیر بریتانیا گفت که در توافق با مقامات حزب محافظهکار، قرار است هفته آینده انتخابات درون حزبی دیگری برای انتخاب جانشین او برگزار شود.
لیز در حالی کنارهگیری میکند که تقریبا تنها ۴۵ روز از پیروزی او در انتخابات داخلی حزب محافظهکار میگذرد. لیز تراس در روزهای آغازین ماه سپتامبر سال جاری و پس از بوریس جانسون به عنوان نخستوزیر بریتانیا انتخاب شد. جانسون پس از جنجالها و رسواییهای متعدد از جمله با فشار همحزبیهای خود، از این سمت کنارهگیری کرده بود.
استعفای او پس از برداشتن مجموعهای از گامهای اشتباه رقم خورد؛ به ویژه اجرای یک برنامه اقتصادی که منجر به سقوط ارزش پوند بریتانیا و آشفتگی دولتش شد و نهتنها انتقاد مخالفان دولت بلکه همحزبیهایش را در پی داشت و منجر به استعفای دو تن از اعضای ارشد کابینهاش نیز شد. تراس که بهطور رسمی در ۶ سپتامبر از سوی الیزابت دوم، ملکه فقید بریتانیا به این مقام منصوب شده بود، در حالی این پست را ترک میکند که احتمالا از او به عنوان «یکی از مصیبتبارترین» نخستوزیران این کشور یاد خواهد شد. استعفای تراس پس از سپری شدن شبی پرحادثه در پارلمان این کشور رقم خورد؛ جایی که بسیاری از نمایندگان، سیاستهای اقتصادی دولتش را بهشدت محکوم کردند و با صدای بلند خواستار کنارهگیری او شدند. لیز تراس با وعده ایجاد تغییرات اساسی و تقویت بنیه اقتصادی کشور بر سر کار آمد و اعلام کرد که با کاهش نرخ مالیاتها و افزایش نرخ رشد اقتصادی، یک دوران خوش پسابرگزیت را رقم خواهد زد.
اما سیاستهای او در عمل کاملا شکست خورد، چراکه اولین وزیر دارایی دولتش یعنی کواسی کوارتنگ (دوست و متحد سیاسیاش) از یک برنامه اقتصادی رونمایی کرد که هنوز بودجه آن تامین نشده بود.
کواسی کوارتنگ در چهارچوب همین برنامه، از کاهش مالیاتها بهمیزان ۴۵ میلیارد پوند (۴۸ میلیارد یورو) همچنین اعطای یارانه برای انرژی با هدف کمک به خانوارها خبر داد؛ اقدامی که باعث شد هزینههای استقراض دولت افزایش یابد، بانک مرکزی انگلیس (که سیاستهای تراس با استراتژی آن برای مبارزه با تورم کاملا در تضاد بود) بهطور اضطراری مداخله کند و صندوق بینالمللی پول نیز این کشور را توبیخ نماید.
نتیجه اینکه، کواسی کوارتنگ از مقامش برکنار شد و تراس نیز سعی کرد با عقبنشینی از طرح «کاهش مالیات بر درآمد ثروتمندان» همچنین انتصاب رقیب سیاسی پیشین خود یعنی جرمی هانت به جای کوارتنگ، بازارها را آرام کند. جرمی هانت نیز تقریبا همه سیاستهای جنجال برانگیز کوارتنگ را لغو یا معکوس کرد تا از تبعات منفی آنها بکاهد. اما این «برگشت به عقب» نیز نتوانست کمکی به اقتصاد آشفته کشور کند و به این ترتیب پادشاهی بریتانیا همچنان با پیامدهای منفی این طرح از جمله تورم بیسابقه و افزایش نرخ وام مسکن دست به گریبان است.
این سیاستها بریتانیا را دچار بزرگترین بحران اقتصادی خود از زمان اجرای برگزیت کرد و محبوبیت سیاسی لیز تراس را نیز بهطور بیسابقهای کاهش داد؛ بهطوری که براساس نظرسنجیهای موسسه YouGov محبوبیت او به «منفی ۷۰» رسید.
به این ترتیب تراس به نامحبوبترین رهبر حزب محافظهکار در تاریخ بریتانیا تبدیل شد و در مقابل، محبوبیت حزب اپوزیسیون یا همان چپ میانه «کارگر» افزایش یافت.
افزایش محبوبیت «حزب کارگر» تا به آنجا بود که رهبر آن پس از استعفای خانم تراس، خواستار برگزاری انتخابات سراسری شد.
تراس از منتقدان سرسخت ولادیمیر پوتین رییسجمهور روسیه و جنگ او در اوکراین بود؛ به همین دلیل نیز یکی از اولین واکنشها به استعفای او را مسکو داشت.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که بریتانیا هرگز چنین رسوایی از یک رهبر ندیده است و افزود که تراس به دلیل «بیسوادی فاجعهبارش» در یادها خواهد ماند. بسیاری از نمایندگان بریتانیا در هفتههای گذشته خواستار کنارهگیری او از این سمت شده بودند. نارضایتی و مقاومت در برابر تراس در درون حزب محافظهکار نیز در هفتههای گذشته بالا گرفته بود. تراس اما در روزهای گذشته گفته بود، علیرغم فشارها، قصد ندارد از این مقام کنارهگیری کند.
روز گذشته سوئلا براورمن، وزیر کشور بریتانیا نیز از مقام خود استعفا داد. او دومین وزیر کابینه بود که در طول هفت روز گذشته از مقامش کنارهگیری میکرد.
بر پایه گزارش موسسه نظرسنجی یوگاو YouGov، تراس کمترین محبوبیت را در میان روسای دولت از آغاز تحقیقات و نظرسنجیهای این موسسه به نام خود ثبت کرده است.
بر پایه تازهترین نظرسنجیها حزب کارگر بریتانیا تقریبا ۳۰ درصد از حزب محافظهکار پیشی گرفته است.