از نخریدن واکسن کرونا تا دیکتاتوری نظامیان
لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا معروف به «لولا» در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل موفق شد تا به عنوان نامزد چپگرا با اختلاف کمتر از ۲ درصد آرا، ژاییر بولسونارو، رییس‌جمهوری فعلی و رهبر راست افراطی را شکست دهد.
نتایج شمارش آرای انتخابات روز ۳۰ اکتبر (۸ آبان) حکایت از رقابت شانه به شانه لولا و بولسونارو داشت، اما در سه ساعت پایانی آرای لولا پیشی گرفت تا حامیان بولسونارو در پایتخت برزیل زانو بزنند و برای رخداد یک معجزه انتخاباتی دعا کنند. اما دیگر دیر شده بود و در نهایت نامزد محبوب چپ‌ها با اختلاف رایی که به ۲ درصد هم نرسید، کمی بیش از نیمی از آرا را به خود اختصاص داد و پیروز شد.
حامیان لولا از خوشحالی در سراسر کشور فریاد شادی سر دادند و در سائوپائولو موجی از پرچم‌های قرمز به راه افتاد. بطری‌ها و قوطی‌های آبجو یکی پس از دیگری به شکرانه این پیروز باز شدند و آسمان شهر صحنه آتش‌بازی چپ‌های خوشحال شد.
بدین‌ترتیب، لولا که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ سکان اداره برزیل را در اختیار داشت، پس از ۱۱ سال بار دیگر رییس‌جمهوری منتخب مردم شد. اما او چگونه توانست بر رقیب راستگرای خود غلبه کند؟
۱- ترس از دیکتاتوری نظامیان
در حالی که بسیاری از برزیلی‌ها لولا را به خاطر فسادی که در دو دولت قبلی او افشا شد هنوز نبخشیده‌اند، اما ترسی فراگیر در میان مردم وجود داشت که بولسونارو، از فرماندهان سابق ارتش، کشور را به سمت دیکتاتوری می‌برد. بولسونارو در دوره ریاست‌جمهوری خود، اعضای نیروهای مسلح برزیل را به سمت‌های کلیدی دولتی منصوب کرد. این اقدام او به استراتژی کارزار انتخاباتی لولا کمک کرد با شعار دفاع از نهادهای دموکراتیک نگاه‌های نگران برزیلی‌ها را به خود جلب کند.
2- اهمال‌کاری در خرید واکسن کرونا
بولسونارو در مدیریت همه‌گیری ویروس کرونا و بیماری کووید۱۹ که با تعلل در خرید واکسن، تمسخر علنی واکسیناسیون و اعمال محدودیت‌های اجتماعی همراه بود، مقصر اصلی کشته شدن نزدیک به ۷۰۰ هزار برزیلی شناخته می‌شود. عدم همدلی او با قربانیان بیماری کووید۱۹و مخالفت با قرنطینه‌های اعمال شده از سوی برخی فرمانداران، وجهه او را در سطح داخلی و بین‌المللی تخریب کرد.
3- ائتلاف فراگیر لولا
لولا همانطور که در دو پیروزی قبلی خود در انتخابات انجام داده بود، پایگاه رای خود را گسترش داد و با عبور از حلقه احزاب چپ به سمت جلب میانه‌روها و حتی برخی احزاب راستگرا حرکت کرد. او معاون خود یعنی جرالدو آلکمین را از میان رهبران راست میانه برگزید. آقای آلکمین شخصی بود که در انتخابات سال ۲۰۰۶ از لولا شکست خورده بود. همچنین فرناندو هنریکه کاردوسو، رییس‌جمهوری سابق و از رهبران چپ میانه نیز به حمایت از لولا پرداخت.
4- نوستالژی کاهش فقر
رای منطقه شمال شرقی برزیل که متشکل از ۹ ایالت فقیر و دارای تنوع نژادی است، نقش مهمی در پیروزی لولا داشت. رای‌دهندگان این مناطق خاطرات خوبی از دوران ریاست‌جمهوری او داشتند، به ویژه اینکه فقر را به‌شدت کاهش داد و با اجرای برنامه‌های حمایت و تامین اجتماعی دسترسی آنها را به مراقبت‌های بهداشتی و آموزشی بهبود بخشید. آنها امیدوارند که پس از تحمل تبعات اقتصادی و اجتماعی همه‌گیری کرونا باز هم با مدیریت لولا شاهد روزهای خوبی باشند.
5- اثر جفرسون
رابطه نزدیک بولسونارو با روبرتو جفرسون، نماینده سابق کنگره که یکشنبه گذشته، هنگامی که ماموران پلیس برای دستگیری او آمدند به سمت آنها شلیک کرد و نارنجک پرتاب کرد، موجب ریزش بخشی از آرای رییس‌جمهوری فعلی برزیل شد. آقای جفرسون افزون بر اینکه متهم به رهبری یک گروه شبه‌نظامی ضد دموکراسی است، اخیرا یک عضو زن دادگاه عالی این کشور را به صورت آنلاین تهدید کرده بود. هر چند بولسونارو به سرعت آقای جفرسون را «گانگستر» خطاب کرد و از او تبری جست ولی رفتارهای دوست قدیمی او تاثیرش را بر شکست انتخاباتی او گذاشت.
6- توانایی سازش
لولا پس از ادای سوگند در سال آینده میلادی، باید با کنگره‌ای که تحت سلطه احزاب محافظه‌کار است، همکاری کند. حزب لیبرال بولسونارو ۹۹ کرسی معادل یک پنجم آنها را در اختیار خواهد داشت. این فرضیه مطرح است که بسیاری از برزیلی‌ها پس از نمایش قدرتمند جناح راست در دور اول انتخابات، به این نتیجه رسیده‌اند که کشور برای ایجاد یک اکثریت کارآمد در کنگره نیازمند یک رییس‌جمهوری آشتی‌جو است. لولا از نخستین‌باری که رییس‌جمهوری برزیل شد، توانایی خود را برای مذاکره و ایجاد ائتلاف نشان داده است.
7- همسویی با مسیحیان انجیلی
یک‌سوم جمعیت برزیل یعنی بیش از ۶۵ میلیون نفر آنها مسیحی انجیلی هستند. در دور نخست انتخابات، نزدیک به ۷۰ درصد آنها به بولسونارو رای دادند. اما لولا روزهای پایانی تبلیغات خود را در دور دوم انتخابات، صرف تبلیغ میان انجیلی‌ها کرد. او نامه‌ای به مسیحیان نوشت و با افشای دروغ‌های مطرح شده از سوی بولسونارو علیه خود، قول داد که هرگز آزادی مذهبی را در برزیل محدود نکند. او همچنین اعلام کرد که موضوع به رسمیت شناختن حق سقط جنین برای زنان در اختیار کنگره است و او دخالتی در روند قانون‌گذاری نخواهد کرد. لولا در عین حال، از ترنس هراسی و دگرباش ستیزی بولسونارو تلویحا انتقاد کرد.
