شرط‌های صادرات صنعتی

علی شریعتی

یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که در تمام سال‌های گذشته اقتصاد ایران با آن مواجه بوده، بحث خام‌فروشی و صادرات کالا با ارزش افزوده پایین بوده است. هر چند این کالاها توانسته‌اند بخش مهمی از سبد صادراتی ما را به خود اختصاص دهند، اما در نهایت باید هدف‌گذاری به سمت صادرات کالاهای با ضریب پیچیدگی بالاتر حرکت کند. البته این موضوع در سال‌های اخیر بارها در قالب شعار و طرح مطرح شده اما اینکه تا چه میزان امکان اجرا داشته باشد، موضوع دیگری است. یکی از اصلی‌ترین مشکلات در این حوزه، جای خالی برندهای مطرح و جهانی ایرانی است. وقتی شما بخواهید نسبت به صادرات کالاهای صنعتی اقدام کنید، یکی از اصلی‌ترین موضوعات در اختیار داشتن یک برند مطرح و معروف در میان مقاصد صادراتی است. در واقع در این عرصه‌ها صادرکنندگان ایرانی باید با رقبای مطرح و اقتصادهای بزرگی رقابت کنند و پیش‌نیاز این موضوع داشتن برندهای مطرح و شناخته شده است که متاسفانه در اقتصاد ما کمتر به آن توجه شده است.

ما در سال‌های گذشته در بازار عراق نقشی مهم و کلیدی داشته‌ایم، اما اگر بخواهیم در این زمینه تغییری ایجاد کنیم و به سمت صادرات کالاهای صنعتی حرکت کنیم، نیاز به فراهم کردن مقدماتی مهم خواهیم داشت. برای مثال بازار لوازم خانگی عراق، بازاری مهم و گسترده است، اما ما برای حضور در آن کاری دشوار برای رقابت داریم. بازار لوازم خانگی عراق در سال گذشته، حجمی 3.2 میلیارد دلاری داشته که بخش مهمی از آن سهم چین شده و ترکیه نیز توانسته بخشی از بازار را در اختیار بگیرد. ما در ایران، توان و ظرفیت خوبی برای حضور در این بازار داریم اما از سویی باید با حمایت‌های دولتی و فراهم کردن مقدمات لازم، تولیدکنندگان توان تولید خود را افزایش دهند و سپس در این بازار عرضه کالاهای خود را آغاز کنند و از سوی دیگر با یک نگاه ملی، باید به  سمت مطرح کردن برندهایی حرکت کنیم که در نهایت به نفع صادرات صنعتی کشور تمام شود. باید در نظر داشت که برای حضور در چنین عرصه‌هایی با دومین اقتصاد قدرتمند جهان یعنی چین رقابت کنیم و چنین موضوعی قطعا نیاز به یک برنامه‌ریزی جدی دارد. امسال، سال حمایت از اقتصاد دانش‌بنیان است و دولت نیز تلاش کرده حمایت‌های خود از این بخش را گسترش دهد، اما باید دید در نهایت این حمایت‌ها به چه نتیجه ملموسی برای اقتصاد ما منجر خواهد شد. ما در بازار عراق مزیت نسبی همسایگی را داریم که حمل و نقل کالاهای صنعتی سنگین را برای ما آسان‌تر از دیگر رقبا می‌کند. از این رو اگر با یک نگاه ملی و یک اجماع میان فعالان اقتصادی و دولت فعالیت کنیم، امکان دستیابی به این اهداف وجود خواهد داشت.