عامل گرانی خودرو؛ دلار یا کمبود عرضه؟

تعادل|

چرا بازار خودرو به این حال و روز افتاده؟ برخی می‌گویند، قیمت دلار به عنوان اهرم اصلی در تعیین قیمت خودرو محسوب می‌شود؛ از این رو، نمی‌توان تأثیر قیمت دلار در نوسانات قیمت خودرو را نادیده گرفت. از سویی دیگر فعالان بازار خودرو معتقدند که عمده دلیل اثرپذیری قیمت خودرو از قیمت دلار مربوط به کم بودن عرضه می‌شود؛ در واقع به دلیل پایین بودن میزان عرضه خودرو، بازار تشنه مانده و همین تشنگی گپ‌های قیمتی عجیب و غریبی را بین قیمت‌های کارخانه و بازار ایجاد و خودرو را بیش از پیش تبدیل به یک محصول سرمایه‌ای کرده است؛ از این رو بازار به قیمت دلار واکنش سریع نشان می‌دهد. برخی هم می‌گویند، شرایط بازار به سمتی هدایت شده که نمی‌توان دلیل و منطق خاصی برای چرایی واقع پیش آمده در آن مطرح کرد. 

   چرا خودرو گران شد؟ 

بازار خرید و فروش خودرو طی روزهای اخیر تحت تاثیر نوسانات نرخ دلار با التهابات قیمتی روبرو شده است. اما خریداران خودرو باید دقت کنند درگیر رفتارهای هیجانی در بازار نشده و با دقت بیشتری نسبت به خرید خودرو اقدام کنند. قیمت برخی از خودروها این روزها با رشد بیش از 10 میلیون تومانی روبرو شده است که اگر بررسی جدی در این رابطه صورت بگیرد خریدار متوجه می‌شود قیمت‌ها کاذب بوده و به نوعی فروشندگان برای بازار گرمی قیمت‌های بالایی را برای انواع خودروها اعلام می‌کنند. نکته قابل توجه اینجاست قیمت‌های بالای خودرو در حالی از سوی فروشندگان اعلام می‌شود که عملا خرید خودرو در بازار متوقف شده و مصرف‌کنندگان منتظر تعیین و تکلیف قیمتها هستند. فعالان بازار در این شرایط معتقدند باید از رفتارهای هیجانی جلوگیری کرد چرا که معاملات امروز ریسک بالایی داشته و نمی‌توان به سود آن خوش‌بین بود. به اعتقاد فعالان بازار، آن دسته از افرادی که نیاز ضروری به خرید خودرو دارند می‌توانند خودرو خریداری کنند اما آن دسته از مردم که قصد تعویض خودروهای خود را دارند یا به دنبال سود هستند باید دقت کنند که معاملات در بازار ریسک بالایی دارد. در همین حال، اما بررسی وضعیت استقبال از قرعه کشی این شرکت نشان می‌دهد که برای ۳۹ هزار دستگاه خودروی عرضه شده که ۲۵ هزار دستگاه به صورت فروش فروش فوق‌العاده (با موعد تحویل حداکثر ۹۰ روزه) و ۱۴ هزار دستگاه به صورت طرح پیش فروش (با موعد تحویل حداکثر ۱۲ ماهه) بوده، ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر شرکت کرده‌اند و نکته قابل تأمل آنکه بیشترین تقاضا برای خودروی پژو پارس سال با ۲ میلیون و ۵۶ هزار و ۵۳۱ متقاضی به ثبت رسیده است. این وضعیت در حالی رقم خورده که وزارت صمت با راه‌اندازی سامانه یکپارچه تخصیص خودرو به دنبال ساماندهی ثبت نام‌کنندگان برای شرکت در قرعه کشی‌ها بود اما می‌بینیم که باز هم ۶.۵ میلیون نفر برای دریافت تنها ۳۹ هزار دستگاه خودرو در قرعه کشی ثبت نام کرده‌اند. بر این اساس، وضعیت قیمت‌ها در بازار آزاد و کاهش قدرت خرید مردم را از جمله دلایل اصلی بروز این اتفاق می‌توان برشمرد. از سوی دیگر، توجه به کاهش ارزش پول ملی، خودرو تبدیل به یک محصول سرمایه‌ای شده و اغلب ثبت نام‌کنندگان به دنبال حفظ ارزش دارایی خود از طریق تبدیل پول به کالا هستند. در این بین در مورد اینکه چرا بازار خودرو به این حال و روز افتاده است باید اشاره کرد که قیمت دلار به عنوان اهرم اصلی در تعیین قیمت خودرو محسوب می‌شود و نمی‌توان تأثیر قیمت دلار در نوسانات قیمت خودرو را نادیده گرفت. از سویی دیگر فعالان بازار خودرو معتقدند که عمده دلیل اثرپذیری قیمت خودرو از قیمت دلار مربوط به کم بودن عرضه می‌شود؛ در واقع به دلیل پایین بودن میزان عرضه خودرو، بازار تشنه مانده و همین تشنگی گپ‌های قیمتی عجیب و غریبی را بین قیمت‌های کارخانه و بازار ایجاد و خودرو را بیش از پیش تبدیل به یک محصول سرمایه‌ای کرده است؛ از این رو چون خودرو یک کالای سرمایه‌ای شده است، نسبت به اتفاقات پیرامون به ویژه قیمت دلار واکنش سریع نشان می‌دهد.

   فعالان خودرویی چه می‌گویند؟

در همین راستا، اسد کرمی نایب‌رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو با تایید افزایش نرخ خودرو در ابتدای هفته جاری، می‌گوید: در روزهای گذشته شاهد نوسان‌های نرخ ارز در بازار بودیم و از آنجایی که ارز یک فاکتور مهم در نرخ خودرو محسوب می‌شود شاهد افزایش 1 تا 3 درصدی نرخ خودرو در بازار هستیم. بنابر اعلام وی، خودرو شاهین 7 میلیون تومان، پراید 1 تا 2 میلیون تومان و پژو 206 حدود 5 میلیون تومان گران شده است. به گفته این فعال صنفی؛ کمبود عرضه خودرو را می‌توان به عنوان یک عامل مهم برای افزایش نرخ خودرو در نظر گرفت؛ اما شرایط بازار به سمتی هدایت شده است که نمی‌توان دلیل و منطق خاصی برای چرایی واقع پیش آمده در آن مطرح کرد. وی با اشاره به کاهش تقاضا برای خرید خودرو از سوی مصرف‌کنندگان، به «ایلنا» گفت: این روزها مردم نبض بازار را در دست دارند و به این دانش رسیده‌اند که در زمان اوج قیمت‌ها خرید را متوقف کنند چراکه این احتمال را می‌دهند که در روزهای آینده قیمت‌ها افت کند البته کاهش توان خرید مردم در افت تقاضا نیز تاثیرگذار است. کرمی در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال کلاه‌برداری در فروش‌های لیزینگی وجود دارد و مردم از این شیوه فروش خودرو استقبال کرده‌اند؟ گفت: خودروهایی چینی مانند‌ام وی‌ام فروش لیزینگی دارند. سودهای فروش لیزینگی سرسام‌آور است و ممکن است برای خودرو 400 میلیونی خریدار 300 میلیون تومان سود به فروشنده پرداخت کند از این‌رو لیزینگ در بازار شکل خوبی ندارد. نایب‌رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو ادامه داد: در هفته‌های گذشته سایپا در مدت کوتاهی فروش لیزینگی شاهین و کوئیک را آغاز کرد اما 2 روز است که سایت فروش لیزینگی این خودروها بسته شده است. به نظر می‌رسد مشکلاتی که سایپا با وزارت صمت دارد باعث شده است که فروش لیزینگی متوقف شود در حال حاضر تکلیف کارخانه‌ها مشخص نیست و نمی‌دانند به چه شیوه باید عمل کنند. وی با بیان اینکه واردات خودرو در بازار داخلی تاثیری نخواهد گذاشت، گفت: به نظر می‌رسد اگر وارداتی انجام شود خودروهای چینی و خودروهای 1 میلیارد تومانی وارد کشور شود که واردات این خودروها بدون تردید در بازار تاثیری نمی‌گذارد. به گفته کرمی؛ بعید است که ایران خودرو تا پایان سال فرآیند قرعه‌کشی را حذف کند؛ هر مدیر در ابتدای روی کار آمدن قولی‌هایی به مردم می‌دهد اما به مرور زمان قول‌هایی که داده‌ است را فراموش می‌کنند.سعید موتمنی رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران هم با بیان اینکه مشکلات بازار خودرو برای امروز و دیروز نیست بلکه از سال ۹۷ که عرضه نزولی شد، فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار نجومی شد، به مهر می‌گوید: وقتی کالای مصرفی تبدیل به کالای سرمایه‌ای شود با کوچک‌ترین نوسانی چه در بخش ارز و چه در بخش اخبار مواجه شود، دچار تلاطم قیمتی می‌شود. وی معتقد است که اگر عرضه پاسخگوی تقاضا بود وضعیت قیمت‌ها به این شکل نمی‌شد و این میزان از فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار را شاهد نبودیم. اگر عرضه زیاد بود قطعاً قیمت‌ها کاهش محسوسی می‌یافت. همچنین به گفته موتمنی تقریباً به نیاز ۴۵ درصد بازار پاسخی داده نشده است؛ در حال حاضر یک تقاضای انباشته ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار دستگاهی در بازار خودرو داریم، بنابراین تا زمانی که به صورت عملی به این تقاضا پاسخ داده نشود نمی‌توان انتظار داشت که سیاست‌های روی کاغذ، بتواند بازار را سامان دهد.  البته باز هم باید اشاره شود که یکی دیگر از شعارهای وزارت صمت برای ساماندهی بازار خودرو، افزایش عرضه بود که مشاهدات نشان می‌دهد هنوز این وعده محقق نشده است.

   آخرین وضعیت قیمت‌ها در بازار خودرو

بررسی بازار خودرو نشان می‌دهد که از هفته گذشته و با افزایش نرخ دلار بازار نیز که طی ماه‌های گذشته یک ثبات نسبی داشت با تلاطم نسبی مواجه شد؛ به شکلی که قیمت‌ها بین یک تا ۴۰ میلیون تومان دستخوش تغییر شده است. موتمنی در این ارتباط می‌گوید: اکنون در بازار خودرو هیچ جنب و جوشی دیده نمی‌شود. می‌توان گفت بازار به خواب رفته از طرفی قدرت خرید مردم کاهش یافته و همین طور روشن نشدن جزییات واردات خودرو و به نتیجه نرسیدن موضوع برجام سبب شده مشتریان همیشگی بازار، منتظر روشن شدن این موضوعات به ویژه واردات خودرو باشند. اما در روزهای اخیر که قیمت دلار در بازار آزاد در حال افزایش است احتمال این وجود دارد که خودرو در بازار گران‌تر هم شود.