ارزیابی منفی مجلس از انبوه‌سازی دولتی

گروه راه و شهرسازی|

در حالی که بر اساس آمارهای رسمی، انبوه‌سازی دولتی در پایان سال اول اجرای آن تنها حدود 30 درصد پیشرفت داشته است، برخی از اعضای کمیسیون عمران مجلس به عنوان کمیسیون پیشنهاددهنده قانون جهش تولید مسکن موسوم به ساخت 4 میلیون مسکن در 4 سال، اجرای این قانون از منظر «مجلس» را «غیرقابل قبول» توصیف کرده و نسبت به استفاده از ابزارهای نظارتی خود در این باره به دولت هشدار داده‌اند. همزمان، برخی از انبوه‌سازان نیز که نسبت به مصایب این پروژه گلایه دارند، به تفکیک وزارت مسکن از وزارت راه اصرار دارند و بهبودی شرایط تولید آپارتمان را در «جدایی مسکن از راه» جست‌وجو می‌کنند. در این میان، مدیران و کارشناسان وزارت راه و شهرسازی کاهش هزینه‌های تولید مسکن را از طریق اعطای زمین و تسهیلات به متقاضیان خودمالک با هدف ساخت خانه‌های ویلایی یک طبقه دنبال می‌کنند. در این چارچوب، تاکنون 56 هزار خودمالک برای دریافت تسهیلات به بانک عامل معرفی شده‌اند.

   قابل قبول نیست

آنگونه که منصور آرامی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفته ارزیابی مجلس از روند اجرای قانون جهش تولید مسکن با گذشت حدود یک‌سال و اندی از تصویب آن خوب نیست. آرامی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهارکرده: تاکنون جلسات متعددی با حضور وزیر راه و شهرسازی چه در داخل وزارتخانه و چه در کمیسیون عمران در خصوص مسکن برگزار شده و برداشت ما این است که روند اجرای قانون جهش تولید مسکن شرایط خوبی ندارد. دولت مدعی است که روند ساخت مسکن در حال طی شدن است و طبق قانون سالی یک میلیون واحد مسکونی را تحویل خواهد داد.

او با بیان اینکه ارزیابی‌های مجلس با گذشت حدود یک سال و اندی از تصویب قانون جهش تولید مسکن روند مناسبی را در حوزه اجرایی نشان نمی‌دهد و هنوز پروژه‌ای افتتاح نشده است، اظهار کرد: بحث ساخت مسکن یک موضوع است و بحث فراهم کردن امکانات زیرساختی و زیربنایی در مناطقی که شهرک‌سازی نیز صورت گرفته است، مساله دیگری است. این عضو کمیسیون عمران مجلس گفت: امیدوار هستیم دولت با یک جهش در حوزه ساخت مسکن گام بردارد. آرامی در پایان تصریح کرد: مجلس در قانون مصوب خود ضرب الاجل معینی تعیین کرده است تا سالانه یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود که اگر دولت نتواند به وعده خود در ساخت مسکن عمل کند مجلس از ابزار نظارتی خود استفاده خواهد کرد.

   چرا باید وزارت راه و شهرسازی تفکیک شود؟

عضو هیات‌مدیره کانون انبوه‌سازان با تاکید بر اهمیت تفکیک وزارت راه و شهرسازی گفت: در شرایط فعلی اگر وزارت راه و شهرسازی تفکیک شود قطعا شرایط بهتری در دو حوزه مسکن و راه در کشور خواهیم داشت.فرشید پورحاجت در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: کمبود تولید مسکن در کشور نشات گرفته از سیاست‌های کلانی است که باید در مجموعه وزارت راه و شهرسازی در خصوص آنها برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری شود اما شاهد چنین اتفاقی در این مجموعه نیستیم. وی با اشاره به عملکرد نامطلوب وزارت راه و شهرسازی در حوزه بازآفرینی شهری گفت: در حوزه بازآفرینی شهری برنامه‌های مختلفی دنبال شده است اما به‌رغم اینکه قرار بوده در این برنامه‌ها همه سکونتگاه‌های ناایمن بازآفرینی و احیا شوند و شرایط شهرسازی مطلوب‌تر شود، چنین مساله‌ای رخ نداده است و حتی در مناطقی که وضعیت بهتر بوده نیز اکنون دچار چالش هستیم.

عضو هیات‌مدیره کانون انبوه‌سازان با تاکید بر اهمیت تفکیک وزارت راه و شهرسازی گفت: سازمان‌ها، شرکت‌ها و بخش‌های بسیار متعددی در زیر مجموعه حوزه فعالیت وزارت راه و شهرسازی وجود دارد که یک وزیر باید درگیر فعالیت همه آنها باشد و این کار را بسیار دشوار می‌کند و تفکیک وزارت راه و شهرسازی می‌تواند به کاهش ماموریت‌های وزارتخانه کمک کند.

پورحاجت ادامه داد: بیش از ۲۵ معاونت و سازمان فقط در حوزه مسکن زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی و شخص وزیر هستند. همچنین ۳۱ استان وجود دارد که هر کدام یک مدیرکل با مشکلات مختلف دارند. در این زمینه باید پذیرفت که یک وزیر شرایط بسیار سختی را برای مدیریت و فعالیت در این زمینه دارد و از این رو تفکیک وزارت راه و شهرسازی ضروری است.

   هزینه ساخت ویلایی بیشتر است  یا آپارتمان‌؟

کاهش هزینه ساخت در کنار امکان خود تامین شدن واحدهای مسکونی از منظر انرژی و احیای بافت معماری ایرانی - اسلامی از مهم‌ترین مزایای حرکت دولت به سوی ساخت خانه‌های یک طبقه است. ساخت مسکن یک طبقه مزایای زیادی برای خانواده متقاضی و دولت دارد و در عمل یک بازی برد-برد به حساب می‌‎آید. در این راستا مهم‌ترین آورده ساخت واحدهای مسکونی یک طبقه کاهش قابل توجه هزینه ساخت است.

در این رابطه، احمد حمیدی، کارشناس حوزه مسکن در گفت‌وگو با فارس گفت: اولین مساله کاهش هزینه ساخت در هر متر مربع است.‌ ‌بر همین مبنای هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان در واحدهای مسکونی بلند مرتبه نسبت به واحدهای مسکونی یک طبقه بسیار بیشتر است. بر اساس آمار موجود از فرآیند ساخت، در حالی هزینه ساخت یک متر مربع واحد مسکونی یک طبقه در پایتخت معادل 5.26 میلیون تومان است. هزینه ساخت یک متر مربع واحد مسکونی در واحد 18 طبقه 11.04 میلیون تومان است.‌حمیدی تاکید کرد: به عبارت دیگر هزینه ساخت هر متر مربع مسکن در واحدهای 18 طبقه بیش از 2 برابر واحدهای مسکونی یک طبقه خواهد بود.‌

بر اساس این گزارش، علت کاهش قیمت هزینه ساخت با کاهش طبقه واحدهای مسکونی، به دلیل تجیهزات بیشتر و همچنین الزامات قابل توجه فنی و ایمنی در واحدهای مسکونی بلند مرتبه تلقی می‌شود. برای مثال ساخت یک واحد مسکونی یک طبقه نیاز به ابزاری به نام آسانسور ندارد، اما واحد مسکونی بلند مرتبه هزینه آسانسور را هم باید در مجموع هزینه‌ها لحاظ کرد.

از طرفی، با افزایش تعداد طبقات و بار وارده به زمین و المان‌های سازنده ساختمان، میزان مصالح مورد استفاده در پی و المان‌ها با افزایش طبقات ساختمان اضافه شده و زمینه افزایش هزینه ساخت مسکن را به وجود می‌آورد. بنابراین ساخت واحدهای مسکونی یک طبقه منجر به کاهش قابل توجه هزینه ساخت مسکن خواهد شد. مطابق با آخرین بررسی‌های انجام شده توسط وزارت راه و شهرسازی برای بازنگری در طرح جامع مسکن، در حال حاضر در کشور ایران بیش از 11.2 میلیون نفر در 76.4 هزار هکتار بافت فرسوده شهری زندگی می‌کنند. بنابراین با یک برآورد حداقلی و اختصاص هر 150 متر مربع عرصه به یک واحد مسکونی، می‌توان گفت، زمین واقع شده برای حداقل 5 میلیون واحد مسکونی در بافت فرسوده در مناطق شهری وجود دارد که می‌تواند بار قابل توجهی از مساله تامین زمین را به دوش بکشد.