غفلت از شریک عمده تجاری
تعادل|
آمارها نشان می‌دهد که در 7 ماه ابتدایی سال جاری صادرات ایران به ترکیه 3.1 میلیارد دلار و صادرات ترکیه به ایران 3.2 میلیون دلار بوده است. البته مسوولان سازمان توسعه تجارت می‌گویند: پتانسیل همکاری 30 میلیارد دلاری با ترکیه وجود دارد که ممکن است با دیگر کشورهای همسایه وجود نداشته باشد حتی پتانسیل برآورد شده برای تجارت با عراق 20 میلیارد دلار است. رییس اتاق بازرگانی ایران و ترکیه می‌گوید هر چند میزان صادرات ایران به ترکیه نزدیک به 5 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، اما در قیاس با حجم کل واردات این کشور سهم ایران بسیار محدود است. البته باید این از متولیان این حوزه بپرسید که چرا این ظرفیت‌ها تاکنون فعال نشده است؟
ظرفیتی تجاری که مغفول ماند
مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت در مراسم آسیب‌شناسی تجارت با ترکیه اظهار داشت: در حوزه تجارت با ترکیه نیازمند هم افزایی و هم سویی میان بخش‌های خصوصی و دولتی مختلف مانند وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، سازمان استاندارد و وزارت بهداشت هستیم.
فرزاد پیل تن افزود: پتانسیل همکاری 30 میلیارد دلاری با ترکیه وجود دارد که ممکن است با دیگر کشورهای همسایه وجود نداشته باشد حتی پتانسیل برآورد شده برای تجارت با عراق 20 میلیارد دلار است. مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ادامه داد: تجارت ایران با ترکیه موازنه دارد که این امر باعث ایجاد وابستگی متقابل میان دو کشور شده است اما هر موقع می‌خواهیم با عراق تسهیلات تجاری و تجارت آزاد بر قرار کنیم اما این کشور موافقت نمی‌کند زیرا تراز تجاری با عراق به نفع ایران سنگین است. وی در واکنش به اینکه چرا بخش زیادی از کالاهای ترکیه ورودشان به ایران ممنوع است تصریح کرد: در تجارت ترجیحی بخش تولید ما معترض است؛ در صورتی که بخش‌های کشاورزی و صنعت موافق باشند، سازمان توسعه تجارت مانعی برای برقراری تجارت بدون محدودیت‌های وارداتی ندارد. وی تاکید کرد: واردات بدون محدودیت بر تولید داخلی، تامین ارز و اشتغال کشور تاثیرگذار است. پیل تن گفت: با بُعد مسافت کمی که داریم می‌توانیم نیازهای وارداتی خود را از این کشور تامین کنیم. مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت گفت: برای توسعه تجارت با ترکیه ابتدا باید زیرساخت‌های آن فراهم شود تا برنامه‌ریزی‌هایی که انجام می‌شود روی زمین نماند؛ گمرک، وزارت راه و دستگاه‌های مرتبط با تجارت با ترکیه نیز باید این مهم را در اولویت کاری قرار دهند. مهرداد سعادت‌دهقان در همایش بررسی و آسیب‌شناسی روابط تجاری ایران با ترکیه اظهار کرد: متاسفانه آن طور که سازمان توسعه تجارت به دیگر کشورهای همسایه و منطقه اهمیت می‌دهد ما چنین رویکردی را در رابطه با تجارت با ترکیه مشاهده نمی‌کنیم. این در حالی است که چه حجم بازار این کشور و چه توانایی ما برای ورود به این بازار بسیار گسترده است. وی با اشاره به برخی مقدمات تجاری فراهم نشده میان دو کشور بیان کرد: با وجود آنکه ما توافقاتی برای تجارت ترجیحی با ترکیه داشتیم اما در عمل تکلیف آن مشخص نیست. در کنار آن رایزن بازرگانی ایران در ترکیه نیز انتخاب شده اما با این وجود به این کشور اعزام نشده است. همه اینها در حالی است که نگاهی به حجم بالای اقتصاد و تجارت در ترکیه نشان می‌دهد که ما فرصت حضور در بازار بزرگ را از دست می‌دهیم. رییس اتاق بازرگانی ایران و ترکیه با اشاره به آمارهای ثبت شده در سال ۲۰۲۲ میلادی اظهار کرد: ما درباره کشوری صحبت می‌کنیم که نزدیک به ۲۵۰ میلیارد دلار صادرات و ۳۰۰ میلیارد دلار در سال واردات دارد. این در حالی است که نقش ما در این بازار بزرگ هنوز ناچیز است. سعادت‌دهقان ادامه داد: هر چند آمارها از رشد بیش از ۱۰۰ درصدی صادرات ما به ترکیه حکایت دارد، اما در حال حاضر ما تنها پنج میلیارد دلار در سال به این کشور صادر می‌کنیم که اگر سهم گاز را نیز کم کنیم این عدد بسیار محدودتر می‌شود. این در حالی است که تنها با استفاده از ظرفیت‌های مرزهای مشترک میان دو کشور امکان دسترسی به آمارهای بالاتر وجود داشت. وی ادامه داد: ما امروز در ترکیه شبکه دیپلماسی خوبی داریم، اما این موضوع در حوزه اقتصاد فعالیت نمی‌کند. در حال حاضر ۱۴۴ مرکز تجاری از سوی ترکیه در نقاط مختلف دنیا فعال شده اما ما حتی هنوز رایزن بازرگان خود را نیز اعزام نکرده‌ایم در صورتی که مقدمات لازم لجستیکی فراهم شود و مشکل عدم دریافت گواهی استاندارد برخی کالاهای ایرانی در ترکیه برطرف شود می‌توان انتظار داشت که تجار ایرانی در این بازار عملکرد گسترده‌تری را به ثبت برسانند.
مهم‌ترین همسایه برای توسعه تجار
مدیرکل مدیترانه و شرق اروپای وزارت خارجه می‌گوید سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران برای توسعه روابط با همسایگان همواره اولویت‌گذاری جدی داشته و این موضوع در دولت سیزدهم به‌طور خاص دنبال شده است و در این میان ترکیه یکی از مهم‌ترین همسایگان برای توسعه روابط محسوب می‌شود. محمدحسن حبیب‌الله‌زاده در همایش بررسی و آسیب‌شناسی روابط تجاری ایران با ترکیه بیان کرد: ا ز حدود 15 همسایه کشور ایران شرایط ترکیه خاص و منحصر به فرد است. یکی از آنها بحث اشتراکات فرهنگی و دینی ایران با ترکیه در کنار پیوستگی‌های تمدنی دو کشور است. وی ادامه داد: از سوی دیگر ما حدود 560 کیلومتر مرز مشترک و سه گذرگاه مرزی میان دو کشور داریم که از نظر توسعه روابط و همکاری‌ها اهمیت فراوانی دارد. از این‌رو در سال‌های گذشته ملاقات‌های فراوانی میان سران دو کشور انجام شده و در دولت سیزدهم نیز این موضوع به‌طور جدی دنبال شده است. مدیرکل مدیترانه و شرق اروپای وزارت خارجه با بیان اینکه توسعه روابط تجاری میان دو کشور برای دولت ایران اهمیت فراوانی دارد توضیح داد: ما در حال حاضر در کنار سفارتخانه سه کنسولگری فعال در ترکیه داریم که حتی به دنبال آن هستیم که یک کنسولگری دیگر به آن اضافه کنیم در کنار آن تعداد زیادی از ایرانیان و دانشجویان ایرانی در ترکیه حضور دارند و از این‌رو طراحی دیپلماسی با زیرساخت‌های حقوقی مشترک می‌تواند برای ما به توسعه روابط جاری منجر شود. حبیب‌الله‌زاده ادامه داد: در سال‌های گذشته سندهای مختلفی در حوزه‌هایی مانند گمرک، حمل و نقل و حتی یک سند همکاری جامع میان ایران و ترکیه به امضا رسیده و در چارچوب آن هدف‌گذاری‌های متعددی در زمینه‌هایی مانند بازرگانی، انرژی، محیط زیست و آب نهایی شده که البته برای اجرا نیاز به فراهم شدن مقدمات لازم دارد. وی با بیان اینکه حجم تجارت میان دو کشور بیش از 70 درصد رشد کرده تاکید کرد: در هدف‌گذاری‌های کلان دو کشور اعلام کردند که می‌توانند سهم تجارت مشترک خود را به 30 میلیارد دلار در سال برسانند. در صورتی که نرم‌افزار و سخت‌افزارهای لازم این موضوع فراهم شود می‌توان انتظار داشت که در مدتی کوتاه دستیابی به این هدف ممکن باشد.
