اکوتوریسم، تنها راه نجات آشوراده

دیده‌بان میانکاله ضمن مخالفت با صدور مجوز برای طرح گردشگری متمرکز در جزیره آشوراده گفت: تنها راه نجات منطقه بوم‌گردی یا اکوتوریسم است که می‌تواند یک ابزار بسیار عالی، قابل توجه و اعتماد برای حفاظت باشد. یکی از طرح‌های زیست‌محیطی پر سروصدای دهه‌های اخیر «طرح گردشگری جزیره آشوراده» بوده است. این پروژه در سال ۹۳ آغاز شد ولی در دولت دوازدهم در سال ۹۷ برای اولین‌بار اجرای آن به عنوان یکی از مصوبات سفر رییس‌جمهوری به استان گلستان با دستور مقام قضایی متوقف شد و بار دیگر در سال ۹۹ معاونت قضایی دادستان کل کشور دستور توقف این طرح را به دادستان گرگان ابلاغ کرد اما با وجود انتقادات وارد شده به این پروژه مانند فعالیت شرکت‌های پرورش ماهی در قفس در میانکاله، منشأ ریزگرد شدن آن و از بین رفتن محیط زندگی امن پرندگان، طرح گردشگری آشوراده موفق به کسب مجوز ارزیابی زیست‌محیطی سازمان محیط زیست در دولت سیزدهم شد.

   گردشگری سازگار با مناطق حفاظت شده باشد

حر منصوری، دیده‌بان میانکاله در واکنش به صدور مجوز برای طرح گردشگری آشوراده اظهار کرد: من با گردشگری مخالف نیستم اما با نوع خاصی از آن موافق هستم که سازگار با مناطق حفاظت شده است. به نظر می‌رسد طرحی که برای جزیره آشوراده در نظر گرفته شده به عنوان گردشگری متمرکز اصلا نسخه مناسبی برای هیچ کدام از مناطق حفاظت شده به‌ویژه منطقه بسیار حساسی مانند تالاب بین‌المللی میانکاله و سایر زیستگاه‌ها و تنوع حیات وحش آن نیست. او افزود: جزیره آشوراده در منتهی علیه شرقی پناهگاه حیات وحش و ذخیره‌گاه زیست کره میانکاله است. بخش مهمی از این منطقه حفاظت شده محسوب می‌شود که دستکاری در آن می‌تواند عواقب فاجعه‌باری داشته باشد. منصوری درباره مهاجرت‌ پرندگان به تالاب میانکاله در فصل پاییز و زمستان گفت: این مهاجرت‌ها از سمت دیواره شرقی صورت می‌گیرد یعنی از آشوراده وارد میانکاله می‌شوند. به عبارتی یک کریدور بسیار مهمی برای ورود پرندگان مهاجر به این منطقه از سمت شمال است که با دستکاری منطقه باعث آسیب آنها می‌شویم.

   آشوراده ذخیرگاه زیست کره میانکاله

او افزود: منطقه آشوراده جزئی از ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله است. سال‌ها قبل در زمان مدیریت دکتر ابتکار جلسات مختلفی درباره اجرای گردشگری در میانکاله به‌ویژه آشوراده با حضور صاحبنظران برگزار شد. در این جلسات تلاش‌های بسیار شد تا اقامتگاه‌ها و قسمت‌های سازه‌محور از منطقه خارج شوند. در نهایت سند پیشنهادی از طرف مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری در دولت قبل تدوین شد. بر اساس آن تمامی سکونتگاه‌ها و هر آنچه قرار بود در قالب سازه ساخته شود به سه ضلع بندر ترکمن، بندر گز و گمیشان برده شوند و صرفا مناطق برای گشت و گذار و طبیعت‌گردی داخل منطقه باشند. دیده‌بان میانکاله درباره تصمیمات امروزی برای منطقه گفت: اواخر سال ۱۴۰۰ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره ساخت پلاژ و شهربازی و راه‌اندازی ورزش‌های آبی در این محدوده صحبت کرده بود این در حالی است که انجام اینگونه اقدامات علاوه بر عواقب زیست‌محیطی از نظر فنی هم نادرست است.

   اکوتوریسم تنها راه اجرای طرح گردشگری

دیده بان میانکاله تنها راهکار اجرای طرح گردشگری آشوراده و کاهش آسیب‌ها به این منطقه را «اکوتوریسم» دانست و گفت: اکوتوریسم به نوعی اقدامی نرم‌افزاری است چراکه در این شیوه گردشگری بدون ساخت و ساز انجام می‌شود و به نوعی یک سفر مسوولانه به مناطق حفاظت شده است که باعث افزایش و بهبود شاخص‌های زیست محیطی و اقتصادی مردم بومی می‌شود. هر نوع دستکاری و رد پای اکولوژیک در مناطق حفاظت شده خود به خود محکوم است و نباید این اتفاق به هر بهانه‌ای حتی گردشگری رخ دهد. او با بیان اینکه در اکوتوریسم با آموزش دادن به همان مردمی که تا آن لحظه داخل منطقه و بهره‌بردار بودند می‌توان منطقه را حفظ کرد، اظهارکرد: بهره‌برداری پایدار در گردشگری باید با توجه به ظرفیت برد انجام شود. در واقع ظرفیت برد مشخص می‌کند که در یک منطقه حفاظت شده چند نفر در طول روز و با چه شرایطی می‌توانند از منطقه بازدید کنند. شاید در یک فصل روزانه ۱۰۰ نفر بتوانند در منطقه‌ای حضور یابند و فصل دیگری که فصل حساسی است تنها ۲۰ نفر بتوانند بازدید کنند این در حالی است که در شکل گردشگری متمرکز برای این مساله اصلا محدودیت وجود ندارد و به تعداد زیاد می‌توانند بازدید از منطقه را انجام دهند این در حالی است که این کار می‌تواند عواقب سختی را داشته باشد. دیده‌بان میانکاله به زیرساخت‌های لازم برای گردشگری اشاره کرد و گفت: به‌طور قطع به منظور فراهم کردن شرایط برای بازدید تعداد زیادی از یک منطقه حفاظت شده به زیرساخت‌هایی نیاز داریم که خود باعث دستکاری منطقه می‌شود. دلیل اصلی حضور مردم در منطقه چشم‌اندازهای طبیعی، حضور پرندگان و حیات وحش است که در صورت دستکاری خود به خود کمتر و کمتر می‌شود. درواقع عوامل معرفی‌کننده‌ای که باعث جذب گردشگر می‌شوند را در میان مدت و بلندمدت به قطعیت از دست خواهد داد و در حقیقت خود به خود مصرف خواهد شد. به جای بهره‌برداری، منطقه مصرف و تمام می‌شود در نهایت نیز به پایان خواهد رسید.