اقتصاد کلان

ریشه‌های وابستگی اقتصاد ایران به نفت

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در خصوص وضعیت پیچیده دهه پیش رو هشدار داد و با بیان اینکه مسائل سنگین و پیچیده‌ای در پیش داریم، گفت: در این دهه ما با انباشت مسائل متعدد از جمله آب مواجه هستیم؛ احتمالا تحریم‌ها ادامه خواهد داشت، سرنوشت نفت مشخص نیست و با مباحث مربوط به جمعیت و نابرابری هم روبرو هستیم. برای عبور از این مسائل به یک عقلانیت نیاز داریم. وحید شقاقی روز دوشنبه ۳۰ آبان ماه در برنامه‌ای با عنوان بررسی تحولات اقتصادی ۵۰ سال اخیر ایران که در دانشگاه خوارزمی برگزار شد با اشاره به معضل اساسی تورم در اقتصاد ایران، گفت: بالاترین تورم در ایران در سال ۱۳۲۰ با نرخ ۱۱۰ درصد ثبت شد که عامل اصلی آن اشغال کشور توسط قوای متفقین بود. پس از آن در دهه ۵۰ برای اولین‌بار اقتصاد ایران درگیر تورم حاصل از رشد نقدینگی شد و تورم در سال ۵۵ به ۲۵ درصد رسید. شقاقی خاطرنشان کرد: گاهی اوقات در جاهای مختلف اینطور بحث می‌شود که هویدا توانست در دهه ۵۰ قیمت‌ها را ثابت نگه دارد، در حالی که اینطور نبوده و در آن دوره از حیث تورم و نابرابری وضعیت ما بسیار ناگوار بود. مراجعه به یادداشت‌های اسدالله علم هم موضوع گرانی و کمبود کالا و سوخت را تأیید می‌کند. وی در ادامه به ریشه‌های وابستگی اقتصاد ایران به نفت پرداخت و افزود: حدود ۱۱۴ سال است که ایران تحت سیطره اقتصاد نفتی قرار دارد، اولین تحریم‌ها هم در زمان ملی شدن صنعت نفت از سوی بریتانیا به ایران تحمیل شد که در آن زمان مصدق با اقداماتی چون تنظیم نظام مالیاتی برای کاهش نابرابری، فروش اوراق و شرط صادرات کالای لوکس در ازای واردات کالای لوکس کشور را اداره کرد و در این دوره نرخ تورم در نهایت به ۱۴ درصد رسید. این استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه وقتی وارد دهه ۵۰ می‌شویم به یک‌باره قیمت نفت افزایش سرسام آور پیدا می‌کند، گفت: به‌طوری که از سال ۵۲ تا ۵۷ معادل میانگین سالی ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی داشتیم. این وابستگی به نفت و پس از آن واردات بی‌رویه کالا و رشد نقدینگی و عدم بهره‌برداری بهینه از نفت بعد از انقلاب هم ادامه داشت و در واقع دولت‌ها توانستند از درآمد سرشار نفت عبور کنند. وی در ادامه اظهار کرد: اقتصاد ما در دهه ۹۰ شاهد شدیدترین تحریم‌ها بود و در کنار آن به دلیل گذاشتن همه تخم مرغ‌ها در سبد برجام نتوانستیم از فرصت‌ها به خوبی استفاده کنیم. شقاقی با بیان اینکه دهه پیش رو دهه حساسی است و برای عبور از آن به عقلانیت برای اصلاحات اساسی در اقتصاد نیاز داریم، تصریح کرد: دهه پیش رو تحریم‌ها ادامه خواهد داشت. امیدوارم خداوند به ما عقلانیت بدهد که دست به اصلاحات ساختاری در اقتصاد بزنیم در غیر این صورت دهه سختی خواهد بود . وی خاطرنشان کرد: متأسفانه نظامات اقتصادی ما فزاینده نابرابری، معیوب و مولد تورم و نابرابری است و همین وضعیت اقتصاد را به پاشنه آشیل تبدیل کرده است. این استاد اقتصاد با اشاره به وجود فساد در اقتصاد، گفت: مردم این فساد و نابرابری را می‌بینند و لمس می‌کنند. متأسفانه هیچ کدام از نظامات بازتوزیع در اقتصاد ما به خوبی ثروت را توزیع نمی‌کند و اثرات فساد، رانت، نابرابری و تورم به طبقه فقیر تحمیل می‌شود. وی با بیان اینکه ما به اصلاحات ساختاری در نظامات بازتوزیع ثروت و شفاف‌سازی نیاز داریم، گفت: حقیقت این است که در طول چند سال گذشته هیچ کدام از دولت‌ها به اصلاحات ساختاری در نظامات بازتوزیع دست نزدند. به عنوان نمونه قانون مالیات بر ثروت ۲۰ سال است که تصویب نمی‌شود یا بحث مالیات بر عایدی سرمایه سه سال است که از کمیسیون اقتصادی مجلس خارج نشده است. وی با انتقاد از توزیع ناعادلانه یارانه‌های مختلف از جمله یارانه انرژی در کشور، گفت: در کشور، ماهانه ۲۷۰ هزار میلیارد تومان یارانه انرژی و ... داده می‌شود که ۸۰ درصد نصیب یک گروه اقلیت ۱۰ درصدی می‌شود. این ثروت کلان نابرابر توزیع می‌شود. مثلاً یک تولید‌کننده آب، انرژی و ... را به صورت ارزان دریافت و سپس کالای تولیدی را صادر و دلار آن را به قیمت آزاد یا در نهایت با نرخ نیما وارد کشور می‌کند.

جزییات افزایش حقوق بازنشستگان

اکبر شیرمحمدی اظهارکرد: در اجرای لایحه اصلاح قانون بودجه ۱۴۰۱ کل کشور و ترمیم حقوق کارکنان دولت و بازنشستگان کشوری مصوب ۸ آبان ماه ۱۴۰۱ مجلس شورای اسلامی، با اقدامات انجام شده افزایش مصوب در احکام بازنشستگان و موظفین این صندوق اعمال شده است و حقوق آبان ماه مشترکین این صندوق به همراه معوقه مهرماه واریز می‌شود. وی با اشاره به جزییات افزایش حقوق بازنشستگان کشوری گفت: بر اساس بند (۱-۲) ماده واحده قانون مزبور مبلغ مقطوع ۹۰۰ هزار تومان به حقوق بازنشستگان و موظفین مشمول قانون بودجه ۱۴۰۱ از تاریخ اجرای قانون که ابتدای مهرماه ۱۴۰۱ است و همچنین به میزان ۵ درصد حقوق شهریورماه، برای تعداد یک میلیون و ۵۸۹ هزار نفر از بازنشستگان و وظیفه بگیران ذینفع (بازنشستگان قبل از ۱۴۰۱/۰۷/۰۱) اضافه شده است. شیرمحمدی به افزایش ۵۰درصدی مبلغ کمک هزینه عائله مندی بازنشستگان کشوری اشاره کرد و گفت: این مبلغ از ۴۰۷ هزار و ۳۸۹ تومان به مبلغ ۶۱۱ هزار و ۸۴ تومان افزایش یافته است؛ تعداد افراد مشمول این کمک هزینه ۹۶۷ هزار ۸۹۰ نفر است. معاون امور فنی صندوق بازنشستگی کشوری همچنین تصریح کرد: مبلغ حق اولاد نیز به ازای هر فرزند با افزایش ۱۰۰ درصدی از مبلغ ۱۰۵هزارو ۶۱۹ تومان به مبلغ ۲۱۱هزار و ۲۳۹ تومان بهبود یافته است.