پیچیدگی‌های تورمی ایران
کامران ندری
معضل تورم در ایران، معضلی پیچیده، چند وجهی و مزمن است و از این رو برای مقابله با آن نیز باید با نگاهی تخصصی و یک برنامه‌ریزی همه‌جانبه، اقدامات لازم را در دستور کار قرار داد. در واقع باید به این موضوع توجه کرد که طرح‌های کوتاه‌مدت و شعاری حتی اگر بتوانند در کوتاه‌مدت باعث پایین آمدن تورم شوند، با توجه به مشکلات ساختاری که در تمام این سال‌ها در اقتصاد ایران وجود داشته، نمی‌توانند جنبه بلندمدت داشته باشند و در نهایت ما باز هم با موج جدید تورمی مواجه می‌شویم. برای پرداختن به معضل تورم، ابتدا باید شرایط و مقدماتی که گسترش تورم در اقتصاد ایران انجامیده را رصد کرد و دید که برای هر یک از آنها چه طرح و برنامه‌ای امکان اجرایی شدن دارد. یکی از اصلی‌ترین عوامل بلندمدت تاثیرگذار در به وجود آمدن این نرخ تورم بزرگ، کسری بودجه دولت است. دولت ایران در طول سال، نیاز به منابع گسترده مالی دارد تا وظایف و تعهدات خود را پوشش دهد. در واقع بزرگ بودن دولت ایران در اقتصاد باعث شده، بخش بزرگی از برنامه‌های اقتصادی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار دولت باشد و همین موضوع باعث می‌شود که وقتی دسترسی به منابع مالی محدود شود، کسری بودجه به وجود بیاید و این امر در نهایت به رشد تورم منجر شود. دولت برای پوشش کسری بودجه خود چند راه بیشتر پیش روی خود ندارد و وقتی مسیرهایی مانند رشد درآمد مالیاتی محدود است، عملا باید به
سمتی حرکت کرد که به رشد نقدینگی منجر می‌شود. استقراض مستقیم یا غیرمستقیم از بانک مرکزی یا استفاده از شیوه‌هایی که به افزایش پایه پولی منجر می‌شود، در نهایت به یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش تورم تبدیل شده که در تمام سال‌های گذشته با ما همراه بوده است. از سویی بانک‌ها در تعاملی که با دولت دارند، مجبور به اجرای تعهداتی می‌شوند که بسیاری از آنها به رشد نقدینگی و تورم کمک می‌کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه نظارت جدی بر عملکرد بانک‌ها وجود دارد، این بانک‌ها در بازارها و حوزه‌هایی ورود می‌کنند که نظم اقتصاد را بر هم می‌ریزد و عوامل پولی را شکل می‌دهد که در تورم بالا نقش کلیدی دارند. به این ترتیب ما باید ببینیم که دولت و مجلس فعلی چگونه به این عوامل ساختاری و بلندمدت نگاه می‌کنند و آیا برای هریک از انها برنامه یا طرح ویژه‌ای دارند یا خیر. ما جز استفاده از توان کارشناسان و اساتید دانشگاهی و استفاده از تجارب بین‌الملل راهی نداریم و سیاسی نگاه کردن تورم و ارایه شعارهای کوتاه‌مدت بدون توجه به مسائل کلان راه چاره نخواهد بود.
