گره کور سهام عدالت

پستی و بلندهای سهام عدالت تمامی ندارد و مسوولان هر روز یک خبر جدید اعلام می‌کنند. بارها مسوولان بورسی و اقتصادی کشور اعلام کردند که سود سهام عدالت سال 1400 تا شب یلدا پرداخت می‌شود؛ با یک سرچ به ده‌ها خبر و مصاحبه می‌رسیم که مسوولان وعده پرداخت سهام عدالت تا شب یلدا داده‌اند؛ اما پس از آن حسین قربان‌زاده، رییس سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که مرحله نخست سود سهام عدالت تا اواسط دی ماه و نوبت دیگر تا پایان سال به حساب سهامداران واریز خواهد شد. رییس سازمان خصوصی‌سازی روز گذشته گفت که مرحله نخست سود سهام عدالت تا اواسط دی ماه و نوبت دیگر تا پایان سال به حساب سهامداران واریز خواهد شد. امسال مجموع سود سهام عدالت به بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ در حالی که این رقم سال گذشته حدود ۲۹ هزار میلیارد تومان بود. این ارقام نشان‌دهنده افزایش ۲ برابری سود سهام عدالت نسبت به سال گذشته است. رییس سازمان خصوصی‌سازی اظهار کرد: با مطرح شدن این موضوع در شورای عالی بورس و تاکید وزیر اقتصاد، قرار بر این است تا سود سهام عدالت در ۲ نوبت واریز شود که امیدواریم نوبت نخست آن تا اواسط دی ماه و نوبت دیگر تا پایان سال انجام شود.

    چه خبر از جاماندگان سهام عدالت

حسین خدرویسی، معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد از محرومیت بیش از یک میلیون نفر از مددجویان از سهام عدالت خبر داد. براساس لیست کمیته امداد، یک میلیون و ۴۴۹ هزار و ۵۵۰ نفر از مددجویان تحت پوشش کمیته امداد از جاماندگان سهام عدالت هستند، اظهار کرد: پروسه اختصاص سهام عدالت به جاماندگان از یک سال گذشته شروع شده است. وی با اشاره به اینکه دولت از نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد تعداد مددجویان جامانده را برای اقدامات و برنامه‌ریزی‌ها خواسته بود، بیان کرد: کمیته امداد در گذشته لیست آماری جاماندگان سهام عدالت را به دولت ارایه کرده است و اکنون دولت بعد از رفت و برگشت‌ها، آیین‌نامه اجرایی آن را مصوب کرده است. روز یکشنبه (۱۳ آذرماه) اعلام شد که طبق تصویب‌نامه هیات وزیران با معرفی افرادی که به عنوان جامانده سهام عدالت شناسایی شده‌اند، میزان سهامی که به این افراد اختصاص خواهد یافت و نام شرکت‌هایی که سهام خود را به جاماندگان تخصیص می‌دهند، مشخص شد. طبق این تصویب نامه، وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان خصوصی‌سازی) مکلف شد در مرحله اول از محل باقی‌مانده سهام متعلق به دولت در بنگاه‌های قابل واگذاری نسبت به واگذاری مستقیم سهام به افراد فاقد سهام عدالت تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کل کشور و سه دهک اول ایثارگران اقدام کند. مبلغ سهام مورد واگذاری به هر یک از مشمولان معادل حداکثر یکصد میلیون ریال با اعمال ۵۰ درصد تخفیف به صورت اقساط سالانه و به مدت ۱۰ سال است.

    سوءاستفاده از سهام عدالت

علیرضا تاج‌بر، کارشناس بازار سرمایه درخصوص سهام عدالت نوشت: آزادشدن فروش سهام عدالت فعلا منتفی و اعلام‌شده فلسفه اصلی سهام عدالت، نگهداری این سهام است و قصد از واگذاری سهام عدالت این نبوده است که این سهام در اختیار مردم قرار گیرد و مردم آن را بفروشند؛ بلکه هدف این بوده است که مردم به‌‌‌‌‌‌‌صورت بلندمدت این سهام را نگهداری کنند و از عواید آنکه همان سود سالانه آن است و هر سال ‌از سال‌قبل بیشتر می‌شود بهره ببرند، اما اینکه اختیار فروش این سهام مجددا کی آزاد می‌شود و در اختیار دارندگان آن قرار می‌گیرد، بستگی به مصوبات شورای عالی بورس در این‌خصوص دارد که هنوز چنین تصمیمی اتخاذ نشده است. در این رابطه ذکر چند نکته ضروری است؛ ابتدا اینکه سهام عدالت متعلق به افراد حقیقی زیادی است و حق این افراد است که این سهم را نگه دارند یا بفروشند. عدم‌آزادسازی این سهام به‌نظر موضوعی موقتی است و باید برطرف شود. اینکه اعلام‌شده فعلا منتفی است باید به دلیل شرایط بازار باشد؛ چراکه ممکن است بازار سرمایه در حال‌حاضر توان این حجم از عرضه را نداشته باشد. از طرف دیگر خاطره ناخوشایند آزادسازی سهام عدالت در سال‌۹۹ نیز وجود دارد. در آن زمان در آزادسازی سهام عدالت شتاب‌‌‌‌‌‌‌زده عمل شد، در نهایت نیز به نفع بازار سرمایه و سهامدار سهام عدالت عمل نشد و هر دو طرف متضرر شدند.در این میان نهایتا این موضوع منجر به سوءاستفاده‌هایی شد. به هر حال در نهایت ما ناچار به آزادسازی فروش سهام عدالت با یک تدبیر ویژه خواهیم بود، چراکه سهامدار سهام عدالت حق دارد دارایی خود را در بازاری که شعار نقدشوندگی می‌دهد به وجه نقد تبدیل کند، اما برای تحقق این موضوع نیاز به هم‌‌‌‌‌‌‌اندیشی، سنجیدن شرایط بازار و بازاریابی وجود دارد. خیلی از بخش‌های سهام عدالت می‌تواند به‌صورت بلوک واگذار شود و این بلوک‌‌‌‌‌‌‌ها نیز متقاضیان خوبی خواهند داشت. به‌نظر من این موضوع به زمان نیاز دارد اما در نهایت این اتفاق خواهد افتاد. طبق قانون تجارت سهامدار حقوقی دارد و با توجه به اینکه ۹۶‌درصد از سهام عدالت در بازار سرمایه که بازاری با شعار نقدشوندگی است، پذیرفته‌ شده است، ما نمی‌توانیم سهامدار را از حقوق خود محروم کنیم. به‌صورت موقت امکان آن هست اما به‌صورت دایمی این موضوع غیرقانونی است و تبعات دارد و منظور از منتفی‌شدن نیز در شرایط فعلی است. باید توجه داشت که شرایط بازار سهام در حال‌حاضر اجازه این حجم از عرضه را نمی‌دهد. بازار سرمایه شرایط متزلزلی دارد و طبیعی است که سازمان بورس تصمیم بگیرد این حجم از عرضه را فعلا وارد بازار سهام نکند. از نظر من بهتر است که یک بازاریابی برای فروش‌های بلوک‌‌‌‌‌‌‌های حاصل از سهام عدالت ایجاد شود. من مطمئنم برای برخی از این سهم‌‌‌‌‌‌‌ها خریداران جدی وجود دارد و می‌توان آن بخش را پس از پشت‌سر گذاشتن شرایط حساس کنونی آزاد کرد. باید در فراغت مناسبی کارگروهی تشکیل شود و در مورد کلیات سهام عدالت بررسی انجام شود، برای بلوک‌‌‌‌‌‌‌های حاصل از عرضه احتمالی سهامداران بازاریابی انجام شده و آزادسازی به این شکل انجام شود. لازم به ذکر است که سهام موجود در پرتفوی سهام عدالت از بهترین‌های کشور است. در کشور ما برخی از صنایع مزیت نسبی دارند که سهام عدالت برخی از این شرکت‌ها را دربر می‌گیرد، بنابراین سهام عدالت نسبت به سایر سهام دارای مزیت نسبی است؛ منتها الان شرایط فراهم نیست، در غیر‌این‌صورت در وقت مناسب می‌توان از دل سهام عدالت بلوک‌‌‌‌‌‌‌های ارزشمندی خارج کرد و مطمئنا خریدارها نیز منتظر این زمان هستند. این زمان مناسب می‌تواند همین الان باشد.  با توجه به اینکه الزامی برای فروش سهام عدالت در بازار سهام وجود ندارد، می‌توان کارگروهی تشکیل داد تا در مورد تجمیع سهام عدالت بررسی انجام شود و برای بلوک‌‌‌‌‌‌‌های احتمالی بازاریابی انجام شود، زمانی‌که این کار انجام شد خریدار و بلوک تجمیع‌شده در تابلوی دوم معامله می‌شود و اثر خاصی در بازار سهام هم نخواهد داشت. بازار سهام در حال‌حاضر شرایط خاصی دارد و نیازمند این است که اعتماد رخت‌بسته به سهامداران برگردد، بنابراین باید از هر اقدامی که ممکن است به این اعتماد خدشه وارد کند پرهیز شود. این اقدام می‌تواند تامین‌مالی بیش از اندازه دولت از بازار سهام یا فروش بیش از اندازه سهام توسط حقوقی‌‌‌‌‌‌‌ها باشد و می‌تواند آزادسازی بخشی از سهام عدالت باشد، بنابراین من موافقم که در شرایط فعلی به این مورد فکر نکنیم و تمرکزمان را برای بازگرداندن اعتماد به بازار سهام داشته باشیم و مطمئنا اگر اعتماد به بازار برگردد، یکی از پیامدهای بازگشت اعتماد آزادسازی سهام عدالت خواهد بود.