یلدا سیری چند؟
زهرا سلیمانی| استادی داشتیم که هر سال وقتی نزدیک یلدا می‌شد، یادآوری می‌کرد و می‌گفت: «بچه‌ها، طولانی‌ترین و سیاه‌ترین شب سال یلدا نیست، طولانی‌ترین شب سال، شبی است که در آن پدری از فقر و نداری و شرمساری خانواده‌اش، روی آمدن به خانه را نداشته باشد. یک چنین شبی برای یک چنین پدری انگار هرگز به پایان نمی‌رسد.»
در روزهایی که بسیاری از افراد و جریانات سیاسی و غیر سیاسی تلاش می‌کنند، مردم و خانواده‌ها را به سمت شادی و سرور و جشن سوق دهند تا گرد و غبار ناشی از رخدادهای تلخ اخیر از پیکره جامعه پاک شود، هیچ کس به این فکر نیست، خانواده‌های ایرانی برای گذراندن یک شب یلدا چقدر باید هزینه کنند و چه مصائبی را باید پشت سر بگذارند؟
در شرایطی که نرخ دلار و رشد تورم، سر به آسمان می‌سایند و با غرور به انسان ایرانی نگاه می‌کنند، برگزار کردن یا نکردن آیین شب یلدا برای خانواده‌های ایرانی بیشتر از اینکه یک مقوله سیاسی باشد، مقوله‌ای اقتصادی و معیشتی است. اما باید پرسید، ایرانیان با آجیل کیلویی 800 هزار تا 1میلیون و 200هزار تومان، انار کیلویی 30 تا 60هزار تومان، هندوانه کیلویی 30هزار تومان و... چگونه می‌توانند یلدایی فراموش نشدنی و دلپذیر را پشت سر بگذارند؟
خبرنگار تعادل برای آگاهی مخاطبان از حال و هوای مردم و کسبه، گزارش را از سطح شهر تدارک دیده و از مردم درباره اوضاع اقتصاد و معیشت آنها پرسیده است. گفتنی است مسوولان از طریق درد دل‌های مردم می‌توانند، تصویری از واقعیت‌های زندگی اقتصادی و معیشتی آنان نیز به دست آورند.
بهانه‌ای برای شادی
بازار تجریش تهران یکی از مکان‌هایی است که از گذشته تا به امروز شور و نشاط فراوانی در آن موج می‌زند. از ایستگاه متروی تجریش پیاده می‌شوم و پیاده خودم را به بازار تجریش می‌رسانم؛ با یکی از شهروندان که در بازار آجیل فروشان پرسه می‌زند، با فروشنده‌ای همکلام می‌شود و فروشنده برای آماده کردن خواسته فرد به اتاقک پشت حجره می‌رود.
با او هم کلام می‌شوم و در خصوص یلدا می‌پرسم؛ می‌گوید: «خانم جان، قیمت‌ها رو ببین، بعد فکر کن آیا می‌شود با این قیمت‌ها، جشن گرفت؟ البته شادی و شادمانی بهانه نمی‌خواهد و انسان باید در همه حال، روحیه‌اش را حفظ کند، ولی مگر با این قیمت‌ها می‌شود، آب خوش از گلوی آدم پایین برود. جلوی هر مغازه‌ای که می‌روم، قیمت‌ها برق از سرم می‌پراند. وقتی از فروشنده دلیل آن را جویا می‌شوم، به قیمت دلار اشاره می‌کند. مگر قیمت پسته ایرانی که در کرمان و اصفهان و قم و...تولید می‌شود به دلار ارتباط دارد. مگر انار ساوه و شهریار و ارک به دلار ارتباط دارد؟»
وقتی از این پدر ایرانی که خود را «عزیز‌الله . ر» معرفی می‌کند می‌پرسم که در بازار چه می‌کند؟ می‌گوید: «همه ما خانواده داریم، برای خوشحالی خانواده هم وظیفه داریم که از جان مایه بگذاریم. منم، 2تا پسر و یک دختر دارم که جانم برایشان می‌رود. آمده‌ام با کمال میل برایشان خرید کنم. اتفاقا دخترم دوستانش را هم دعوت کرده به خانه ما و باید برای میهمانان هم خرید کنم.»
آقای روشنی با این جمله لیست بلند خرید شب یلدای خود را هم از جیبش در می‌آورد و نشانم می‌دهد و می‌گوید: « خدا رو شکر من دارم و به حد توانم خرید می‌کنم، اما خدا شاهده نگران خانواده‌هایی هستم که توان گذراندن شب یلدا و نوروز و چهارشنبه سوری را ندارند. آنها چه می‌کنند با این درد و شرم و نداری؟ تو رو خدا برید از یه مسوول بپرسید این دلار تا کجا قرار است بالا برود، مسوولان پس چه می‌کنند، نباید یک فکری کنند برای این تورم؟»
مشتری دیگر بازار، خانوم پا به سن گذاشته‌ای است که در بازار میوه سفارش خرید به فروشنده می‌دهد و بعد منتظر می‌ماند تا شاگرد مغازه همه خریدهایش را آماده کند. با روح‌انگیز‌خانوم هم صحبت می‌کنم. وقتی از او درباره سن و سالش می‌پرسم، اخم‌هایش در هم فرو می‌رود و می‌گوید: «یعنی شما نمی‌دونی نباید از یک خانوم سالشو بپرسی؟ من 18سالمه، کارتو بگو.»
می‌خواستم درباره وضعیت بازار و تورم و مشکلات از شما بپرسم، شما برای خرید مشکلی ندارید؟ می‌گوید: «ما آدمیزاد هستیم؛ در کنار هم شادی را تجربه می‌کنیم و در کنار هم غم را احساس می‌کنیم. خدا رو شکر شوهر خدا بیامرز من برای من به اندازه‌ای دارایی گذاشته که دستم پیش کسی دراز نباشه و بتوانم نیازهام رو برطرف کنم. اما به این معنا نیست که خوشحالم. من زمانی حس خوشحالی و خوشبختی می‌کنم که همسایه‌ام، همشهری‌هایم، هموطنانم و...اوضاع خوبی داشته باشند. شما می‌دونید، امروز تو همین شهر، خیلی از خانواده‌ها هستند که برای تهیه نون شبشون محتاجند.»
بله خانوم، گزارش‌های زیادی در این زمینه تهیه کرده‌ایم. روح‌انگیز ادامه می‌دهد: «خدا پدرت رو بیامرزه. پس میدونی که مردم چه وضعی دارند. آجیل شده کیلویی 1میلیون تومان، شیرینی شده کیلویی 300هزار تومان، قیمت هندوانه فلان قدر، برنج و گوشت و مرغ و... هم که سر به فلک می‌کشه. با این وضعیت خیلی از ایرانی‌ها، دلتنگ هستند؛ منم هرچقدر می‌خوام خوشحال باشم، چون مردم خوشحال نیستند، دلتنگ میشم.»
یادآوری مشکلات
در زمان خروج از بازار اخم‌های درهم مردی که با سرعت از یکی از غرفه‌ها خارج می‌شود، توجهم را جلب می‌کند، با او هم صحبت کوتاهی می‌کنم. درباره یلدا و اینکه این شب را چطور می‌گذرانید، می‌پرسم، می‌گوید: «من از هرچی عید و یلدا و چهارشنبه‌سوری و کلا این نوع مراسم بیزارم.
چون بدبختی‌ها و کمبودها و نداری‌ها رو یادم میاره. متوجه میشم که باید برای خانواده‌ام کاری کنم و چون نمی‌تونم اونجور که می‌خوام براشون تدارک ببینم، از این شب‌ها و ایام و مناسبت‌ها بیزار شدم. برای آدم فقیر و بدهکار و مستاصل، عید یعنی آینه دق. ولمون کن خانوم.»
کمبودی در عرضه آجیل و خشکبار نداریم
هر اندازه که مردم نسبت به گرانی‌ها و کمبودها و نوسانات بازار گلایه‌مندند، مسوولان از وضعیت راضی هستند و شرایط را ایده آل تصویرسازی می‌کنند. از مقامات دولتی مانند سخنگوی دولت و وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی گرفته تا معاونان وزارت صمت و روسای اتحادیه‌ها و اصناف تلاش می‌کنند وضعیت را عادی نشان دهند.
علیرضا ارزانی ممقانی رییس اتحادیه آجیل و خشکبار یکی از همین مسوولان صنفی است که می‌گوید: «علی‌رغم آنکه بازار شب یلدا نزدیک برداشت محصول است، اما هیچ کمبودی در توزیع وجود ندارد. مردم به راحتی می‌توانند اقلام مورد نظر خود را خریداری کنند!» به گفته او، طی سال‌های اخیر، بازار آجیل و خشکبار به سبب شیوع کرونا رونقی نداشت، اما امسال بعد از کرونا اولین سالی است که مردم می‌خواهند شب یلدا را همانند سنوات قبل دور هم جشن بگیرند.
ارزانی ممقانی در پاسخ به این پرسش که تورم بالا اما خانواده‌ها را آزار می‌دهد، این روند را چطور می‌بینید؟ می‌گوید: «علی رغم تورم بالای ۴۰ درصد، اما قیمت آجیل و خشکبار نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها ۱۵ درصد رشد داشته است. درست است اوضاع تورم مناسب نیست اما ما سعی کرده‌ایم وضعیت را آرام نگه داریم و تاثیر تورم در بازار آجیل و خشکبار را کم کنیم.»
رییس اتحادیه آجیل و خشکبار قیمت هرکیلو پسته را ۳۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان، بادام هندی ۴۰۰ تا ۵۴۰ هزار تومان، مغز گردو ۲۹۰ تا ۵۸۰ هزار تومان، مغز بادام ۳۴۰ تا ۴۲۰ هزار تومان، کدو گوشتی ۲۲۰ تا ۳۸۰ هزار تومان، تخمه ژاپنی ۱۹۰ تا ۲۹۰ هزار تومان، کشمش ۹۰ تا ۱۲۵ هزار تومان، برگه زردآلو ۱۲۰ تا ۲۸۰ هزار تومان، بادام زمینی ۸۰ تا ۱۶۰ هزار تومان و آجیل را ۱۶۰ تا ۷۰۰ هزار تومان اعلام کرد. این مسوول صنفی در شرایطی قیمت آجیل را اینگونه تصویرسازی می‌کند که در برخی مناطق تهران، آجیل حتی با قیمت‌های 900 تا 1میلیون و 100هزار تومان نیز عرضه می‌شود. با توجه به فروش فوق‌العاده اصناف به مناسبت شب یلدا و همچنین تشدید بازرسی‌ها، بازار اقلام شب یلدا در آرامش به سر می‌برد.
در میان این همه اخبار ضد و نقیض از سطح شهر در شب یلدا بیرون بازار تجریش، اما کودکی 8-9 ساله همراه با پدرش تنبکی به دست گرفته و بر روی آن می‌کوبند و نغمه‌های شاد می‌خوانند. پدر و کودکی که انگار شادی می‌فروشند و به مردم یادآور می‌شوند که در هر شرایط و وضعیتی نباید خنده و شادی را از یاد ببرند. حتی اگر قیمت دلار سر به آسمان می‌ساید و قیمت اقلام مورد نیاز یلدا نجومی شده. اما در این شرایط مگر می‌شود خندید؟ مگر می‌شود شاد بود؟
