چشم‌انداز منفی از آینده تجارت جهانی
اتاق بازرگانی ایران در جدیدترین ارزیابی خود از وضعیت اقتصاد جهانی و منطقه‌ای، از پیگیری همزمان توافقات اقتصادی میان کشورهای همسایه ایران خبر داده است.
در پنجاه و دومین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی»، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارایه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرارگرفته‌اند.
در بخش تحولات جهانی، به گزارش تازه آنکتاد پرداخته شده است که چشم‌انداز چندان مثبتی از آینده تجارت جهانی ارایه نمی‌دهد. از منظر این نهاد با وجود آنکه تجارت جهانی باید به رکورد ۳۲ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۲ برسد؛ اما طبق تازه‌ترین گزارش که توسط آنکتاد منتشر شده است، انتظار می‌رود کاهشی که در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ آغاز شد در سال ۲۰۲۳ بدتر شود، زیرا تنش‌های ژئوپلیتیکی و شرایط سخت مالی تداوم خواهد داشت؛ هر چند تصویر تجارت جهانی کاملاً تیره‌وتار نیست.
بر اساس این گزارش، با وجود کاهش ارزش تجارت جهانی، حجم کل تجارت در طول سال ۲۰۲۲ به رشد خود ادامه داد که نشانه‌ای از تقاضای جهانی انعطاف‌پذیر است. علاوه بر این، بخشی از کاهش ارزش تجارت بین‌الملل در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ به دلیل کاهش قیمت محصولات اولیه است.
در خبری دیگر، گمرک چین اخیراً اعلام کرد: روسیه با افزایش ۱۷ درصدی تحویل نفت به چین در ماه نوامبر نسبت به سال گذشته، از عربستان سعودی پیشی گرفت و به بزرگ‌ترین تأمین‌کننده نفت وارداتی این کشور تبدیل شد. این روند نشان می‌دهد که چین عزم خود را برای کمک به اقتصاد بحران‌زده روسیه جزم کرده و همچنان بازار را به روی نفت روسیه باز نگه‌داشته است. مقایسه این روند با کاهش شدید واردات نفت چین از ایران در دوره پس از خروج امریکا از برجام به‌خوبی تفاوت جایگاه ایران و روسیه در رادار سیاست خارجی چین نشان می‌دهد.
در تحولات منطقه نتایج اقتصادی سفر رییس‌جمهور چین به عربستان مورد بررسی قرار گرفته است. طی این سفر، عربستان سعودی و چین، توافقنامه مشارکت استراتژیک جامع امضا کردند. بر اساس گزارش‌ها، شرکت‌های سعودی و چینی ۳۴ قرارداد سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی سبز، فناوری اطلاعات، خدمات ابری، حمل‌ونقل، لجستیک، صنایع پزشکی، مسکن و ساخت‌وساز را امضا کردند.
تلاش کشورهای منطقه برای گسترش روابط تجاری هم موضوع قابل‌تأمل دیگر در این گزارش است. فدراسیون اتاق‌های عربستان و آژانس توسعه تجارت شرکت‌های کوچک و متوسط آذربایجان از امضای توافق‌نامه‌ای برای ایجاد یک شورای تجاری مشترک عربستان و آذربایجان برای تقویت تجارت دو کشور و افزایش حجم تجارت و همکاری‌های سرمایه‌گذاری بین دو کشور خبر دادند. از سوی دیگر، رییس شورای تجارت ترکیه و عراق اخیراً اعلام کرده است که ترکیه و عراق در تلاش‌اند تا حجم مبادلات تجاری بین دو کشور را به بیش از ۲۰ میلیارد دلار افزایش دهند.
رییس اداره مناطق ویژه اقتصادی پاکستان اخیراً مدعی شده چهار منطقه ویژه اقتصادی (SEZ) که در چارچوب کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) ایجاد می‌شوند، احتمالاً حدود ۵۷۵ هزار شغل مستقیم و بیش از یک‌میلیون شغل غیرمستقیم در پاکستان ایجاد خواهند کرد. شایسته است که سیاست‌گذاران به پتانسیل‌های عبور مسیرهای ترانزیتی از خاک کشور توجه ویژه داشته باشند.
در بخش داده‌های تازه سرمایه‌گذاری ۲۱۴ میلیارد دلاری چین در زیرساخت‌ها مورد توجه قرار گرفته است. کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی چین در بیانیه‌ای اعلام کرد تا پایان ماه نوامبر، بیش از ۲۷۰۰ پروژه که توسط ابزارهای مالی مبتنی بر سیاست و توسعه کشور تأمین مالی شده‌اند، همگی روند اجرایی را آغاز کرده‌اند.
