نتیجه همزمان تحریم و فیلترینگ: ضرر کاربران اینترنتی

در حالی که در دو روز گذشته فضای اینترنتی کشور با اختلال مواجه بوده، در همین حین به‌دلیل «اختلالات»، فیلترینگ در گوگل‌پلی و پلتفرم اینستاگرام هم با محدودیت مواجه شده بود و برای چند ساعت برخی از کاربران توانستند بدون فیلترشکن به این ابزارها دسترسی داشته باشند.

در عین حال، بخش خصوصی گزارشی از تبعات منفی فیلتر گوگل‌پلی نوشته بود مبنی‌بر اینکه اقدامات و تصمیمات غیرکارشناسی اخیر در فیلتر گوگل‌پلی و محدودیت در دسترسی به سرویس‌های توسعه بازی‌ها، باعث شده که درآمد بازی‌سازان به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کند و امکان توسعه بازی‌ها بسیار سخت و دشوار شود. این در حالی است که به‌تازگی مجوز عمومی جدید وزارت خزانه‌داری امریکا نشان‌دهنده کاهش تحریم‌های امریکا در حوزه استفاده از نرم‌افزارها و خدمات ارتباطی خصوصا در حوزه اینترنت است که تا پیش از این همواره برای کاربران ایرانی مشکل ایجاد می‌کرد.

به گزارش «تعادل»، از چند ماه پیش و پس از فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ، در روز اول مهر ماه شاهد مسدودسازی دو فروشگاه اپ بین‌المللی گوگل‌پلی و اپ‌استور بودیم؛ اگرچه فیلتر اپ‌استور در کمتر از یک ماه برداشته شد، اما مسدودسازی گوگل پلی بدون توضیح اینکه متولی آن کیست، ادامه داشت، تا دوشنبه شب که به نظر می‌رسید گوگل پلی روی بیشتر اپراتورهای اینترنت رفع فیلتر شده و امکان دانلود از آن بار دیگر فراهم شده است؛ البته برخی کاربران برای اتصال و دانلود از گوگل‌پلی همچنان با مشکل مواجه بودند. اما در نهایت بررسی‌های بیشتر، نشان داد که اختلالات در زیرساخت موجب رفع فیلتر گوگل‌پلی و حتی اینستاگرام برای برخی کاربران در برخی مناطق شده بود. در حال حاضر این پلتفرم مجددا روی اینترنت تمامی اپراتورها، مسدود شده است.

شبکه‌های اجتماعی بستر شکل‌گیری تمدن‌های مجازی هستند

در عین حال روز گذشته محمدمهدی حبیبی مدیرعامل جمعیت توسعه‌گران فضای مجازی پاک با در نشست فعالان فضای مجازی پاک (مهافمپ) با طرح این سوال که چرا ما روی شبکه‌های اجتماعی حساسیت ویژه‌ای داریم گفت: شبکه‌های اجتماعی محل تجمیع و اجتماع مردم در فضای مجازی است و از سوی دیگر کاربران را به خود محتاج می‌کند. در شبکه‌های اجتماعی ما شاهد تشکیل تمدن‌های مجازی هستیم و در اینجاست که قملرو حاکمیت شکل می‌گیرد.

حبیبی در محفل هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک که با موضوع «چیستی و اهمیت حاکمیت فضای مجازی» برگزار شد، در خصوص حکمرانی فضای مجازی بیان کرد: حاکمیت به مجموعه‌ای از موجودات گفته می‌شود که در محل اختلافات متصور میان هویت‌های موجود در یک جامعه مشخص حدود و تکالیف هر موجودیت را مشخص می‌کند.

وی با بیان اینکه منظور از حاکمیت یک مجموعه است نه یک فرد خاص اظهار کرد: در عصر فضای مجازی اشیا و ابزار هوشمند نیز می‌توانند بخشی از حاکمیت باشند و در حال حاضر نیز برخی خدمات دولتی را سرویس‌های هوشمند مدیریت می‌کنند.

مدیرعامل جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک با بیان اینکه ممکن است حاکمیت در خصوص اختلافاتی که ممکن است رخ دهد پیش دستی کند، خاطرنشان کرد: علت وجودی حاکمیت وجود اختلافات است و اختلاف نظرها موجب مرزبندی می‌شود.

وی با اشاره به مساله مرزبندی در فضای مجازی گفت: تا جایی که اراده حاکمیت به عرصه ظهور می‌رسد مرز حاکمیتی است که در جغرافیای فضای مجازی می‌تواند اعمال نفوذ کند.

محمد مهدی حبیبی با بیان اینکه امریکا، چین، اتحادیه اروپا و... قدرت‌های قوی هستند و وقتی اختلاف پیدا می‌کنند سریع به مرزبندی می‌رسند، گفت: این موضوع در سخت‌افزارها، سیستم عامل‌های نرم‌افزاری و... قابل مشاهده است تا بتوانند اراده‌های خود را در محدوده مرزها حاکم کنند.

وی با بیان اینکه منظور از اختلاف بین هویت محدود به انسان نیست، بیان کرد: جامعه مشخص به کاربران و موجودیت‌هایی است که در جغرافیای فضای مجازی در حال فعالیت هستند.

فیلترینگ ابزار آخر است

حبیبی با بیان اینکه فیلترینگ یکی از ابزارهایی است که در مراحل آخر باید اعمال شود گفت: باید فیلترینگ به عنوان ابزار وجود داشته باشد ولی سر جای خود مورد استفاده قرار گیرد؛ در برابر دشمنی که همه کشور شما را فراگرفته است باید از فیلترینگ استفاده شود.

وی با طرح این سوال که چرا ما روی شبکه‌های اجتماعی حساسیت ویژه‌ای داریم ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی محل تجمیع و اجتماع مردم در فضای مجازی است و از سوی دیگر کاربران را به خود محتاج می‌کند. امروز یک دانشجو حتی اگر نخواهد از تلگرام استفاده کند نمی‌تواند چرا که ارتباطات بسیاری در این پلتفرم نهفته است. در شبکه‌های اجتماعی ما شاهد تشکیل تمدن‌های مجازی هستیم و در اینجاست که قلمرو حاکمیت شکل می‌گیرد.

دلیل فیلترینگ تلگرام در سال ۹۷ مسائل اقتصادی بود

مدیرعامل جمعیت توسعه‌گران فضای مجازی پاک با اشاره به اینکه دلیل فیلترینگ تلگرام در سال ۹۷ مسائل اقتصادی بود و سخنرانی آقای سیف در مجلس موجود است؛ گفت: در تلگرام با استفاده فضای رسانه‌ای در خصوص دلار، قیمت‌سازی می‌کردند چه برسد به اینکه بخواهند پول دیجیتال ایجاد کنند و عملاً سیاست‌گذاری پولی و اقتصادی تحت تأثیر قرار می‌گرفت.

وی اضافه کرد: این همه ارز دیجیتال در دنیا عرضه می‌شود ولی وقتی ارز دیجیتال روی تلگرام عرضه شود مورد حساسیت قرار می‌گیرد چرا که محل دسترسی مردم است.

حبیبی با تاکید بر اینکه باید تولید قدرت و مدیریت قدرت داشته باشیم خاطرنشان کرد: تولید قدرت با توسعه خدمات و پاسخگویی به مردم صورت می‌گیرد؛ کسی که ضعیف باشد محتاج متا است؛ متا هم وقتی گفت‌وگو می‌کند که محتاج به زیرساخت باشد و آنجا محل مذاکره است. تولید قدرت به معنای توسعه خدمات بومی و پاسخگویی به نیازهای مردم است.

مدیرعامل جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک در ادامه افزود: اگر تولید قدرت کردیم و مدیریت کاربران در چارچوب مرزها قرار گرفت باید به دنبال مدل‌هایی برای ادامه کار باشیم.

حبیبی تاکید کرد: طراحی مدل‌های بومی شبکه‌های اجتماعی اهمیت زیادی دارد و با طراحی درست، ارزش‌ها و فرهنگ بومی توسعه می‌یابد که برخاسته از نگاه مردم خودمان است. وی خاطرنشان کرد: حوزه‌های علمیه، دانشمندان علوم اجتماعی و... باید در خصوص فناوری‌های اجتماعی و انسانی بحث و بررسی داشته باشند.

تبعات منفی فیلتر گوگل پلی

با وجود این چندی پیش کمیسیون بازی نصر با تهیه گزارشی از تبعات منفی فیلتر گوگل پلی، آن را برای وزیر ارتباطات ارسال کرده بود. رییس نصر کشور که امضای او بر پای نامه به زارع‌پور دیده می‌شود، اعلام آمادگی کرد تا جهت ارایه توضیحات فنی لازم، جلسه مشترکی با وزیر یا نمایندگانش داشته باشد.

در این گزارش با استناد به آماری که از بازی‌سازان عضو کمیسیون بازی‌سازی گرفته شده، آمده است که مجموع اقدامات و تصمیمات غیرکارشناسی اخیر در فیلتر گوگل پلی و محدودیت در دسترسی به سرویس‌های توسعه بازی‌ها، باعث شده که درآمد بازی‌سازان به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کند و امکان توسعه بازی‌ها بسیار سخت و دشوار شود. در ادامه نیز درباره افزایش مهاجرت فعالان این حوزه هشدار داده شده است. البته وزیر ارتباطات طی ماه‌های اخیر اعلام کرده که نقشی در فیلتر یا رفع فیلتر پلتفرم‌ها ندارد و مسوولیت‌ها را بر عهده شورای امنیت کشور گذاشته است.

به نظر می‌رسد گزارش اخیر نصر و شکایت دیگر فعالین و شرکتهای ارایه‌دهنده اینترنت در این رفع فیلتر بی‌تأثیر نبوده باشد. امید می‌رود مسوولان تصمیم‌گیر با توجه بیشتر به گزارش‌های دلسوزانه کارشناسان و فعالین صنفی، برای رفع فیلتر اینستاگرام و واتس‌اپ نیز هر چه سریع‌تر تصمیم‌گیری کنند.