در وضعیت کنونی نمی‌توانیم صادرکننده عمده انرژی باشیم
گلناز پرتوی مهر| بر پایه آخرین مطالعات و پژوهش‌های جهانی در خصوص ضرورت افزایش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اکتشاف و تولید و نیز خطوط لوله نفت و گاز در ایران می‌تواند زمینه ساز رشد سالانه حداقل 3.4 درصدی صنعت انرژی طی 5 سال آینده باشد. در این زمینه اداره اطلاعات انرژی امریکا و نیز موسسه پژوهشی اوپک نرخ رشد سالانه صنعت نفت و گاز ایران را بین سال‌های 2022 تا 2027 حداقل در دامنه 3/2 تا 3/4 درصد اعلام داشته‌اند. در این مطالعه میدانی و تطبیقی همه‌گیری کرونا به خاطر کاهش قیمت نفت تاثیر منفی بر صنعت نفت و گاز ایران داشت، اما انتظار می‌رود اوج دوباره تقاضا برای نفت و گاز طی دوسال گذشته تاثیرات این همه‌گیری را از بین ببرد.
رضا پدیدار، رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار تعادل ضمن بیان مطلب فوق اظهار داشت: هر چند که درآمد شرکت‌های نفت و گاز به خاطر قرنطینه‌های غیر منتظره و مرگ و میرها کاهش یافته بود، اما عواملی مانند افزایش ظرفیت خط لوله گاز طبیعی و بالا رفتن تقاضا برای محصولات نفتی باعث توسعه بازار در 5 سال آینده خواهد شد. البته باید توجه داشته باشیم که بی‌ثباتی بالای قیمت نفت خام ممکن است رشد بازار نفت و گاز ایران را هم آهسته کند.
وی تصریح کرد: بر اساس اعلام مقامات مسوول در حوزه نفت و گاز، ظرفیت تولید ایران به خاطر توسعه چندین پروژه نفت وگاز رو به افزایش است. به علاوه انتظار می‌رود بخش اکتشاف و تولید بزرگ‌ترین بخش صنعت و گاز ایران در سال 2022 باشد و بتواند همچنان برتری خود را نسبت به سایر بخش‌ها حفظ کند .
وی در ادامه افزود: در این راستا طرح‌های قابل توجه بسیاری در زمینه اکتشاف هیدارت گاز در خلیج فارس انجام شده است و این فرآیند فرصت بسیار خوبی را برای شرکت‌های نفتی فراهم آورده و می‌تواند تولید گاز طبیعی ایران را به نحو شایسته‌ای افزایش دهد، در این رابطه ضرورت دارد در حفظ رقابت‌های منطقه‌ای، افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولید و اکتشاف و همچنین خطوط لوله نفت و گاز سرعت گرفته تا بتواند به نحو موثری بازار ایران را توسعه دهد.
وی بیان داشت: در این صورت و به منظور حفظ و تعادل بخشی تولید و مصرف داخلی و نیز بازارهای منطقه، پیش بینی می‌شود تقاضای انرژی در ایران رشد قابل توجهی را طی دو دهه آینده داشته باشد؛ چرا که تقاضای مربوط به افزایش جمعیت و بهبود استانداردهای زندگی در کشور و همچنین برداشته شدن احتمالی تحریم‌های امریکا و بهره جستن از ظرفیت‌های بالقوه بخش خصوصی در حوزه انرژی می‌تواند زمینه ساز جلب سرمایه‌گذاری‌های ملی و بین‌المللی باشد.
وی خاطرنشان کرد: ایران در بین 15 کشور منطقه خاورمیانه و نیز در بین 8 کشور فعال در حوزه‌های نفت و گاز کمترین سرمایه‌گذاری‌های سطح نگهداشت و نیز توسعه‌ای را داشته و ضرورت ایجاد تحول و توسعه در بهره‌برداری از ظرفیت‌های بالقوه را به‌طور جدی طلب می‌نماید.
وی با بیان اینکه براساس شواهد به دست آمده ایران قصد دارد برای تقویت تولید نفت خود، تولید از میدان نفتی آزادگان جنوبی را تا 320 هزار بشکه در روز در ابتدای سال آینده میلادی افزایش دهد گفت: این میدان نفتی در زمستان گذشته یک قرارداد 5.6 میلیارد دلاری را در اختیار داشته و از سوی یک شرکت داخلی در حال توسعه و تکمیل آن است؛ اما میادین نفتی قدیمی در ایران با کاهش تولید مواجه می‌شوند. برای مثال میدان نفتی آغاجاری تاکنون 99.5 درصد از کل ذخایر خود را برداشت کرده است .
پدیدار افزود: این میدان در سال 1973 میلادی به اوج تولید خود یعنی حدود یک میلیون و بیست و پنج هزار بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی رسید و احتمالاً در سال 2024 میلادی به پایان فعالیت خود خواهد رسید. رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران عنوان داشت: در این صورت و در مقام حفظ رقابت با کشورهای نفت خیر منطقه و نیز علیرغم تحریم‌های غرب علیه صنعت نفت ایران و مختل شدن بسیاری از برنامه‌های توسعه‌ای در کشور، ایران باید با حفظ موقعیت خود سرمایه‌گذاری‌های لازم را در زیرساخت‌های نفت و گاز طی چند سال آینده و به‌طور جدی افزایش دهد .
وی بیان داشت: از طرفی با توجه به شرایط حاکم از ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی و نیز بهره‌برداری مناسب از موقعیت‌های در اختیار باید توجه داشته باشیم که هم در رقابت‌های منطقه‌ای و نیز بهره‌برداری مطلوب از ذخایر در اختیار، تولید گاز طبیعی هم می‌تواند یکی دیگر از منابع درآمدی ایران قرار گیرد و به سهولت در فرآیند اقتصادی کشور پایدار گردد.
وی با اشاره به اینکه همانطوری که همه آگاه هستند، تولید گاز طبیعی بر خلاف نفت خام به سرعت در حال افزایش است گفت: بر اساس مستندات در اختیار، ایران در سال 2020 معادل 250 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید کرده که بالاتر از 241 میلیارد متر مکعب تولید شده در سال 2019 بوده است .
پدیدار با بیان اینکه با توجه به افزایش تقاضا برای گاز طبیعی در بازارهای جهانی، این روند طی 5 سال آینده هم قطعا ادامه خواهد داشت عنوان داشت: بنابراین افزایش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اکتشاف و تولید و خطوط لوله نفت و گاز قطعا موجب رشد بازار انرژی ایران در مقایسه با کشورهای منطقه خواهد شد. هر چند که قرارداد گازی قطر با توتال و تکرار نگرانی‌های قبلی بابت درز اطلاعات میادین گازی ایران در هر محفلی مطرح و اظهارنظر می‌گردد. باید توجه داشته باشیم دنیای امروز دنیایی نیست که منتظر باشیم و باید تصمیم بگیریم چه برنامه‌ای را برای اقتصاد انرژی داشته باشیم، چرا که لحظه به لحظه همه‌چیز تغییر می‌کند.
وی تصریح کرد: در قرارداد اخیر توتال و قطر باید این واقعیت را یادآوری کنیم که ایران همزمان توانست از خود یک چهره صلح دوست و طالب آرامش نشان دهد، مذاکرات برجام را با توجه به سیاست نرمش قهرمانانه دنبال و به ثمر رساند، بلافاصله پس از آن مقامات و شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا از جمله فرانسه به‌طور رسمی وارد ایران شدند و وزارت نفت مطالعات خود را انجام داده و قرارداد جدیدی برای جذب سرمایه‌گذاری و همکاری فناوری نوین در بخش بالا دست یعنی اکتشاف و تولید آماده و با توتال و چینی‌ها قراردادی برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی منعقد کرد، این قرارداد به لحاظ پیچیدگی و هم به لحاظ استقرار سکوی تقویت فشار اهمیت ویژه‌ای داشت.
پدیدار بیان داشت: اما در هر حال برجام به موفقیت نرسید و در اردیبهشت سال 1397 از برجام خارج شد و متعاقبا توتال هم از فاز 11 پارس جنوبی رفت و به این ترتیب 80درصد درصد پروژه فاز 11 به چینی‌ها واگذار شد، اما این کشور هم تحریم امریکا را رعایت کرده، پا به جلو نگذاشت و این وضعیت تاکنون ادامه پیدا کرده است.
به گفته وی، در هر حال امکان به سرانجام رسیدن برجام فراهم نشد و تحریم‌ها ادامه پیدا کرد و سخت‌تر هم شد از همین روی جذب سرمایه به ویژه در صنعت نفت ایران و به ویژه برای حضور و رقابت‌های منطقه‌ای آینده روشنی ندارد و اکنون نیز قطعنامه جدید شورای حکام را شاهدیم. وی مطرح کرد: کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیدند که نباید منتظر توافق با ایران باشند و برای تامین امنیت انرژی خود با توجه به چالشی که با روسیه دارند باید حرکت و برنامه‌ریزی جدیدی را در نظر بگیرند، بنا براین در این شرایط که ما همچنان تحریم هستیم، قرارداد قطر با توتال تاثیر چندانی در صنعت نفت و گاز ما ندارد.
وی اظهار داشت: باید توجه داشته باشیم که کشورها براساس منافع ملی خود شرکایشان را انتخاب می‌کنند و در این صورت همه کشورها منافع ملی و امنیت تامین انرژی را در نظر می‌گیرند و سپس سرمایه‌گذاری می‌کنند، ما باید برای حوزه نفت و گاز خود بازار منطقه‌ای ایجاد کنیم. پدیدار با بیان اینکه همان‌گونه که کشورهای منطقه نظیر عربستان، کویت، امارات و قطر چنین کرده‌اند گفت: باید به طریقی برنامه‌ریزی کنیم که به دلیل مصرف بالای داخلی آن هم در فصل سرمای منطقه گاز کم نیاوریم و صادرات گاز و فرآورده‌ها را به همسایگان قطع نکنیم، چرا که مجبور به پرداخت غرامت یا جریمه خواهیم شد.
وی عنوان داشت: در این صورت جلب مشارکت از توانمندی‌های داخلی و سپس شرکت‌های توانمند خارجی می‌تواند ضمانت اجرای حضور ایران در بازار انرژی با اولویت منطقه‌ای وسپس دیگر موقعیت‌های استراتژیک خود همچون اوراسیا و اروپا باشد.
پدیدار در پایان اظهار داشت: در شرایط فعلی ما تا حداقل10 سال آینده نمی‌توانیم به صادرکننده عمده تبدیل بشویم، چون هرچه تولید می‌کنیم در داخل نیز مصرف می‌کنیم و متاسفانه قوانین بهینه‌سازی مصرف انرژی هم تاکنون اجرا نشده و هنوز سیاست کلان انرژی را پیاده‌سازی نکرده‌ایم، یادمان باشد که آینده صنعت نفت و گاز ایران به یک برنامه و مدل رقابتی در منطقه به‌طور جدی نیاز دارد و پارلمان بخش خصوصی قادر است در این زمینه یارای اداره‌کنندگان حوزه انرژی در کشور باشد.
