مساله دیپلماسی انرژی کشور!/ چرا بازارهای چین، هند و پاکستان را از دست دادیم؟

رضا پاکدامن| طبق گزارش اخیر منابع بین‌المللی نفتی، هند ماه گذشته رکورد خرید نفت از روسیه را شکست و با خرید روزانه 1.2 میلیون بشکه نفت در روز حجم خریدهای خود از این کشور را به میزان 33 برابر نسبت به سال گذشته رساند. عربستان و عراق تامین‌کنندگان عمده دیگر نفت هند بوده‌اند. هند طی ماه گذشته نیز خرید نفت از عربستان را با 886 هزار بشکه در روز، با 7 درصد افزایش و خرید نفت از عراق را با 748 هزار بشکه در روز، با 12 درصد افزایش داشته است.

طی روزهای اخیر نیز وزیر انرژی روسیه با سفر به پاکستان و ملاقات با وزیر نفت این کشور در مورد پیش‌نویس قرارداد فروش نفت به پاکستان به مراحل نهایی توافق رسیده‌اند و قرار است از ماه مارس فروش نفت روسیه به پاکستان آغاز شود. ارز مورد معامله نیز با توافق طرفین و به غیر از دلار و یورو خواهد بود.

تاکنون پاکستان نیاز نفتی خود را عمدتا از عربستان و امارات تامین می‌کرد و این اولین توافق نفتی پاکستان با روسیه خواهد بود. توجه شود به موقعیت جغرافیایی پاکستان و هم‌مرزی با ایران ولی خرید نفت از روسیه! چین نیز حجم خریدهای نفتی خود از روسیه را به ‌شدت افزایش داده است. گفته شده است که تخفیف‌های روسیه منجر به جذب مشتریان جدید زیادی برای نفت این کشور شده است. دیپلماسی نفتی روسیه طی سال جاری به‌ شدت فعال و برای این کشور ثمربخش بوده است. 

در همین ایام که کشورهای صادرکننده نفت از ونزوئلا تا روسیه و حتی کویت تلاش زیادی برای توسعه بازارهای خود داشته‌اند، در کشور ما هیچ برنامه‌ریزی برای شرایط سخت شدن حلقه تحریم‌ها، حتی به صورت سفر و مذاکره نفتی با کشورهای مشتری بالقوه و بالفعل از سوی مقامات وزارت نفت و امور خارجه به منظور تضمین استمرار جریان فعلی فروش نفت ایران و تنوع‌سازی در ترکیب بسیار شکننده مشتریان سنتی و یافتن بازارهای جدید و خصوصاً تضمین وصول ارز حاصل از فروش نفت مشاهده نمی‌شود.

فروش نفت یک طرف قضیه و وصول «ارز» حاصل از فروش نفت، طرف دوم و اساسی قضیه است که در مورد دوم تردیدهایی وجود دارد. آیا افزایش فروش نفت ایران طبق اعلام مسوولان، با وصول ارزی همراه بوده است؟ اگر درآمد ارزی دولت خوب است به ‌طور طبیعی آثار آن باید در بازار ارز مشاهده شود. رنگ رخسار خبر دهد از سر درون!

از دست دادن مشتریان در اروپا، حتی کره جنوبی و ژاپن و... را می‌توان به نوعی توجیه کرد ولی مساله از دست دادن بازارهای چین، هند و پاکستان که فرض بر این است که رابطه سیاسی خوبی با ایران دارند را می‌بایست صرفاً معلول ضعف در مدیریت روابط خارجی و دیپلماسی انرژی کشور دانست که ضرورت دارد سریعاً ترمیم و پویا گردد.