عبور از بحران مسکن با کمک بخش خصوصی/ چرا چشم‌انداز طرح ساخت خانه‌های یک طبقه روشن نیست؟
گروه راه و شهرسازی| آنگونه که بیت‌الله ستاریان، کارشناس مسکن می‌گوید ساخت خانه‌های یک طبقه در مقیاس سالانه یک میلیون واحد، مستلزم داشتن زمین‌های آماده شهری به میزان 200 میلیون متر مربع است، اما در حال حاضر، چنین زمین‌هایی در کشور وجود ندارد. از همین رو، او با اشاره به تجربه‌های قبلی، عبور از بحران مسکن را استعانت از بخش خصوصی می‌داند و بر این باور است که ساخت مسکن با حضور بخش خصوصی ممکن می‌شود.
ستاریان در خصوص طرح خانه‌های یک طبقه به مهر گفته است: چرایی مطرح شدن این طرح باید مشخص شود. از سوی دیگر چنین طرحی نیاز به زمین‌های بالای ۲۰۰ میلیون مترمربع دارد که اگر فرض بر این بگذاریم که چنین زمینی وجود داشته باشد طی یک سال چطور می‌شود چنین حجم خانه‌هایی را ساخت؟
وی در ادامه بیان کرد: هر سال باید ۲۰۰ میلیون متر زمین برای ساخت چنین خانه‌هایی نیاز است این حجم زمین در کشور وجود ندارد و نمی‌توان توسعه سطحی داشته باشیم و از سوی دیگر هزینه بالایی هم برای ساخت چنین خانه‌هایی نیاز است. به گزارش «تعادل»، از آنجا که ساخت یک خانه ویلایی معمولی نیازمند 180 تا 200 متر مربع زمین است، و وعده مسکنی دولتی نیز ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی است. این کارشناس مسکن از نیاز 200 میلیون متر مربع زمین در هر سال سخن به میان آورده است. بی گمان، کوچه، خیابان، میدان، بازار روز، مسجد، کلانتری، درمانگاه، مدرسه و سایر تاسیسات شهری نیز در این 200 میلیون متر مربع باید ساخته شود.
این کارشناس مسکن در ادامه حل مشکل مسکن را ساخت چنین خانه‌هایی نمی‌داند و به مهر گفت: مشکل مسکن با این طرح‌ها حل نخواهد شد. در این طرح می‌تواند ۵۰ تا ۱۰۰ هزار واحد تولید کرد و این حتی بخشی از مشکل مسکن را برطرف نخواهد کرد.
بیت‌الله ستاری در ادامه از ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکن گفت: دولت قرار بود سالانه یک میلیون واحد مسکن تولید کند اما این طرح بدون زمین و بخش خصوصی امکان پذیر نبوده است با توجه به اینکه در مسکن مهر هم نهایت ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار واحد تولید شده است و در طرح‌های مشابه نیز بدون بخش خصوصی ساخت و ساز با مشکل رو به رو است با توجه به اینکه بخش خصوصی در تولید می‌تواند پتانسیل بالایی داشته باشد.
این کارشناس مسکن مطرح کرد: اگر دولت در خصوص ساخت مسکن صحبتی نکند و به بخش خصوصی واگذار کند این کمبود مسکن برطرف خواهد شد با توجه به اینکه بی سر و صدا این ساخت مسکن در طرح‌های ملی را به بخش خصوصی واگذار کنند. وی بیان کرد: در حال حاضر مردم نمی‌توانند خانه خریداری کنند و با اندک پولی که دارند حداقل می‌توانند چند متر از یک واحد مسکونی را خریداری کنند با توجه به اینکه این طرح قرار نیست کسی را خانه‌دار کند و فقط برای تأمین سرمایه پروژه‌های شهرداری و سرمایه‌گذاری است.
راهی برای خانه‌دار کردن همه دهک‌ها
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان نیز در خصوص اینکه طرح‌هایی که در تعارض با ساخت و سازها است به مهر گفت: فروش متری خانه همانطور که گفتید در تعارض با برنامه‌های دولت همچنین حتی در تعارض با ساخت مسکن اجتماعی خود شهرداری است با توجه به اینکه طرح ساخت مسکن اجتماعی هدف اصلی‌اش خانه‌دار کردن دهک‌های مورد هدف جامعه است و این طرح فروش متری با این طرح در تعارض است.
فرشید پور حاجت گفت: به نظر بنده بهتراست که شهرداری به جای طرح فروش متری خانه به برنامه‌ریزی برای ساخت مسکن اجتماعی در چارچوب دولت می‌پرداخت با توجه به اینکه فروش متری خانه ساختاری است که بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین مالی پروژه‌های خود اقدام می‌کنند و این طرح قرار نیست بازار را تنظیم کند. روند خرید فروش در هفته گذشته نشان داده است که قیمت خانه را صاحبخانه‌ها تعیین می‌کنند و اینکه مردم به خرید خانه‌های سن‌دار روی آورده‌اند و باید با تسریع بخشی در ساخت و ساز بازار مسکن را به تعادل رساند.
فروش املاک مازاد دولتی برای تکمیل مسکن مهر
شاهد ضعف مالی دولت در خانه سازی اگر چه مساله‌ای پوشیده نیست، اما بار دیگر در قالب تبصره ۱۱ لایحه بودجه سال آینده رخ نمایی کرده است. دولت و مجلس در قالب تبصره ۱۱ لایحه بودجه سال آینده به دنبال آن هستند تا درآمدهای حاصل از فروش املاک مازاد دستگاه‌های دولتی را صرف درآمدهای غیرهزینه‌ای کنند که یکی از مهم‌ترین موارد آن تکمیل واحدهای باقی‌مانده مسکن مهر خواهد بود؛ مجلس پیشنهاد داده تا این نوع درآمدها در استان‌ها صرف پروژه‌های خود استان‌ها شود که ظاهرا دولت نیز با این پیشنهاد موافق است.
به گزارش ایسنا، دولت سیزدهم در لایحه بودجه ۱۴۰۲ راهکاری را به منظور تکمیل طرح‌های نیمه تمام، پیشران و اولویت‌دار در نظر گرفته است. بر اساس آمار مردادماه امسال حدود ۶۵ هزار واحد مسکن مهر نیمه تمام در کشور وجود دارد که در سال‌های اخیر دچار نوسانات قیمت نهاده‌های ساختمانی شده و هم اکنون بودجه مشخصی ندارند. همچنین برخی آمارها حاکی از وجود ۷۰ هزار پروژه نیمه تمام در کشور است.
بر اساس بند (هـ) جزو یک تبصره ۱۱ لایحه بودجه ۱۴۰۲ دستگاه‌های دولتی می‌توانند املاک مازاد خود را مولدسازی کرده، به فروش برسانند و منابع آن را صرف ماموریت‌های غیر هزینه‌ای کنند. در این زمینه کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی مصوب کرده تا منابع حاصل از فروش اموال دستگاه‌ها در همان استان هزینه شود.
محسن زنگنه، نایب رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در این زمینه گفته است: یکی از مهم‌ترین مصوبات کمیسیون بر این مبنا بود که منابع حاصل از فروش املاک مازاد دستگاه‌های اجرایی صرف ماموریت‌های غیرهزینه‌ای و در خود استان هزینه شود و نماینده دولت هم موافق این مساله بود. از جمله ماموریت‌های غیرهزینه‌ای دستگاه‌ها طرح‌های نیمه تمامی است که در تکلیف دولت قرار دارد اما اعتبارات آن به پایان رسیده است. تبصره ۱۱ ظرفیتی برای تکمیل این طرح‌ها است که واحدهای مسکن و سرانه‌های خدماتی از جمله مهم‌ترین آنها محسوب می‌شود. در واقع تبصره ۱۱ به دستگاه‌ها این اجازه را می‌دهد که از محل فروش منابع بتوانند پروژه‌های ضروری و الویت‌دار که اعتبارات آن از قبل هزینه شده اما برای تکمیل طرح کفاف نداده است هزینه کنند.
در همین حال، علیرضا جعفری، معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: در دهه فجر پروژه‌های مختلفی شامل مدرسه، مسجد، درمانگاه، تاسیسات شهری و ۲۰ هزار واحد مسکن مهر را در شهرهای جدید از جمله پردیس، پرند و هشتگرد افتتاح می‌کنیم. جعفری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: تعداد ۲۰ هزار واحد مسکن مهر نیز افتتاح می‌شود که عمدتا در شهرهای پردیس، پرند، هشتگرد، گلبهار و صدرا قرار دارند.
بنابراین گزارش، در سال ۱۳۹۱ عملیات احداث ۸۱ هزار واحد مسکن مهر در شهر جدید پردیس واقع در ۱۷ کیلومتری شرق تهران آغاز شد که به ۸۳ هزار واحد افزایش یافت. طبق آخرین آمار تاکنون حدود ۷۰ هزار واحد تحویل شده است. شهر جدید پردیس دارای ۱۲ فاز است که فاز ۱۲ آن اواخر سال ۱۳۹۹ کلنگ‌زنی شده است. فازهای یک تا چهار در شهر اصلی، فاز پنج، چهار کیلومتر، فاز هشت، هشت کیلومتر، فاز ۹ پنج کیلومتر، فاز ۱۱ شش کیلومتر از شهر اصلی فاصله دارند. پارک فناوری پردیس در فاز شش، ناحیه صنعتی خرمدشت در فاز هفت و فاز ۱۰ این شهر در منتهی الیه شمالی فاز چهار قرار گرفته‌اند. فاز ۱۲ نیز در پنج کیلومتری شمال شرقی پردیس واقع شده است.
