رقابت ادامه‌دار بانک با بورس تهران
در هفته اخیر شاخص کل بورس وضعیت خوبی نداشت و شاهد نوسان‌های شدید در معاملات بازار بودیم و در همین وضعیت شاهد یک عرضه اولیه برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بودیم و قرار است این عرضه‌ها ادامه داشته باشد و از سوی دیگه نرخ بهره بانکی نیز تغییر و این مولفه نیز روی بازار تاثیر داشت.
شب دوشنبه، بانک مرکزی در بخشنامه‌ای مصوبه شورای پول و اعتبار درباره اصلاح نرخ سود سپرده و تسهیلات بانکی را به شبکه بانکی ابلاغ کرد؛ طبق این بخشنامه سقف نرخ سود علی‌الحساب سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی پنج درصد تعیین شد که نسبت به سقف نرخ قبلی پنج درصد کاهش یافت.
کارشناسان عقیده دارند که برای بررسی اثر افزایش نرخ سود سپرده از سوی بانک مرکزی ابتدا باید چگونگی اثرگذاری نرخ بهره بر بازارهای مالی ریشه‌یابی کنیم. بدین منظور باید به دنبال ریشه‌های تعلق خاطر فرد برای قرار دادن پول و سرمایه خود در بانک بپردازیم.
معمولا در حال نرمال ماجرای افزایش نرخ بهره، تاثیرات عمیقی بر بازار سرمایه می‌گذارد، چرا که افراد را از صرافت سرمایه‌گذاری به دلیل وجود ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی دور می‌کند و به سمت بازار بدون ریسک هدایت می‌کند. اما در شرایطی که در اقتصاد داخل در حین همین مکالمه، تورم بالای 50 درصد در جریان است، فرد با سرمایه‌گذاری در بانک با نرخ سود حتی 20.5 درصد، حداقل 30 درصد از تورم و افزایش سطح قیمت‌ها عقب خواهد ماند. بنابراین در شرایط اقتصاد داخل افزایش نرخ بهره، مشابه اقتصاد کم تورم، تاثیرگذار نیست.
مدت‌ها بود که از طرق مختلف سیگنال‌هایی بر مبنای احتمال افزایش نرخ بهره به اعداد بالای 30 درصد توسط ریاست بانک مرکزی، به بازار سرمایه داده می‌شد. اما آیتم و متغیرهایی که در حال حاضر بر بازارها حاکم است، این اجازه را به سیاست‌گذار نداد و تعدیل مهمی بر سیاست‌های انبساطی و انقباضی صورت گرفت.
با وجود این موارد نکاتی نیز درخصوص افزایش نرخ سود سپرده بانکی وجود دارد؛ با توجه به این نکته که نزدیک به یک ماه پیش اوراق گواهی سپرده عام، با نرخ ۲۳ درصد (۲.۵ درصد بالاتر از نرخ سود جدید سپرده سالانه بانکی) منتشر شد، افزایش نرخ سود سالانه از ۱۸ درصد به ۲۰.۵ درصد در عمل تهدیدی برای بازار سرمایه به حساب نمی‌آمد، زیرا بدیهی است با توجه به انتشار اوراق گواهی سپره عام در هفته‌های گذشته با نرخ سود بالاتر نسبت به سپرده یک‌ساله بانکی، جذابیت‌های سپرده‌گذاری در بانک‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد.
در واقع این‌طور می‌توان گفت که ابلاغیه جدید بانک مرکزی اتفاق جدیدی برای بازار سرمایه به حساب نمی‌اید و به‌طور مشخص شوک جدیدی به بورس وارد نمی‌کند.
از سویی دیگر با توجه به نرخ‌های بالای تورم در شرایط فعلی اقتصاد کشور، شاید انتظارات فعالان اقتصادی این بود که نرخ سود بانکی افزایش چشمگیری داشته باشد، حتی در محافل کارشناسی نرخ سودهای ۲۷ و حتی ۳۰ درصدی نیز به گوش می‌رسید، که در صورت بروز این اتفاق بازار سرمایه به‌شدت تحت الشعاع قرار می‌گرفت.
اما ابلاغیه شب گذشته بانک مرکزی تقریبا به‌طور کامل خیال سهامداران بازار سرمایه را از این بابت آسوده کرد، زیرا تا قبل از ابلاغیه رسمی افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی (که سالانه حداکثر به ۲۰.۵ درصد رسید)، صندوق‌های با درآمد ثابت بورسی (فیکس اینکام) این میزان از سود را اکثرا به راحتی محقق می‌کردند و به صورت روزشمار در اختیار سهامدارانی که واحدهای آنها را خریداری کرده بودند، پرداخت می‌کردند. بنابراین می‌توان گفت افزایش رسمی نرخ سود سپرده‌های بانکی، در عمل ریسک جدیدی را به بازار سرمایه تحمیل نمی‌کند.
همچنین طبق آخرین آمارهای پولی منتشر شده توسط بانک مرکزی، نسبت پول به شبه پول افزایش پیدا کرده است،؛ به بیانی دیگر با توجه به افزایش نرخ تورم در سال‌های اخیر، جذابیت سپرده‌گذاری‌های بلندمدت در بانک‌ها نزد فعالان اقتصادی کاهش چشمگیری پیدا کرده است و از همین رو در عمل سپرده‌های جاری و کوتاه‌مدت با رشد روبرو بوده‌اند.
نرخ سود و بورس تهران
سعید جعفری با تاکید بر اینکه به‌طور کلی افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی معمولا روی بازار سهام تاثیر منفی دارد، توضیح داد: سپرده بانکی سود بدون ریسک می‌دهد و زمانی که سود بدون ریسک افزایش می‌یابد باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به قیمت پایین‌تری مایل به خرید سهام باشند. البته بازار سرمایه تقریبا از اواسط تابستان درگیر این موضوع استو در اواسط تابستان به صورت غیررسمی شاهد افزایش نرخ سود بودیم.
وی ادامه داد: این اتفاق تاثیر خود را در اوایل پاییز روی بازار سرمایه گذاشت و باعث افزایش شدت ریزش این بازار شد. اما این یک موضوع بدیهی است که اگر سود بدون ریسک جذاب باشد اقبال به بازار سرمایه کم‌تر می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه در مقایسه میزان افزایش سود سپرده بانکی با تورم عنوان کرد: از نگاه دیگر باید گفت که سه درصد افزایش نرخ سود سپرده با این وضعیت تورم اثر درازمدتی بر تصمیمات جامعه ندارد.
این موضوع در مدل‌های ارزش‌گذاری در کوتاه‌مدت ممکن است باعث وقفه شود و شاهد عدم اقبال بازار سهام باشیم اما چون تورم انتظاری برای سال‌های بعد وجود دارد، اگر نرخ سپرده حتی ۲۵ درصد هم باشد هنوز بهره حقیقی منفی است و باعث می‌شود مردم همچنان به سمت بازارهای کالایی مانند ارز، طلا و بازار سهام هم حرکت کنند.
به گفته جعفری برای پول‌های خیلی بزرگی که در سپرده‌های بانکی و متعلق به اشخاص حقوقی است، افزایش دو درصدی سود هم جذاب است و باعث می‌شود منابع را در سپرده قرار دهند. البته افزایش نرخ سود تسهیلات باعث می‌شود وضعیت عملیاتی بانک‌ها بهبود پیدا کند و در گزارش‌های بعدی بانک‌های بورسی شاهد این موضوع باشیم. بر اساس این گزارش، نرخ سود بانکی از روز گذشته بر اساس آخرین مصوبه شورای پول و اعتبار افزایش یافت؛ براین اساس، به انواع سپرده‌های کوتاه و بلندمدت از پنج درصد تا ۲۲.۵ درصد سود تعلق می‌گیرد و نرخ سود تسهیلات هم ۲۳ درصد تعیین شده که افزایش پنج درصدی دارد
آخرین روز معاملاتی بورس
شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات آخرین روز کاری هفته یعنی چهارشنبه، ۱۲بهمن‌ماه با ۶۷۵ واحد افزایش در ارتفاع یک میلیون و ۵۵۷ هزار واحدی ایستاد. شاخص هم‌وزن با یک‌هزار و ۴۹۴ واحد افزایش به ۴۸۷ هزار و ۵۳۵ واحد و شاخص قیمت با ۸۸۷ واحد رشد به ۲۸۹ هزار و ۶۳۹ واحد رسید. در آخرین روز کاری هفته در معاملات بورس تهران، بیش از هشت میلیارد و ۴۶۶ میلیون سهم، حق‌تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۵۰ هزار و ۶۳ میلیارد ریال معامله شد.
همچنین پتروشیمی پردیس (شپدیس) با ۴۸۲ واحد، ملی صنایع مس ایران (فملی) با ۴۳۴ واحد، بانک ملت (وبملت) با ۴۰۵ واحد، بانک پاسارگاد (وپاسار) با ۲۸۴ واحد، توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) با ۱۵۲ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند. در مقابل، معدنی و صنعتی گل گهر (کگل) با ۳۸۰ واحد، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) با ۲۶۶ واحد، مخابرات اسران (اخابر) با ۲۱۱ واحد، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران (حکشتی) با ۱۷۵ واحد و پالایش نفت تهران (شتران) با ۱۴۱ واحد با تاثیر منفی بر شاخص بورس همراه شد.
بر پایه این گزارش، در آخرین روز کاری هفته نماد سیمان اردستان (اردستان)، ایران خودرو (خودرو)، گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو (خگستر)، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)، صنایع آذرآب (فاذر)، بانک ملت (وبملت) و پالایش نفت تهران (شتران) در نمادهای پُرتراکنش قرار داشتند.
گروه خودرو هم در معاملات دیروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه یک میلیارد و ۲۱۳ میلیون برگه سهم به ارزش چهار هزار و ۱۲۳ میلیارد ریال دادوستد شد.
شاخص فرابورس نیز روز چهارشنبه بیش از ۱۵ واحد افزایش داشت و به ۲۰ هزار و ۲۵۱ واحد رسید. در این بازار بیش از پنج میلیارد و ۸۳۷ میلیون برگه سهم و اوراق مالی دادوستد شد و تعداد دفعات معاملات روز اخیر فرابورس بیش از ۲۵۱ هزار و ۴۹۳ نوبت بود.
پخش البرز (پخش)، بیمه پاسارگاد (بپاس)، بیمه کوثر (کوثر)، پتروشیمی مارون (مارون)، بیمه سامان (بساما) و سرمایه‌گذاری صبا تامین (صبا) تاثیر مثبت بر شاخص فرابورس داشتند. همچنین بانک دی (دی)، پلیمر آریاساسول (آریا)، پتروشیمی زاگرس (زاگرس)، صنعتی مینو (غصینو) و اعتباری ملل (وملل) با تاثیر منفی بر این شاخص همراه بودند.
همچنین در جریان معاملات آخرین روز کاری در بازار سهام، سه سهم خودرو، حآفرین و گدنا بیشترین ارزش معاملات و سهم‌های کرمان، حآفرین و دی بیشترین حجم معاملات را ثبت کرده‌اند. همچنین سهم فارس نیز بیشترین ارزش بازار را در اختیار خود گرفت. پخش با افزایش 11.76 درصدی بیشترین بازدهی روز را از آن خود کرد. در مقابل، وساخت نیز با افت 6.98 درصدی در جریان بازار دیروز بدترین عملکرد را ثبت کرد. بیشترین خالص خرید حقیقی نیز به سهم‌های حآفرین، وبرق و فجر تعلق گرفت. همچنین سهم‌های بالاس، کساوه و فجر نیز در جریان معاملات روز چهارشنبه ورود پول هوشمند داشتند.
در سوی دیگر، فیلترهای بورسی نشان می‌دهند که نمادهای کیا، داسوه و غدیس خروج پول هوشمند داشتند. لازم به ذکر است بیشترین سرانه خرید حقیقی در سهم‌های ولانا، خفولا و ولراز رقم خورد. همچنین خچرخش در جریان معاملات دیروز بیشترین فشار تقاضا را ثبت کرد. در مقابل، بیشترین فشار عرضه نیز در نماد پارسیان بود.
