نگاهی به پیامدهای کمبود تراشه در جهان
کمبود تراشه، زاده یک محاسبه اشتباه پس از شیوع پاندمی ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ بود. هنگامی که کووید ۱۹ در سراسر جهان گسترش پیدا کرد، بسیاری از شرکتها انتظار داشتند مردم با دشوار شدن شرایط اقتصادی، میزان هزینه‌هایشان را کاهش دهند. اما مردمی که در خانه حبس شده بودند، شروع به خرید کردند و رایانه‌های بهتر و نمایشگرهای بزرگتری خریدند تا بتوانند از خانه به کار ادامه دهند. برای کودکانشان لپ‌تاپ‌های جدیدی برای آموزش از راه دور خریداری کردند. تلویزیون‌های ۴k، کنسولهای بازی، دستگاه‌هایی مانند کف شیرساز، سرخ کن و مخلوط‌کن‌های قوی خریدند تا زندگی در قرنطینه را دلپذیرتر کنند.
به گزارش ایسنا، از سوی دیگر اما خودروسازان غفلت کردند؛ این شرکتها کارخانه‌هایشان را تعطیل کردند زیرا تقاضا به دلیل عدم امکان مراجعه برای خرید سقوط کرده بود. آنها به تامین کنندگان قطعه اعلام کردند ارسال قطعات از جمله تراشه‌هایی که برای تولید خودروها بسیار ضروری هستند را متوقف کنند. سپس یکباره تقاضا در اواخر سال میلادی ۲۰۲۰ اوج گرفت. مردم می خواستند از خانه خارج شوند و تمایلی به استفاده از حمل و نقل عمومی نداشتند. خودروسازان کارخانه‌هایشان را بازگشایی کردند و با سرافکندگی سراغ تراشه سازانی نظیر TSMC و سامسونگ رفتند. اما پاسخی که شنیدند این بود که باید منتظر بمانند چراکه نمی‌توانند به سرعت کافی برای مشتریان وفادارشان تراشه تولید کنند. در این زمینه می توان گفت که کمبود تراشه همچنان سبب مشکلاتی در تولیدات خودرو در سطح جهانی شده است و این مسئله نگرانی هایی را در سطح جهانی ایجاد کرد.
کمبود شیشه عامل دیگری است که این بحران را تشدید کرد؛ تولیدکنندگان بزرگ شیشه حوادثی را در پایگاه‌های تولیدشان گزارش کرده‌اند که شامل خاموشی در کارخانه نیپون الکتریک گلس در دسامبر و انفجار در کارخانه فاین تکنو کوریای AGC در ژانویه بود.
گفته شده تولید خودرو در پی کمبود ناگهانی نیمه‌رساناها مختل شده و رشد درآمد اپل را محدود کرد اما در مقابل به بازار سازندگان تجهیزات تولید تراشه حسابی رونق بخشید. این شرکتها به عنوان بزرگترین برندگان کمبود جهانی تراشه ظاهر شده‌اند زیرا شرکتهای تراشه‌سازی به افزایش ظرفیت تولیدشان برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده اقدام کردند.
در این میان، شرکت اپلاید متریالز که بزرگترین سازنده تجهیزات تولید نیمه‌رسانا در جهان است، شاهد رشد حدود ۴۰ درصدی ارزش سهامش در سال میلادی ۲۰۲۰ بود و بهترین عملکرد را در شاخص نیمه رسانا داشته است. ارزش سهام شرکتهای بروکس اتومیشن، لام ریسرچ کورپ و کی ال ای کورپ در همین مدت هر یک بیش از ۲۳ درصد رشد کرد که دو برابر رشد شاخص نیمه رسانای فیلادلفیا بوده است. توسعه بودجه تجهیزات از سوی شرکتهای بزرگ تراشه‌سازی و دولت‌هایی که نگران نفوذ خارجی در تاسیسات تولید هستند، به وال استریت این اطمینان را بخشیده که روند صعودی مذکور قوی می ماند.
مشکل کمبود تراشه زمانی که کووید ۱۹ به سرعت شیوع یافت و باعث سقوط فعالیت اقتصادی و کاهش تولید شرکتها شد، غیرقابل تصور بود؛ اما پس از شوک اولیه، فروش بسیاری از صنایع افزایش یافت و شرکتها در تلاش برای افزایش موجودی انبارهایشان هستند. بسیاری از شرکتهای تراشه سازی اکنون با حداکثر ظرفیت تولید می کنند و دولت‌ها کمبود کارخانه های تولید تراشه را یک ریسک امنیت ملی می‌بینند.
در نهایت سال گذشته اعلام شد مدیران ارشد ۲۰ شرکت بزرگ که نگران کمبود جهانی تراشه هستند، برای بحث درباره این وضعیت در کاخ سفید حضور پیدا می‌کنند و یک مقام کاخ سفید تایید کرد مدیران عامل سه شرکت خودروسازی بزرگ آمریکا شامل استلانتیس ان وی که شرکت مادر کرایسلر است و همچنین مدیران گلوبال فوندریز، PACCAR، NXP و شرکت تایوانی TSMC در این نشست حضور خواهند داشت.
اما بحران کمبود تراشه چالش‌های دیگری هم به دنبال داشت به گونه ای که گفته شد کمبود شدید نیمه رسانا باعث افزایش کم‌سابقه گزارش‌های کلاهبرداری از سوی خریداران در دو سال گذشته شده است. شرکت ERAI در این زمینه اعلام کرد: سال میلادی ۲۰۲۱، ۱۰۱ مورد کلاهبرداری الکترونیکی از سوی شرکتهای مستقر در آمریکا گزارش شد که بالاتر از ۷۰ مورد در سال ۲۰۲۰ و ۱۷ مورد در پنج سال گذشته بود.
در واقع شرکت‌هایی که به دنبال خرید تراشه‌هایی بودند که قادر نبودند از طریق توزیع کنندگان معتبر و مجاز تامین کنند، بنابراین سعی کردند از واسطه‌های کمتر شناخته شده خرید کنند و پول برای خرید کالایی انتقال دادند که هرگز به دست آنها نرسید. گزارش این کلاهبرداری، داوطلبانه بوده و اکثر کلاهبرداری‌های الکترونیکی توسط واسطه‌های فروش تراشه در چین، اتفاق افتاده است.
به گفته کارشناسان صنعتی، اگرچه یک پایگاه داده قطعات تقلبی دولتی به نام GIDEP وجود دارد اما امکان گزارش‌دهی ناشناس ندارد از این رو شرکت ERAI، به پایگاه داده اصلی تبدیل شده که شرکتها برای بررسی مشکلات تراشه تقلبی و گزارش کلاهبرداری استفاده می‌کنند.
با این حال، آمارها نشان داد شمار وقایع تراشه تقلبی که در سال ۲۰۲۱ به ERAI گزارش شد، ۵۰۴ مورد و در سال ۲۰۲۰، تعداد ۴۶۳ مورد بود و افت چشمگیری در مقایسه با ۹۶۳ مورد در سال ۲۰۱۹ داشتند. رئیس شرکت ERAI با بیان این که تعطیلی‌های مربوط به پاندمی کووید ممکن است فعالیت تامین کنندگان محصولات تقلبی را دشوارتر کند، اظهار کرد: کالاهای تقلبی پیشرفتگی بیشتری پیدا می‌کنند. بر اساس گزارش رویترز، آمار واقعی احتمالا بسیار بیشتر است زیرا شرکتها از این واهمه دارند که شهرت برندشان مخدوش شود و ترجیح می‌دهند خرید تراشه تقلبی را گزارش نکنند.
طبق این گزارش، سال گذشته یک شرکت بزرگ تولید کننده نیمه رسانا پیش بینی کرد که ممکن است سالها ادامه پیدا کند و مدیرعامل شرکت اینفینئون در مصاحبه با نشریه فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ گفت کمبود تراشه در حوزه‌هایی که ظرفیت توسعه آنها نسبت به تقاضای مصرف کننده آهسته است، ممکن است در سال ۲۰۲۳ هم ادامه پیدا کند.
