سود منطقی با بورس
در اقتصاد ایران سالهاست در برخی بخشها دلالی و سفتهگری جزء مهمی شده، عملی که به هیچوجه منافع بلندمدت مردم را تامین نمیکند و منجر به بهرهوری اقتصادی و ارتقای تولید و منفعترسانی به عموم مردم نشده است.
تجربه نشان داده نظام دلالی و واسطهگری در نهایت به زیان کل کشور تمام میشود به همین خاطر از هر راهی که در نهایت به سفتهبازی و دلالی دامن میزند باید دور شویم. در صنعت خودروسازی که فروش خودرو به قیمت کارخانه و عرضه آن در بازار آزاد سالهاست بساط دلالی را در این بخش باز کرده و به زیان خودروساز و مردم تمام شده هر چه زودتر باید موانع بزرگی در برابر این روشها گذاشته شود. تجربه موفق عرضه خودرو در بورس کالا در هفتههای گذشته شرایط مناسبی را رقم زده بود و در نهایت همانند بحثهایی که همیشه درباره فولاد، پتروشیمی و سیمان داشتیم در گروه خودرو نیز باید به مکانیزم بازار شفافی مثل بورس کالا دست مییافتیم.
وقتی فروش خودرو در بورس کالا به نفع عموم مردم است شورای رقابت نباید این موضوع را نادیده بگیرد هر چند به نظر میرسد کش و قوسها در این موضوع ادامه بیابد اما در نهایت آنچه به کرسی مینشیند خواست و مطالبه مردم و منفعت اقتصاد ایران است که باید اجرا شود.
در مدتی که خودرو در بورس کالا عرضه شد نزدیک به ۱۵ هزار میلیارد تومان مابهالتفاوتی که قبلا به جیب دلالها میرفت بین سه گروه تقسیم شد. نزدیک به ۴۴ درصد خودروسازها، ۴۲ درصد در قالب ارزانتر خریدن نصیب مردم شد و نزدیک به ۷۰ میلیارد هم به عنوان عوارض و مالیات قانونی نصیب دولت شد.
در واقع اگر بورس کالا نبود ۱۵ هزار میلیارد تومان نصیب دلالان میشد یعنی از جیب خودروساز، مردم و دولت به نفع خود برداشت میکردند. منفعتی که سه ضلع یاد شده اعم از خودروساز، مردم و دولت در عرضه خودرو در بورس کالا بردهاند مسوولان و قانونگذاران را به این سمت باید سوق دهد که وقتی سیستم شفافی وجود دارد سیستمهای دیگر نباید مطرح شوند و زمینه را برای اشاعه فساد و رانت به نفع عده محدودی باز کنند.
وقتی قرار است بیست هزار خودرو را به صورت لاتاری و بلیت بختآزمایی عرضه کنند و نزدیک به ده میلیون نفر ثبتنام میکنند به این معناست که ۹ میلیون و ۹۸۰ هزار نفر انسان سرخورده، ناامید و ناراضی در جامعه به وجود آوردهایم. شرکتکنندگان در قرعهکشی که قرعه بخت به نام آنها درنیامده بنابراین احساس میکنند سیستم حق آنها را تضییع کرده است.
قطع به یقین هیچگاه نمیتوانیم قرعهکشی بدون حاشیه داشته باشیم این موضوع باعث میشود مردم احساس سرخوردگی بسیار ناامیدکنندهای داشته باشند به خصوص اکثر کسانی که در قرعهکشی ثبتنام میکنند جزو جوانان و زنان خانهداری هستند که هیچگاه خودرویی به نام آنها نبوده این موضوع در درازمدت منجر به ایجاد طیف گستردهای از ناراضیان در جامعه میشود. ضمن اینکه برندگان مصرفکننده واقعی نیستند و بخش قابل توجهی از خودروهای ارزان فروخته شده با قیمت گران و نرخ بازار به مصرفکننده واقعی فروخته میشود به این خاطر که یک نفر در این مسابقه و لاتاری شانسی برنده شده اما هزاران نفر سرخورده آن سوی میدان ماندهاند.
قطعا این روش عرضه، منطقی و عقلانی نیست بهخصوص اینکه در مسائل شرعی موضوعاتی مثل قرعهکشی، لاتاری حرام اعلام شده است لذا به لحاظ منطقی و شرعی هم روند فروش و عرضه خودرو را به این صورت نمیتوان توجیه کرد که یک نفر در قرعهکشی برنده شود در حالی که خودروساز با زیان کالای خود را میفروشد در حالی که مصرفکننده و تولیدکننده از این امر ضرر میکند پس شورای رقابت باید به این موضوع توجه کند که امری را دنبال میکنند که نه منطقی است نه شرعی.