اقتصاد، برجام و ارز

عباس آرگون| دیگر امروز کمتر کسی در اقتصاد ایران پیدا می‌شود که از موضوعاتی مثل نعمت بودن تحریم‌ها یا رشد کشور در شرایط دشوار سخن بگوید. در واقع با گذشت این سال‌ها همه به این جمع‌بندی رسیدند که ارتباط با اقتصاد جهانی برای ما اهمیت فراوانی دارد و چه در تولید و چه در تجارت، آنچه که مقدمات توسعه فعالیت‌های اقتصادی ایران را فراهم می‌کند ارتباط مناسب با جهان است.

ما در این سال‌ها نتوانسته‌ایم چنین مقدماتی را فراهم کنیم و تحت تاثیر همین شرایط است که می‌بینیم مشکلات داخلی نیز خود را نشان داده‌اند. مسائلی مانند قیمت ارز نیز تا حد زیادی از همین موضوع تبعیت می‌کنند. جدا از آنکه وقتی ما تورم بالای 40 درصد داریم، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که قیمت ارز برای مدت طولانی ثابت باقی بماند، فضای روانی نیز در این شرایط بسیار تاثیرگذار است.

همین امروز اگر یک بررسی انجام شود می‌بینیم که ذخیره قابل توجهی از دلار و سایر ارزهای خارجی در خانه‌ها و صندوق‌های بانکی مردم وجود دارد که صرفا از ترس اینکه ارزش پول‌شان کم شود نسبت به آن اقدام کرده‌اند. از سوی دیگر همانطور که گزارش‌های رسمی نشان می‌دهند، ما با روند گسترده‌ای از خروج سرمایه مواجه بوده‌ایم و همین موضوع نیز به افزایش تقاضا برای ارز دامن می‌زند. اگر ما شرایطی را فراهم می‌کردیم که مردم افقی روشن از ورود به تولید و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف داشتند، قطعا این فضای روانی نمی‌توانست تاثیر بزرگی داشته باشد و منابع مالی به سمت اهداف اقتصادی کشور حرکت می‌کرد.

در شرایط تحریمی، ما برای صادرات با مشکلات فراوانی مواجه هستیم، از دشواری پیدا کردن مشتریانی که حاضر باشند در این شرایط با ایران کار کنند گرفته تا مشکلاتی که در نقل و انتقال کالا و سپس دریافت ارز آن وجود دارد، در همه بخش‌ها صادرات را برای ما پرهزینه‌تر کرده است. از این رو در صورتی که برجام بار دیگر اجرایی شود، می‌توان انتظار داشت که بخش مهمی از این نگرانی‌ها کنار برود. این در حالی است که اقتصاد ایران ظرفیت فراوانی دارد و تعدد برنامه‌هایی که در دوره برجام وجود داشت نشان می‌دهد که در صورت بهبود شرایط، شرکت‌های خارجی علاقه دارند که با ما همکاری کنند.

به این ترتیب جدا از آنکه بحث کنار زدن تحریم‌ها باید به عنوان یک اولویت دنبال شود، در عین حال مدیریت سیاست‌های داخلی و بهبود شرایط روانی نیز بسیار مهم خواهد بود تا به جای فرار سرمایه، ما شاهد آن باشیم که مردم پول‌های خود را برای سرمایه‌گذاری وارد عرصه می‌کنند.