امید سازمان محیط زیست به زادآوری مجدد «ایران»
حسن اکبری گفت: در سالیان گذشته یوز آسیایی در کشورهای همسایه ایران نظیر هندوستان، افغانستان و پاکستان دیده می‌شد ولی از نیم قرن پیش این گربه‌سان فقط در کشور ایران زیست می‌کند و محدود شدن زیستگاه، جاده‌ها، معدن‌کاوی، از بین رفتن طعمه و تغییر کاربری اراضی باعث شد که علیرغم تلاش‌های سازمان در دهه ۸۰ ، یوز از زیستگاه‌های ایران مرکزی حذف شده است و فقط در زیستگاه‌های توران و میاندشت دیده شود.
به گزارش ایسنا، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در سال‌های اخیر تمرکز سازمان حفاظت محیط زیست روی حفاظت از یوز در زیستگاه‌ها بوده است و در سال جاری پویایی خوبی در مناطق داشته‌ایم،به طوری که هفت قلاده یوز ماده در قالب سه خانواده رصد شدند که امیدوار به آینده زیستگاهی آن هستیم.
وی در ادامه گفت: در طول سال‌های گذشته فرصت‌های اجتناب‌ناپذیری برای تکثیر یوز در اسارت حاصل شد اما تا سال ۱۴۰۰ به دلایل مختلف از جمله قدرت باروری پایین یوز نر (کوشکی)، عدم جفت گیری طبیعی و غیره موفق به این مهم نشدیم در حالی که در مقاطعی از متخصصان خارج از کشور نیز استفاده شد.
اکبری تصریح کرد: جفت‌گیری، لقاح مصنوعی و استفاده از مشاوران خارجی و غیره هم در آن سال‌ها منجر به زادآوری و تولد توله نشد تا اینکه در سال ۱۴۰۰ در نخستین سال جفت‌گیری، «ایران» به صورت کاملاً طبیعی با یک یوز نر زنده گیری شده از طبیعت به نام «فیروز» باردار شد و با جراحی سزارین سه توله متولد شد.
وی در ادامه گفت: در روز سوم پس از تولد توله‌ها، یکی از توله‌ها تلف می‌شود که کالبدگشایی توسط دامپزشک انجام و بنابر تشخیص او علت تلف شدن توله یوز چسبندگی مادرزادی و سرتاسری پرده جنب به ریه چپ اعلام شد.
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: دو توله یوز باقی مانده در روزهای بعد دچار مشکلات گوارشی شدند و علایم یبوست شدید در آن‌ها مشاهده شد بنابراین با هماهنگی با دانشکده دامپزشکی سمنان و معاینه توله‌ها توسط دامپزشک متخصص برابر توصیه‌ها بلافاصله برای انجام آزمایشات تکمیلی و درمانی به تهران فرستاده شد که متاسفانه یکی از توله‌ها در همان ابتدای مسیر تلف شد.
اکبری تصریح کرد: توله سوم که بعدها «پیروز» نام گرفت در شرایط جسمی نامناسبی به تهران رسید. کمبود شدید آب بدن، یبوست جدی و غیره از مشکلات این توله بود. بلافاصله تحت درمان قرار گرفت اما مرتباً مشکلات متعددی برای این توله پیش می‌آمد و با استفاده از ظرفیت‌های موجود دامپزشکی تحت درمان قرار می‌گرفت. به همین خاطر برای درمان بهتر و استفاده از تجربه مشاوران خارجی در نگهداری پیروز، دکتر پیتر کالدول - دامپزشک با تجربه آفریقای جنوبی - به ایران دعوت شد.
وی در ادامه گفت: با حضور دکتر کالدول «پیروز» مورد معاینه قرار گرفت و علاوه بر درمان موقت یبوست و سایر مشکلات جسمی و تعویض شیر خشک و رژیم غذایی آن، نارسایی کلیوی نیز در آزمایشات خون تشخیص داده شد و برای درمان آن دارو تجویز شد.
اکبری در ادامه در خصوص روند درمانی «پیروز» اظهارکرد: پس از بازگشت دکتر کالدول به آفریقای جنوبی، درمان‌ها و مراقبت تحت مشاوره او و دکتر باستانی - دامپزشک سازمان حفاظت محیط زیست - و بعضاً با کمک دامپزشکان داخلی ادامه پیدا کرد و به جهت پایش وضعیت سلامت کلی حیوان از پیروز به کَرّات سونوگرافی، تهیه گراف و آزمایش خون انجام شد و مشکلات احتمالی با تجویز دارو توسط کالدول رفع و رجوع می‌شد.
وی خاطر نشان کرد: از مهمترین مشکلات «پیروز» این بود که با هیچ کدام از شیرخشک‌های موجود و حتی شیرخشکی که توسط پیتر کالدول ارائه شد، سازگار نبود بنابراین تغذیه بسیار ناچیزی داشت و کمبود وزن و به‌ویژه استخوان‌بندی ضعیف موجب مشکلات بعدی برای آن شد حتی بعد از گوشتخوار شدن، اضافه کردن مکمل‌های دارای کلسیم به غذای «پیروز» بسیار کار سختی بود و همواره کمبود کلسیم از جمله نگرانی های ما بود.
اکبری در ادامه گفت: در ۵ اسفند ماه سال جاری پس از درمان‌های روتین اختلالات گوارشی در توله یوزپلنگ و عدم پاسخگویی مناسب به درمان‌ها و مشکوک به انسداد گوارشی با تشخیص شرایط نامناسب به بیمارستان دامپزشکی منتقل شد.
وی افزود: «پیروز» در همان شب پس از بیهوشی، اسکن کامل شد و دستگاه گوارش آن و مثانه که پر از ادرار بود تخلیه شدند و آزمایش‌های کامل گرفته شد. دفع مدفوع و ادرار برای حیوان بسیار دشوار بود و دراین زمینه مشکل جدی داشت و عدم دفع، موجب بی‌اشتهایی کامل در جانور شده بود.
اکبری در ادامه گفت: متاسفانه همزمان نارسایی کلیه که قبلا هم وجود داشت دوباره عود کرده و این بار حادتر شده بود که پس از اخذ نمونه‌های لازم تحت مراقبت‌های گوارشی و کلیوی قرار گرفت اما این بار برعکس قبل، اقدامات درمانی روی کلیه نتیجه نداد و دیالیز صفاقی روی جانور صورت گرفت اما متاسفانه پاسخ به درمان به علت حاد بودن بیماری صورت نگرفت و حیوان در صبح روز سه شنبه (9 اسفندماه) سال جاری در بیمارستان دامپزشکی مرکزی تلف شد.
وی افزود: به هر حال سازمان از ظرفیت‌های دامپزشکی داخل و خارج کشور برای درمان توله یوز استفاده کرد و همواره تلاش کرد به هر شکل ممکن از «پیروز» به عنوان نمادی از یوزپلنگ ایرانی که مورد علاقه مردم بود، حفاظت کند. اینکه در گذشته در درمان و تجویز داروها ، خطای دامپزشک رخ داده باشد موضوعی است که توسط متخصصان پس از مرور کامل مستندات بررسی خواهد شد.
اکبری افزود: لاشه کالبدگشایی شده است و آزمایشات پاتولوژی به‌طور کامل انجام خواهد شد همچنین روند درمان و داروهای تجویزی قبلی مستندسازی شده است و با مراجع ذیصلاح هماهنگی خواهد شد تا علاوه براطلاع‌رسانی کامل‌تر درباره علت مرگ، با هرگونه کوتاهی احتمالی برخورد لازم انجام شود اما قبل از اثبات این موضوع نباید به تخریب سرمایه های انسانی کشور در حوزه دامپزشکی که غالباً از روی علاقه به حیات وحش کشور به درمان پیروز کمک می‌کردند، پرداخت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست اکبری در پایان اظهارکرد: خوشبختانه یوز ایران در سال جاری مجددا جفت گیری کرده و ظرفیت توله یوزهای ماده ( توران و آذر) هم به مرکز تکثیر در اسارت پارک ملی توران اضافه شده است و امکان ادامه فعالیت‌های تحقیقاتی وهمچنین تکثیر در اسارت با شرایط بسیار بهتر و تجارب ارزشمندی نسبت به گذشته مهیا است. امیدواریم در وهله اول با کمک مردم بتوانیم نسل یوزپلنگ را در طبیعت حفظ کنیم و نیازی به تکثیر نداشته باشیم و در وهله دوم بتوانیم از ظرفیت‌های موجود برای تکثیر گونه ابتدا در اسارت و در آینده ، نسل‌های بعد را برای رهاسازی در شرایط نیمه اسارت آماده کنیم.
