بازیابی صنایع در بهمن
طبق استانداردهای دوره‌ای در بهمن‌ماه، فعالیت تولیدکنندگان در مقایسه با دی‌ماه افزایش داشته و تولید با سرعت بیشتری افزایش داشته، اما اعتماد به آینده به دلیل بی‌ثباتی شدید نرخ ارز و تورم قیمت تولید ضعیف است و تولیدکنندگان در تولید و زنجیره تأمین دچار مشکل هستند.
شاخص مدیران خرید (شامخ) بعد از سقوط کم‌سابقه در دی‌ماه، توانسته است در بهمن‌ماه خود را بازیابی کند. به ۵۱,۳۵ واحد برسد؛ هرچند هنوز میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه بنگاه‌ها شرایط مساعدی ندارد. در این ماه همه مولفه‌های اصلی به‌غیراز میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر شاخص‌ها بیشتر از ۵۰ گزارش شده‌اند. همچنین در آستانه بازار شب عید، شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات در بهمن‌ماه طبق سنت سال‌های قبل از رکود ۷ ماهه خارج شده و بیشترین مقدار ۸ ماهه خود را ثبت کرده است.
طبق استانداردهای دوره‌ای در بهمن‌ماه، فعالیت تولیدکنندگان در مقایسه با دی‌ماه افزایش داشته و تولید با سرعت بیشتری افزایش داشته، اما اعتماد به آینده به دلیل بی‌ثباتی شدید نرخ ارز و تورم قیمت تولید ضعیف است و تولیدکنندگان در تولید و زنجیره تأمین دچار مشکل هستند. ازآنجاکه شاخص قیمت تولیدکننده درجه‌ای از چسبندگی را نشان می‌دهد و این خطر را بروز می‌دهد که تورم اصلی می‌تواند برای مدت طولانی‌تری بالاتر بماند شدت بی‌ثباتی قیمت‌ها باعث شده تا بسیاری از عرضه‌کنندگان تمایلی به فروش کالا نداشته باشند و شرکت‌ها از موجودی قبلی خود استفاده کردند اما برنامه‌ریزی برای آینده را به‌شدت دشوار شده است.
شاخص اقتصاد وصنعت
گزارش شامخ بهمن ۱۴۰۱ از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر شد. شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در بهمن‌ماه عدد ۵۱,۳۵ محاسبه شده است و فعالیت شرکت‌ها برخلاف رکود شدید در دی‌ماه، طبق روال پایان سال در بهمن‌ماه، رشد داشته است. در این ماه همه مولفه‌های اصلی به‌غیراز میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده، سایر شاخص‌ها بیشتر از ۵۰ گزارش شده‌اند. شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در بهمن‌ماه (۵۳.۴۵) محاسبه شده است و در مقایسه با رکود شدید دی‌ماه شاخص رشد داشته و به بیشترین مقدار ۸ ماهه خود رسیده است. اگرچه فعالیت‌ها در بخش ساختمان با کاهش همراه بوده است اما در پایان سال به‌ویژه در بخش صنعت بهبود در فعالیت‌ها مشاهده شده است.
بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) در بهمن‌ماه عدد ۵۷,۳۹ به دست آمده است و بیشترین میزان ۸ ماهه اخیر را ثبت کرده و حاکی از بهبود در فعالیت‌های بخش صنعت برخلاف رکود شدیدی است که اکثر صنایع در ماه گذشته داشتند. هرچند به عقیده فعالان اقتصادی نرخ رشد شامخ مطابق با انتظارات پایان سال و مانند بهمن‌ماه هر سال نبوده است. در میان مولفه‌های اصلی بخش صنعت، به‌غیراز موجودی مواد اولیه که با کاهش شدید همراه بوده، سایر مولفه‌های اصلی نسبت به دی افزایش داشته‌اند.
شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت در بهمن‌ماه (۵۸,۷۳)، نشان‌دهنده بهبود فعالیت‌های تولیدات صنعتی است و برخلاف ماه گذشته که یکی از شدیدترین رکودها برای تولید ثبت شده بود، در این ماه تولید به بالاترین مقدار ۸ ماهه اخیر رسیده است. اگرچه به اعتقاد فعالان اقتصادی میزان رشد تولید با توجه به پایان سال، کمتر از انتظار است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان (۶۳,۱۴) یکی از بیشترین مقادیر خود از اسفند ۹۷ (به‌غیراز اردیبهشت هر سال) را ثبت کرده است. از یک‌سو بهبود تقاضا در مقایسه با کاهش بسیار شدیدی که در ماه قبل داشته و از سوی دیگر به دلیل انتظارات تورمی ناشی از جهش ارز برای طرف تقاضا در ماه‌های آینده باعث شده تا اکثر شرکت‌ها با افزایش تقاضا روبرو باشند. شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (۵۳.۴۵) با بهبود تولید با شیب بیشتری نسبت به ماه قبل افزایش داشته و به بالاترین مقدار ۵ ماهه اخیر رسیده است.
شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در بهمن‌ماه (۴۳,۹۹) برای هفتمین ماه متوالی کاهشی است. بی‌ثباتی و صعود شدید نرخ ارز باعث شده تا تأمین‌کنندگان مواد اولیه تمایلی به فروش نداشته باشند و تولیدکنندگان در زنجیره تأمین مواد اولیه دچار مشکل شوند.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه در بهمن‌ماه (۸۹,۸۱) به شدیدترین نرخ افزایش ۹ ماهه اخیر از خردادماه رسیده است. جهش شدید نرخ ارز باعث شده تا فشار تورم نهاده‌های تولید برای تولیدکنندگان به‌شدت افزایش یابد. شاخص موجودی محصول نهایی در انبار در بهمن‌ماه (۴۵,۷۹) کاهش یافته است و به کمترین میزان در ۱۱ ماه اخیر رسیده است. درحالی که هزینه‌های تأمین نهاده‌های تولید به‌شدت بالا رفته و غیرقابل پیش‌بینی است و از طرفی شدت افزایش سفارشات بیشتر از تولید است، در نتیجه باعث شده تا شرکت‌ها به میزان بیشتری از موجودی انبار برای تأمین تقاضا استفاده کنند.
شاخص قیمت محصولات تولیدشده در بهمن‌ماه (۶۶,۹۸) با شیب زیادی افزایش داشته و به بیشترین مقدار ۲۸ ماهه اخیر به‌جز فروردین‌ماه سال جاری رسیده است. رشد قیمت فروش حاکی از آن است که افزایش شدید قیمت نهاده‌های تولید و جهش نرخ ارز طی ماه‌های اخیر تأثیر تورمی خود را بر قیمت فروش شرکت‌ها گذاشته است، هرچند هنوز بسیاری از شرکت‌ها از موجودی‌های قبلی در انبار خود استفاده کرده‌اند.
شاخص میزان فروش محصولات در بهمن (۵۸,۶۳) بعد از رکود شدید در دی‌ماه بیشترین مقدار ۸ ماهه خود را از تیرماه به ثبت رسانده است. به‌طورمعمول در بهمن‌ماه شرکت‌ها با افزایش در میزان فروش روبرو هستند که البته به دلیل جهش نرخ ارز و انتظار افزایش قیمت‌ها در ماه‌های آتی، فروش با شدت بیشتری افزایش داشته است.
مشکلات عمده فعالان اقتصادی
۱. جهش بی‌رویه نرخ ارز، همه فعالان اقتصادی را در تأمین مواد اولیه موردنیاز با مشکل روبرو کرده است و عرضه‌کنندگان تمایل به فروش ندارند یا در قیمت‌های بسیار بالا عرضه می‌شود. ۲. شدت بی‌ثباتی قیمت‌ها به حدی است که باعث شده بسیاری از عرضه‌کنندگان مواد اولیه تمایلی به فروش کالا نداشته باشند و شرکت‌ها حتی برای خرید یک روز مواد موردنیاز هم نمی‌توانند برنامه‌ریزی کنند.
۳. نحوه رفع تعهدات ارزی بانک مرکزی و الزام به ورود ارز حاصل از صادرات باعث شده تا بسیاری از شرکت‌ها که ارز صادراتی را صرف خرید و جایگزین کردن مواد اولیه می‌کنند، در برخی از دوره‌ها با تراز منفی روبرو باشند. به‌خصوص با جهش قیمت ارز واردات مواد اولیه با قیمت‌های بالا انجام می‌شود و این در حالی است که سهم زیادی از ارز حاصل از صادرات صرف توسعه و تأمین مواد اولیه می‌شود. (صنایع فلزی)، ۴. علی‌رغم افزایش سفارشات، بی‌ثباتی نرخ ارز و افزایش شدید قیمت مواد اولیه باعث شده تا در ماه‌های آینده جایگزینی، قیمت‌گذاری و برنامه‌ریزی امکان‌پذیر نباشد.
(صنایع فلزی)؛ ۵. شرکت‌ها همچنان با کمبود مواد اولیه و مشکل قطع برق و گاز روبرو هستند. (صنایع کانی غیرفلزی)؛ ۵. دستوری بودن قیمت‌گذاری دولت برای مرغداری‌ها در شرایطی که قیمت تمام‌شده بسیار بالاتر است تولید را به‌شدت با مشکل روبرو خواهد کرد و شرکت‌ها ترجیح می‌دهند جوجه‌ریزی نکنند. ۶. به دلیل تعطیلی بسیاری از خطوط تولید، تقاضای مشتریان صنایع وابسته در صنعت نساجی نیز کاهش داشته است. (واردات و صادرات نساجی)؛ ۷. برخی مواد اولیه از طریق واردات تأمین می‌شود و به نرخ ارز آزاد خریداری می‌کنند. (صنایع فرآورده‌های نفت و گاز).
