قصه پر غصه آزار جنسی در مدارس فوتبال
چندی پیش تعدادی از خانواده‌های بازیکنان یک باشگاه فوتبال در مشهد با تجمع مقابل ساختمان هیات فوتبال خراسان رضوی به دنبال پیگیری مسئله ای عجیب بودند؛ تجمعی که به همین جا ختم نشد و خانواده‌ها پس از شکایت در حراست اداره کل ورزش و جوانان استان از طریق رسانه‌ها، موضوع را پیگیری کردند.
به گزارش ایسنا، مدیر رسانه‌ای پیشین باشگاه شهر خودرو با انتشار عکس نوشته‌ای در اینستاگرام از فاجعه‌ای بزرگ در فوتبال پایه مشهد خبر داد: او مدعی شد مربی‌نماها دست کم ۱۵ فوتبالیست نونهال در یک مدرسه فوتبال را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده‌اند.
در این راستا، وزیر ورزش و جوانان، دستور بررسی و پیگیری گزارش‌های رسیده را صادر کرد. پس از آن نیز پرونده تعرض در کمیته اخلاق هیات فوتبال استان خراسان رضوی تشکیل شد و مسئولان هیات فوتبال، قول دادند با تکمیل پرونده آن را به فدراسیون ارجاع دهند.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان رضوی اعلام کرد: پرونده‌ای به منظور بررسی چگونگی ماجرا در دستگاه قضایی تشکیل و تحقیقات همه‌جانبه به صورت ویژه، توسط یکی از شعب بازپرسی آغاز شده است. به گفته وی مطابق تمام تحقیقات انجام شده، هیچ‌گونه سند و مدرکی دال بر انجام تعرض فیزیکی از سوی مربی مربوطه، نسبت به دانش‌آموزان این مدرسه فوتبال نزد دستگاه قضایی ارائه نشده و به اثبات نرسیده است. بر اساس اعلام این مقام مسئول: ۲ نفر از خبرنگاران دخیل در ماجرا و مربی این مدرسه فوتبال طی صدور قرار نظارت قضایی به مدت ۶ ماه به ترتیب از فعالیت‌های رسانه‌ای و مربیگری منع شده‌اند.
نکته قابل اشاره اینکه، نخستین مدرسه فوتبال ایران حدود سال‌های ۱۳۱۳ ایجاد شد و بازیکنان بزرگی از این مدارس به فوتبال کشور معرفی شدند. ناهنجاری‌های اخلاقی در مدارس فوتبال، حرف دیروز و امروز فوتبال ایران نیست؛ از مدت‌ها قبل بسیاری از دلسوزان فوتبال پایه، نسبت به آن چه در برخی مدارس فوتبال می‌گذرد، هشدار داده‌اند و از بی‌توجهی مسئولان به شدت انتقاد و از وجود ناهنجاری‌های اخلاقی به عنوان مشکل اصلی در برخی از مدارس فوتبال، یاد کرده‌اند.
ادموند بزیک، مربی مدرسه فوتبال آرارات و بازیکن پیشین تیم فوتبال پرسپولیس و تیم‌ملی فوتبال ایران می‌گوید: «گاها شنیده‌ام که چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد و زمانی که طی چند سال چنین مسائلی را می‌شنویم، قاعدتا باید وجود داشته باشد کما اینکه حتی در اروپا نیز چنین مسائلی وجود دارد. هم اکنون در عصری زندگی می‌کنیم که اخبار و رویدادها به دلیل وجود فضای مجازی به سرعت پخش می‌شود. تصور می‌کنم این اتفاق خیلی رخ می‌دهد اما آن بچه، جسارت و جرات کافی را ندارد که مسئله را به خانواده خود منتقل کند. باید در مورد مدارس فوتبال به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که در اختیار باشگاه‌ها قرار داشته باشند و باشگاه‌ها این مدارس فوتبال را به نوعی خصوصی کرده و به اشخاص واگذار کنند تا این‌گونه باشگاه‌ها نظارت اصلی را در مورد مدارس فوتبال انجام دهند
در ابتدا باید به خانواده‌ها آموزش دهیم و آن‌ها را توجیه کنیم که فرزندان‌شان اگر با چنین مساله‌ای روبه‌رو شدند بتوانند آن را به خانواده خود منتقل کنند. متاسفانه در فرهنگ ما ممکن است یک بچه به پدر و مادر خود موضوع را منتقل کند ولی آن‌ها به دلیل آینده و آبروی بچه بر آن سرپوش می‌گذارند و اگر به چنین مسائلی سرپوش گذاشته شود، قطعا این مسائل در آینده ادامه‌دار خواهد بود.»
تفکر پوسیده سرپوش بر آزار جنسی در مدارس فوتبال
هر چند ممکن است اذیت و آزار جنسی در برخی مدارس فوتبال رخ می دهد اما مساله قابل تامل این است که تعدادی از مسئولان آکادمی‌های فوتبال کشور، نمی‌خواهند درباره این اتفاق تلخ صحبت کنند؛ تفکری پوسیده که بر اساس آن معتقدند صحبت کردن درباره آزار جنسی در مدارس فوتبال به صلاح نیست! سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان و نوجوانان در مدارس فوتبال به صورت رسمی گزارش نمی‌شود ولی در دو دهه گذشته، رسانه‌های داخلی ایران، گزارش‌های متعددی از آزار کودکان در مدارس فوتبال، منتشر کرده‌اند.
سال ۱۳۹۴، خبر سوء استفاده جنسی یک مربی از یک بازیکن در رسانه‌ها منتشر شد و پس از شکایت‌های صورت گرفته، این مربی پایه تحت پیگرد قانونی قرار گرفت و بعد از اثبات اتهامش، روانه زندان شد. رییس هیات فوتبال استان تهران در آن زمان با تایید این خبر گفت: «گزارش‌هایی از این دست، محرمانه به حساب می‌آید ولی موردی داشتیم که یک مربی در یک مدرسه فوتبال، مرتکب مسائل غیراخلاقی شده بود که به سرعت به این اقدام زننده رسیدگی شد». هم‌چنین مرداد ۱۳۸۹ نیز، آزار جنسی بازیکنان در مدرسه فوتبال یکی از تیم‌های لیگ برتری پایتخت خبرساز شد.
محمود کلهر، مربی مدرسه فوتبال، پیشکسوت فوتبال ایران و بازیکن پیشین تیم‌های فوتبال پرسپولیس و استقلال در این رابطه می‌گوید: «متاسفانه به برخی افراد بدون صلاحیت، مدارک مربیگری می‌دهند و اجازه کار پیدا می‌کنند که در نهایت چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد. بنده ۲۵ سال است که در حوزه آموزش فعالیت و چنین اتفاقاتی را لمس می‌کنم. دیده‌ام اتفاقاتی که خانواده‌های عزیز را دچار مشکل کرده است. باید از چنین اتفاقاتی پیشگیری کنیم. سالیان متمادی است که چنین مسائلی را مطرح می‌کنیم اما متاسفانه گوش شنوایی وجود ندارد! و این اتفاقات ناگوار رخ می‌دهد. امیدواریم مسئولان کشور به ویژه آن‌هایی که در راس کار هستند و افرادی که مدارک مربیگری را صادر می‌کنند و اجازه فعالیت به چنین افرادی می‌دهند با تدبیر اقدام کنند چرا که به نظر بنده اشکال کار از سوی متولیان امر است.
معتقد هستم بروز چنین اتفاقاتی باید از نظر رسانه‌ای انعکاس پیدا کند و مردم نسبت به آن مطلع شوند و با آگاهی کامل نسبت به ثبت نام فرزندان‌شان در مدارس فوتبال اقدام کنند. اگر این کار را نکنند متاسفانه افراد سودجود زیاد هستند و اتفاقاتی که به آن اشاره شد رخ خواهد داد.»
آزار جنسی ستاره‌های فوتبال انگلیس
موضوع آزار و اذیت ورزشکاران نونهال و نوجوان در همه دنیا به شدت رصد می‌شود. جنجال اخلاقی بر سر افشای صدها مورد سوء استفاده جنسی از بازیکنان نوجوان درتیم‌های پایه و مدارس فوتبال بریتانیا در چند سال قبل در رسانه‌های انگلیس بالا گرفت و به تیتر نخست روزنامه‌های پرتیراژ این کشور تبدیل شد. پس از این که چند بازیکن سرشناس و بازنشسته فوتبال درباره این که در دوران کودکی، مورد آزار جنسی مربیان خود قرارگرفته بودند دست به افشاگری زدند و یک سازمان خیریه دفاع از کودکان با همکاری فدراسیون فوتبال انگلستان خط تلفنی ویژه‌ای برای ثبت و رسیدگی به موارد مشابه اختصاص داد. دستاورد، بسیار عجیب و تکان دهنده بود چرا که طی تنها یک هفته ۸۶۰ تماس گرفته و ماجراهای مشابهی به «انجمن ملی پیشگیری از بدرفتاری با کودکان» اعلام شد.
محمدکاظم واعظ موسوی، رییس کمیسیون روانشناسی کمیته ملی المپیک درباره آزار و اذیت جنسی کودکان در باشگاه‌های ورزشی، می‌گوید: «اینکه یک نفر مدرک مربیگری داشته باشد دلیل بر این نیست که سلامت روانی داشته باشد و برای ارائه کارت مربیگری، متاسفانه با وجود اینکه مسئولان می‌دانند چنین اقدامی لازم است اما سلامت روان فرد را بررسی نمی‌کنند و فرایندهای اجرایی را به سمتی نبرده‌اند که این روند مدنظر قرار گیرد. خیلی از موارد بررسی می‌شود اما سلامت روان افراد را بررسی نمی‌کنند.
بنابراین برای اینکه والدین فرزندان خود را در باشگاه‌هایی ثبت نام کنند که از فضای سالمی برخوردار است، همانطور که به دنبال مدرسه خوب و کلاس زبان مناسب می‌گردند باید دنبال مدرسه فوتبال و باشگاه‌های ورزشی مناسب هم بگردند و با والدینی که پیش از آن‌ها، کودکان خود را در این مدارس فوتبال و باشگاه‌های ورزشی ثبت نام کرده بودند، صحبت کنند.
مورد مهم دیگر که باید به آن توجه داشت، آموزش «خودمراقبتی» است که والدین لازم است به فرزندان خود آموزش دهند که از بدن و جسم خود مراقبت کنند. نمی‌دانم در نهایت آموزش‌های جنسی در کشور ما رسمیت دارد یا خیر؟ خودمراقبتی آموزش جنسی نیست بلکه آموزش مراقبت از عزت نفس فرد است، همان‌گونه که از بدن و جسم فرد، مراقبت می‌کند.
سوم اینکه، اگر والدینی با چنین مساله‌ای روبه‌رو شدند چه اقدامی باید انجام دهند؟ پنهان کردن قضیه مثل این است که شما خانه خود را تمیز کنید اما زباله‌ها را زیر فرش قرار دهید! پنهان کردن قضیه چیزی را حل نمی‌کند و باید با دقت و درایت به صورت قانونی، پیگیری شود.
اگر این اتفاق رخ ندهد مشکلات بعدا خود را نشان خواهد داد. اما سوال مهم این است که آیا جایگاه‌های قانونی وجود دارد که به سرعت با درایت و همدلی، این قشر از والدین را بپذیرند یا اینکه روند کار آنقدر سخت و طولانی می‌شود که در نهایت اساسا از پیگیری ماجرا پشیمان می‌شوند و می‌گویند از اول هم اتفاقی رخ نداده است، بنابراین به نظر می‌رسد هم والدین و هم مراجع قانونی باید مجددا در این رابطه تجدیدنظر و فکر کنند.»
پیامدهای گزارش نکردن سوءاستفاده جنسی از کودکان
ترس از بدنام شدن کودک یکی از دلایل اصلی گزارش نکردن سوءاستفاده جنسی از کودکان در مدارس فوتبال است. انکار، شک به خود، احساس گناه، اضطراب، عصبانیت، کاهش اعتماد و امنیت، افسردگی، مشکلات خواب و کابوس، ترس، کاهش عزت‌نفس، نوسانات خلقی، شرم، شوکه‌شدن و بی‌اشتهایی از جمله واکنش‌های احتمالی قربانیان تعرض جنسی است.
قبل از هر چیز باید بگوییم تعرض جنسی به هر شکلی نادرست است و کودکان باید بدانند اگر این موضوع برای آن‌ها اتفاق افتاد به‌هیچ‌وجه مقصر نیستند.
بر اساس بیانیه انجمن حمایت از حقوق کودکان هیچ مسئولی، تحت هیچ عنوانی نباید از بلند کردن صدای کودک آزاری در جامعه بهراسد، بلکه باید در حدود وظایف خود، ابتدا تمامی توان خود را معطوف به کاهش آسیب و حمایت از بزه‌دیدگان کند و از سوی دیگر با بررسی زمینه‌های شکل‌گیری این جرم برای پیشگیری، خصوصا از طریق آموزش، اطلاع‌رسانی و تقویت نظارت‌های استاندارد با موازین حقوق کودک، اقدامات موثری را در دستور کار قرار دهد.
