ایران و عربستان فراتر از سیاست
رییس اتاق بازرگانی ایران چند روز قبل در نامه‌ای به همتای خود در عربستان سعودی نوشت: سفر هیات اقتصادی بخش خصوصی ایران به عربستان سعودی و برنامه‌ریزی نهادهای اقتصادی در بخش خصوصی دو کشور برای توسعه همکاری‌های تجاری، بازرگانی و صنعتی می‌تواند خارج از تشریفات حاکم بر مراودات دولتی، شتاب قابل‌ملاحظه‌ای در تحقق اراده رهبران دو کشور برای عادی‌سازی روابط دوجانبه ایجاد کند.
هرچند شافعی روزهای پایانی خود در پارلمان بخش خصوصی را می‌گذارند و احتمالا تا پیش از پایان یافتن بهار، رییس جدید اتاق بازرگانی معرفی خواهد شد اما دیدگاه مطرح شده در این نامه اهمیت فراوانی دارد. برآوردها حاکی از آن است که اقتصاد و تجارت میان دو کشور، بیشترین تاثیر را از سیاست پذیرفته است. تا جایی که پیش از قطع روابط سیاسی، دو کشور تعاملات اقتصادی متنوعی داشتند و تنها در ماه‌های گذشته و پس از توافق جدید، بار دیگر اقتصاد دو کشور تعاملاتی جدید را با یکدیگر کلید زده‌اند.
هرچند بازار سعودی می‌تواند برای صادرکنندگان ایرانی، فضای بکر برای صادرات محصولات مختلف باشد اما احتمالا این موضوع را تنها می‌توان به عنوان یک پیش‌درآمد برای توسعه روابط با همسایگان دید. دولت سیزدهم در ماه‌های گذشته بارها تاکید کرده که همزمان با پیگیری برجام که البته هنوز مشخص نیست چه سرنوشتی خواهد داشت، تعامل با همسایگان را به عنوان یک اولویت دنبال می‌کند و آمارهای تجاری 1401 نیز تا حد زیادی این موضوع را ثابت می‌کند اما در میان کشورهایی مانند عراق، امارات متحده عربی و ترکیه، جای خالی عربستان سعودی در این میان حس می‌شد.
عربستان در سال‌های گذشته پای ثابت تمام توافقات کشورهای عربی بوده و وقتی چراغ سبز از ریاض داده شود، بسیاری از کشورهای عربی منطقه نیز می‌توانند مسیرهای جدیدی را برای توسعه تعاملات دنبال کنند. استفاده از ظرفیت بازار کشورهایی مانند کویت، بحرین، اردن و حتی مصر، می‌تواند یکی از دستاوردهای از سرگیری روابط با عربستان سعودی باشد و البته باید منتظر ماند و دید که در ماه‌های آینده چه گشایش‌های عملی در این مسیر دیده خواهد شد.
هرچند در نگاه کلان و بلندمدت، ارتباط گسترده، طولانی‌مدت و متنوع با کشورهای مختلف دنیا، اصلی‌ترین موضوعی است که می‌تواند آینده تجاری کشور را بیمه کند اما در شرایطی که هنوز سرنوشت برجام و تحریم‌ها مشخص نیست و لااقل در کوتاه‌مدت نشانه‌ای برای بهبود اوضاع در آن سطح وجود ندارد، احتمالا استفاده حداکثری از ظرفیت بازار کشورهای منطقه، بیشترین سود و ارزآوری را برای اقتصاد ایران به همراه خواهد داشت و از این رو می‌توان انتظار داشت که با توسعه تجارت با عربستان سعودی، دروازه‌هایی جدید در دیگر حوزه‌ها نیز باز شود.
