گلی ماندگار|
تقریبا 4 سال پیش بود که متخصصان حوزه بهداشت روان اعلام کردند از هر 4 ایرانی یک نفر با مشکلات اعصاب و روان دست و پنجه نرم می‌کند، اما طبق آخرین آمار اعلام شده حالا از هر 3 نفر یک نفر با این مشکل مواجه است.
اما چرا این آمار به جای اینکه کاهش پیدا کند افزایش پیدا کرده و کسی هم کاری برای رفع آن انجام نمی‌دهد، مساله اینجاست که اصلا بر طرف کردن مشکلات اعصاب و روان در کشور چه میزان از نظر مردم جدی گرفته می‌شود و چه میزان مسوولان به فراهم آوردن شرایط برای بهبود این وضعیت کمک می‌کنند.
مساله اینجاست که مشکلات روحی و روانی منشأهای مختلفی دارند، از مشکلات خانوادگی، از دست دادن عزیزان، بیماری‌های ژنتیکی گرفته تا مشکلات اجتماعی و اقتصادی، هر کدام از اینها به تنهایی می‌توانند منشأ بروز مشکلات روحی و روانی در افراد شوند. اما مساله اینجاست که بسیاری از مردم مراجعه به روانپزشک، روانشناس یا مشاور را تسلیم شدن و اقرار به داشتن این مشکلات می‌دانند و ترجیح می‌دهند اگر چنین حالات روحی و روانی دارند آن را مخفی نگه داشته یا انکار کنند، از سوی دیگر شرایط برای بسیاری از افرادی که قصد دارند مشکلات خود را درمان کنند فراهم نیست.
در واقع برای بسیاری از افراد رفتن پیش روانپزشک و روانشناس یا مشاور مانند رفتن به داندانپزشکی است، افراد درد دندان را تحمل می‌کنند چون از پس هزینه‌های آن بر نمی‌آیند. بسیاری هم با دردهای روحی و روانی خود کنار می‌آیند چون در شرایط اقتصادی کنونی توان پرداخت هزینه‌های درمان آن را ندارند، وقتی بسیاری از افراد برای درمان بیماری‌های جسمی خود از پس هزینه‌ها بر نمی‌آیند، حتی اگر به مشکلات روحی که دارند هم واقف باشند اما ترجیح می‌دهند هزینه اضافی برای خود و خانواده ایجاد نکنند و قید پیگیری درمان مشکلات روحی خود را می‌زنند.
به همین راحتی جامعه پر می‌شود از افرادی که به انواع اختلالات روانی دچارند، ناامیدند، خسته‌اند، استرس و اضطراب فراوانی را تحمل می‌کنند، شاید به همین خاطر است که طی سال‌های گذشته آمار خودکشی در کشور به اندازه چشمگیری افزایش پیدا کرده است. اما حالا که تعرفه خدمات مشاوره و روانشناسی اعلام شده است پزشکان و مشاورانی هم که در این زمینه فعالیت می‌کنند نسبت به آن اعتراض دارند.
تعرفه‌هایی از 77 تا 270 هزار تومان
تعرفه 45 دقیقه خدمات روانشناسی و مشاوره در بخش خصوصی، از سوی هیات وزیران و به پیشنهاد شورای عالی بیمه سلامت و با تایید سازمان برنامه و بودجه برای امسال 230 و 270 هزار تومان مصوب شده است. درواقع روانشناسان و مشاوران دارای پروانه اشتغال که مدرک کارشناسی ارشد در یکی از رشته‌های روانشناسی و مشاوره دارند، باید از مراجعان خود برای 45 دقیقه مشاوره 230 هزار تومان و روانشناسان و مشاوران دارای پروانه اشتغال که مدرک دکترا در یکی از رشته‌های روانشناسی و مشاوره دارند، باید از مراجعان خود برای 45 دقیقه مشاوره 270 هزار تومان دریافت کنند.
طبیعتا اگر زمان جلسه مشاوره بیشتر از 45 دقیقه شود هزینه دریافتی نیز متناسب با مبلغ پایه افزایش می‌یابد و برای روانشناسان و مشاوران دارای سابقه کار بالای 15 سال (از زمان دریافت پروانه اشتغال) نیز 15 درصد به مبلغ پایه اضافه می‌شود. این تعرفه برای سال گذشته برای مشاور یا روانشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد 176 هزار تومان و برای مشاور یا روانشناس دارای مدرک دکترا 207 هزار تومان تعیین شده بود. همچنین تعرفه 45 دقیقه خدمات روانشناسی و مشاوره از سوی هیات وزیران برای امسال و در بخش دولتی، عمومی غیر دولتی و خیریه و موقوفه‌ای از 77 هزار تومان تا 186 هزار تومان تعیین شده است.
دوراهی دخل و خرجی که جور نیست
از وقتی تعرفه‌ها اعلام شده‌اند، بسیاری از پزشکان و مشاوران به میزان آن اعتراض کرده مبلغ این تعرفه‌ها را با تورم موجود در جامعه مقایسه می‌کنند و معتقدند بسیار اندک است. اما وقتی پای مردم به میان می‌آید پرداخت همین اندک هم از توانشان خارج است و ترجیح می‌دهند چندان هم به آلام و تالمات روحی خود بها ندهد. پرستو 25 ساله است، او سال 99 به فاصله دو هفته پدر و مادرش را به دلیل ابتلا به کرونا از دست داد.
او به تنهایی از آنها مراقبت می‌کرد، دو برادر پرستو خارج از ایران زندگی می‌کنند، از آن موقع تا به حال پرستو که طراح گرافیک است و در یک شرکت خصوصی کار می‌کند، با مشکلات روحی بسیاری مواجه شده. او به «تعادل» می‌گوید: ماه‌های اولی که مادر و پدرم را از دست دادم بارها و بارها به خودکشی فکر کردم، یکی از دوستانم به من پیشنهاد داد تا با یک مشاور حرف بزنم.
همین کار را هم کردم اما پرداخت هزینه‌های مشاور بعد از یک سال دیگر برایم غیرممکن بود، ابتدا با جلسه‌ای 400 هزار تومان شروع شد و بعد به جلسه‌ای 700 هزار تومان هم رسید، من هم به عنوان یک دختر تنها که هیچ پشتوانه مالی هم نداشت و باید هزینه‌های زندگی‌اش را تامین می‌کرد دیگر از پس پرداخت هفته‌ای یک میلیون و 400 هزار تومان برای دو جلسه مشاوره بر نمی‌آمدم پس آن را رها کردم. او می‌افزاید: هنوز هم حال روحی‌ام خوب نیست.
برادرهایم در آن سر دنیا مشغول زندگی و کار خود هستند، بارها از من خواستند که از ایران بروم و به آنها ملحق شوم اما نمی‌توانم پدر و مادرم را اینجا تنها و غریب رها کنم. حداقل من هستم که هفته‌ای یک بار به سر مزارشان بروم. این دختر 25 ساله می‌گوید: وضعیت روحی مناسبی ندارم، این را خوب می‌دانم اما از پس هزینه‌های درمان هم برنمی‌آیم. اصلا نمی‌دانم قرار است چه سرنوشتی داشته باشم، شاید یک روز تسلیم شوم و همه‌چیز را برای همیشه تمام کنم.
مشکلات روحی جدی‌تر از بیماری‌های جسمی است
عاطفه بهرامی، روانشناس در این باره به تعادل می‌گوید: متاسفانه بر خلاف تصور عامه مردم مشکلات روحی جدی‌تر از بیماری‌های جسمی است و باید به آن اهمیت داده شود، مساله اینجاست که دولت موظف است شرایط مناسب را برای استفاده عموم مردم از خدمات مشاوره و روان‌درمانی و... فراهم کند.
او می‌افزاید: ما نمی‌توانیم جامعه را به حال خود رها کنیم، اکثر آسیب‌های اجتماعی به دلیل همین مشکلات روحی و روانی به وجود می‌آیند. دولتمردان باید نسبت به این مساله حساسیت ویژه‌ای داشته باشند. وقتی آمار بیماری‌های روحی و روانی در جامعه افزایش پیدا کند، آمار بزه‌های اجتماعی هم افزایش پیدا می‌کند، همین درگیری‌های منجر به قتل، همین قتل‌های ناموسی، همین خودکشی‌های پی در پی تمامی اینها نشات گرفته از مشکلات روانی است که بر افراد فشار می‌آورد و آنها را از چرخه درست زندگی خارج می‌کند.
این روانشناس در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: متاسفانه وقتی در مورد بیماری‌های اعصاب و روان حرف می‌زنیم، کسی به آن توجه درستی نشان نمی‌دهد، در حالی که منشأ بسیاری از جرایم رخ داده در جامعه همین بیماری‌هاست. منشأ اعتیاد در بسیاری از موارد همین بیماری‌های روحی و روانی است. نباید ساده از کنار این مساله بگذریم. باید در این زمینه کارهای ریشه‌ای انجام شود، باید هم طرز فکر افراد را اصلاح کنیم و هم شرایط اقتصادی برای استفاده از این خدمات را فراهم کنیم.
روانشناسان و مشاوران هم مشکلات اقتصادی دارند
پوریا پورفاضلی، مشاور نیز در رابطه با اعتراض مشاوران و پزشکان به تعرفه‌های تعیین شده به تعادل می‌گوید: در شرایط کنونی که اجاره‌بها حتی یک اتاق برای استفاده مطب سر به فلک کشیده و از سوی دیگر معیشت هم یکی از دغدغه‌های اصلی به شمار می‌رود، تعیین چنین تعرفه‌هایی بیشتر به یک شوخی تلخ شبیه است تا ابلاغیه‌ای که بشود از آن پیروی کرد.
او می‌افزاید: اینکه پرداخت همین تعرفه‌های اندک هم برای بسیاری از مردم مشکل است مساله‌ای است که باید توسط بیمه‌ها حل و فصل شود، پزشکان هم مانند همین مردم با مشکلات اقتصادی و معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند و در این بین وضعیت مشاوران و کارشناسان مشاوره از همه بدتر است. تعرفه‌هایی که برای آنها در نظر گرفته شده با توجه به میزان مراجعانی که دارند هزینه اجاره مطبشان هم نیست چه برسد به اینکه بخواهند با آن هزینه‌های زندگی شان
را پرداخت کنند. این مشاور در ادامه می‌گوید: این مشکلی دو طرفه است، هم برای مردم و هم برای مشاوران و پزشکان بالاخره سازمان روانپزشکی، وزارت بهداشت و درمان و دیگر دولتمردان باید در این زمینه چاره‌ای بیاندیشند، همانطور که وضعیت روحی و روانی افراد جامعه خوب نیست و به گواه آمارها از هر 3 ایرانی یک نفر با مشکلاتی از این دسته مواجه است، نمی‌توان به راحتی از کنار این موضوع گذشت ضمن اینکه بسیاری از پزشکان و مشاوران هستند که اصلا کاری به تعرفه‌های تعیین شده ندارند و مبالغ مورد تایید خود را از بیماران دریافت می‌کنند، این هم مساله‌ای است که باید به آن رسیدگی شود.
