خزانِ درخواست ساخت مسکن در خزان

مجید اعزازی|

تازه‌ترین آمارهای منتشره از سوی مرکز آمار ایران حاکی از این است که صدور پروانه ساخت «مسکن» طی پاییز سال 1401 در قیاس با تابستان همان سال، افت فصلی 12 درصدی را تجربه کرده و به 11 هزار و 261 فقره رسیده است.

در همین حال، تعداد پروانه‌های صادره برای‌ احداث «ساختمان» توسط شهرداری‌ تهران در پاییز سال گذشته با ثبت افت 1.7 درصد نسبت به تابستان همان سال به 1561 فقره رسیده است. روند فصلی صدور پروانه‌های ساختمانی در سایر شهرهای کشور اما در جهت مخالف روند نزولی پایتخت سیر کرده است به گونه‌ای که تعداد پروانه‌های صادره برای ساخت «مسکن» 4.1 درصد و برای «ساختمان» 0.9 درصد افزایش یافته است.

به گزارش «تعادل»، آمارهای رسمی از تعداد پروانه‌های صادره برای ساخت مسکن در شهر تهران طی تابستان سال گذشته حاکی از خیز ملایم پروانه‌های مسکونی از کف تاریخی و رشد اندک آن بود. تعداد پروانه‌های ساختمانی در کل کشور نیز طی تابستان سال گذشته افزایش اندکی را تجربه کرده بود.

با این حال، از آنجا که شرایط ساخت و ساز اعم از قیمت مصالح ساختمانی، افت شدید تقاضا برای خانه‌های نوساز، نوسان‌های ارزی، رشد فزاینده انتظارات تورمی و بحران انرژی (بحران برق در تابستان‌ها و گاز در زمستان ها) مهیا نیست، «تعادل»افزایش تمایل به آغاز ساخت و ساز و افزایش فعالیت‌های ساختمانی در پاییز و زمستان 1401 را «بعید» پیش بینی کرده بود که با توجه به آمارهای تازه انتشار یافته از روند صدور پروانه ساختمانی در پاییز، این پیش بینی تحقق یافته است. از این رو، می‌توان گفت، اخذ همین تعداد اندک پروانه‌های ساخت واحدهای مسکونی در تهران و کشور نوعی سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و میان مدت از سوی سازندگان است. 

   افت فصلی در تهران، رشد ملایم در کشور

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در پاییز سال ١٤٠١، تعداد 11 هزار و 261 واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری‌ تهران، پیش‌‌بینی شده است که نسبت به فصل گذشته ١٢,٢ درصد کاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ١٩ درصد افزایش داشته است.‌ متوسط تعداد واحد مسکونی برای هر یک از این پروانه‌های احداث ساختمان ٧.٢ واحد بوده است.تعداد ١٥٦١ پروانه‌ احداث ساختمان توسط شهرداری‌ تهران در پاییز ١٤٠١ صادرشده است که نسبت به فصل گذشته ١,٧ درصد کاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٣٠.٣ درصد افزایش داشته است.

 این گزارش همچنین حاکی است، مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان‌ صادرشده از سوی شهرداری‌ تهران در پاییز ١٤٠١ بالغ ‌بر ١٩٨١ هزار مترمربع بوده است که نسبت به فصل گذشته ١٢,٣ درصد کاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٥.٩ درصد افزایش داشته است. متوسط مساحت زیربنای این دسته از پروانه‌ها در دوره مورد بررسی ١٢٦٩ مترمربع بوده است.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در پاییز سال ١٤٠١، تعداد 101 و هزار و 878 واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری‌های کشور پیش‌‌بینی شده است که نسبت به فصل گذشته ٤,١ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٢٣.٢ درصد افزایش داشته است.‌ متوسط تعداد واحد مسکونی در هر پروانه احداث ساختمان ٣.٣ واحد بوده است‌.

این گزارش همچنین حاکی است، تعداد 30 هزار و 626 پروانه‌ احداث ساختمان توسط شهرداری‌های کشور در پاییز ١٤٠١ صادرشده است که نسبت به فصل گذشته ٠,٩ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ١٦ درصد افزایش داشته است. مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان‌ در پاییز ١٤٠١ حدود 18 هزار و 223 هزار مترمربع بوده است که نسبت به فصل گذشته ٠,١ درصد کاهش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ١٥.٠ درصد افزایش داشته است. متوسط مساحت زیربنا در این پروانه‌ها ٥٩٥ مترمربع بوده است.

   کارنامه 9 ماهه پروانه‌های صادره؟

به گزارش «تعادل»، طی 9 ماهه نخست سال، مجموع پروانه‌های صادره برای ساخت مسکن در تهران 30 هزار و 37 فقره و در سایر شهرهای کشور 290 هزار و 63 فقره بوده و مجموع این دو عدد نیز 320 هزار و 100 فقره بوده است. با توجه به این روند، به نظر نمی‌رسد که تمام پروانه‌های صادره برای ساخت مسکن در همه شهرهای کشور به همراه تهران تا پایان سال 1401 از 450 هزار فقره فزونی گرفته باشد که نشانه‌ای آشکار از عقب ماندن وعده ساخت 180 هزار واحد مسکونی توسط شهرداری در تهران و وعده ساخت سالی یک میلیون مسکن توسط دولت در کشور است. 

   رشد فصلی 115 درصدی در تابستان

آنگونه که مرکز آمار ایران گزارش کرده است، در تابستان سال ١٤٠١، تعداد 12 هزار و 820 واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری‌ تهران، پیش‌‌بینی شده است که نسبت به فصل گذشته ١١٥,٣ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٢.٦ درصد افزایش داشته است.‌ در فصل بهار سال گذشته، 5 هزار و 956 فقره پروانه مسکونی در شهر تهران صادر شده بود. تعدادی که طی 18 سال قبل از آن بی‌سابقه بود و نشان می‌داد، تمایل به ساخت و ساز در پایتخت به‌شدت افت کرده است. در تابستان سال 1401 اما با رشد بیش از 115 درصدی پروانه‌های صادره و رسیدن این شاخص به عدد 12 هزار و 820 فقره، این شاخص از کف تاریخی خود فاصله معناداری گرفت.

به گزارش «تعادل»، از 12 هزار و 820 فقره پروانه صادره برای ساخت واحد مسکونی در تهران طی تابستان سال گذشته، صرفا 991 فقره (7.73 درصد) مربوط به بخش دولتی و 11 هزار و 829 فقره (92.26 درصد) مربوط به بخش خصوصی بوده است. بخش تعاونی نیز هیچ سهمی نداشته است. بررسی داده‌های آماری بهار سال 1401 نیز نشان می‌دهد که صرفا 89 فقره (کمتر از 1.5 درصد) از 5 هزار و 956 فقره پروانه صادره برای واحدهای مسکونی در شهر تهران، مربوطه به بخش دولتی بوده است و مابقی به بخش خصوصی تعلق داشته است. بنابراین، بر اساس آمارهای رسمی در نیمه نخست سال گذشته، از 18 هزار و 776 پروانه مسکونی صادره در شهر تهران، 17 هزار و 695 پروانه مربوط به بخش خصوصی بوده و صرفا 1080 پروانه مسکونی در شهر تهران برای بخش دولتی صادر شده است. 

   وعده ساخت سالانه 180 هزار آپارتمان

بررسی آمارهای رسمی در فصل بهار و تابستان سال 1401 نشان می‌دهد که 18 هزار و 776 پروانه ساخت واحد مسکونی در شهر تهران صادر شده است که تقریبا یک دهم میزان مسکن وعده داده شده از سوی شهرداری تهران است. مسوولان شهرداری در دوره جدید بارها اعلام کرده‌اند که تهران سالانه به 180 هزار واحد مسکونی جدید نیاز دارد و از همین رو، شهرداری تلاش خواهد کرد به این هدف دست یابد. اگر از 7 ماهه آخر سال 1400 بگذریم، آمارهای رسمی نشان می‌دهد، مسوولان شهرداری دستکم در نیمه نخست سال گذشته در مسیر تحقق این هدف گام مثبتی برنداشته‌اند. 

   نبض ساخت و ساز در کشور

به گزارش مرکز آمار ایران، در تابستان سال ١٤٠١، تعداد 97 هزار و 895 واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری‌های کشور پیش‌‌بینی شده است که نسبت به فصل گذشته 8.4 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٤.٦ درصد افزایش داشته است.‌ متوسط تعداد واحد مسکونی در هر پروانه‌ احداث ساختمان ٣.٢ واحد بوده است‌. سهم تهران از این تعداد پروانه ساخت واحد مسکونی 13.1 درصد بوده است. به گزارش «تعادل»، از 97 هزار و 895 فقره پروانه صادره برای ساخت واحدهای مسکونی در کل کشور طی تابستان سال جاری، بخش خصوصی با 89 هزار و 25 فقره (90.93 درصد)، بخش دولتی با 5790 فقره (5.9 درصد) و بخش تعاونی با 3 هزار و 80 فقره (3.14 درصد) به ترتیب دارای بیشترین سهم از کل پروانه‌های مسکونی بوده‌اند.

   ساخت مسکن دولتی؛ یک به 10!

به گزارش «تعادل»، از آنجا که در فصل بهار سال جاری 90 هزار و 290 فقره پروانه ساخت واحد مسکونی در کشور صادر شده است، مجموع پروانه صادره برای ساخت واحدهای مسکونی در نیم سال اول 1401 به 188 هزار و 185 فقره رسیده است که از این میزان، صرفا 4.91 درصد (9256 فقره) مربوط به بخش دولتی است. بیش از 91 درصد از این پروانه‌ها متعلق به بخش خصوصی و حدود 3.84 درصد نیز متعلق به بخش تعاونی است. از این رو، می‌توان بر اساس آمارهای رسمی گفت که در نیم نخست سال گذشته، کمتر از یک دهم وعده ساخت یک میلیون مسکن، پروانه ساخت واحد مسکونی صادر شده است که نشانه‌ای قوی از جاماندن دولت از طرح مسکنی وعده داده شده به مردم است.