سه شوک به بازار خودرو
تعادل|
بازار خودرو این روزها شاهد افت قیمت است. کاهش قیمت سبب شده تا برخی افرادی که خودرو در اختیار دارند با این تصور که شیب کاهش قیمت‌ها تندتر خواهد شد به دنبال این هستند تا خودروی در اختیار خود را به ریال تبدیل کنند و از بازار خودرو خارج شوند. رصد بازار نشان می‌دهد، سه شوک باعث افت قیمت خودروها شده است. نخست اینکه بازار خودرو این روزها حمایت بازار ارز را از دست داده زیرا نرخ ارز در بازه‌ای کم نوسان می‌کند.
در این شرایط شوک دوم در انتظار بازار خودرو است؛ یعنی واردات خودرو. به گفته فعالان بازار خودرو، با وجود ریزش قیمت‌ها، خریداران دست از خرید کشیده‌اند، زیرا احساس می‌کنند واردات دیر یا زود انجام شده و بر شکست هرچه بیشتر قیمت‌ها موثر است؛ این در حالی است که فروشنده در بازار زیاد است.
با این حال خرید و فروش‌ها در حداقل خود است. اما طرح مالیات بر عایدی نیز شوک سومی است که سبب شده تا خودرو از حالت کالای سرمایه‌ای خارج شود. چراکه اگر متقاضی به امید استفاده از اختلاف قیمت بازار و کارخانه و جذب سود آن، به‌طور مثال خودرویی را ۲۰۰ میلیون تومان از کارخانه خرید و در بازار آزاد به قیمت ۵۰۰ میلیون تومان فروخت؛ باید ۳۰ درصد از عایدی این معامله را به عنوان مالیات بپردازد. برهمین اساس، از انگیزه دلالان خودرو برای سودجویی کاسته خواهد شد.
مالیات بر عایدی قیمت خودرو را کاهشی کرد؟
دولت در سال جدید تصمیم گرفته برای کوتاه کردن دست دلالان و دور نگه داشتن آنها از بازارهای سرمایه‌ای همچون مسکن و البته خودرو، موضوع اخذ مالیات بر عایدی سرمایه را تعریف کند.هدف از این طرح، جلوگیری از پولشویی، ایجاد نظم و پیش‌بینی‌پذیری در بازار و کاهش نوسان‌های قیمتی، کاهش نرخ تورم و همچنین کاهش جلوگیری از فرار مالیاتی بوده است.
در بخشنامه‌های طرح یکپارچه فروش خودروها ذکر شده، زین پس خودروهای عرضه شده در سامانه، بر اساس طرح اخذ مالیات بر عایدی خودروها، در زمان خرید و فروش خودرو، بخشی از سود ایجادشده، به عنوان مالیات بر سود فروش، از فروشنده اخذ خواهد شد. گفتنی است که از زمان فروش محصولات خودروسازان به روش قرعه‌کشی طی سال‌های اخیر تاکنون که فروش در قالب سامانه یکپارچه تخصیص و از طریق قرعه‌کشی نوبت‌دهی انجام می‌شود، اختلاف قیمت کارخانه تا بازار آزاد، انگیزه خرید از کارخانه و فروش در بازار آزاد و کسب سود را قوت بخشید و تبدیل به سرمایه‌گذاری هیجان‌انگیزی شد؛ تا حدی که دلالان را به اجاره کارت ملی افراد با در نظر گرفتن سهم برای آنها از این سود، ترغیب می‌کرد. بنابراین همانطور که اشاره شد، دولت طرح مالیات بر عایدی سرمایه خودرو را تعریف کرد و حتی خودروهای عرضه شده در سامانه یکپارچه فروش خودرو را نیز مشمول این مالیات دانست.
البته به‌طور کلی و بر مبنای طرح مالیات بر عایدی سرمایه (در صورت تصویب طرح و قانون شدن آن)، مالیات بر عایدی سرمایه، صرفا در صورت فروش و انتقال خودروهای با هدف غیر مصرف برای فروشنده، اعمال می‌شود؛ بنابراین متقاضی که خودرو را برای مصرف خریداری و نگهداری می‌کند، از این مالیات معاف خواهد بود. طبق طرح مالیات بر عایدی سرمایه خودرو، در طرح فروش یکپارچه بدین صورت محاسبه می‌شود که چنانچه مشتری طرح، کمتر از سه سال از تحویل خودرو، اقدام به فروش و انتقال خودرو خود کند، بایستی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد، از سود حاصل از فروش را به عنوان مالیات بر عایدی بپردازد؛ اما اگر خودرو بیش از سه سال نگهداری شود مالیاتی به آن تعلق نخواهد گرفت. با توجه به اینکه سند خودروهای طرح یکپارچه، یکسال در رهن شرکت خواهد ماند و مشتری قانوناً اجازه فروش آن را ندارد (هر چند که خرید و فروش حواله‌ها کم نیست)، کارکرد این طرح برای یکسال اول (قانوناً) موضوعیت پیدا نمی‌کند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این رابطه، اعلام کرده: اطلاعات همه خریداران خودرو از سامانه یکپارچه برای طرح مالیات بر عایدی سرمایه در اختیار نهادهای ذی‌ربط قرار خواهد گرفت. همچنین گفته شده که اجرایی شدن قانون مبارزه با پولشویی و مالیات بر عایدی درآمد سرمایه به‌گونه‌ای است که قابلیت رصد افرادی که طی سال‌های اخیر، خرید و معاملات خودرویی به‌نام خود یا بستگان خود داشته‌اند، از طریق راه‌اندازی سامانه متمرکز فراهم شده است. اگر متقاضی به امید استفاده از اختلاف قیمت بازار و کارخانه و جذب سود آن، به‌طور مثال خودرویی را ۲۰۰ میلیون تومان از کارخانه خرید و در بازار آزاد به قیمت ۵۰۰ میلیون تومان فروخت؛ بایستی ۳۰ درصد از عایدی این معامله را به عنوان مالیات بپردازد. از سوی دیگر شنیده‌ها حاکی از آن است که پرداخت مالیات بر ارزش افزوده (۹ درصد دیگر) هم به زودی در خرید و فروش خودروها حاکم خواهد شد؛ بدین‌ترتیب با راه‌اندازی سامانه مذکور قریب به ۵۰ درصد سود هر معامله خودرویی به عنوان مالیات اخذ خواهد شد. در حقیقت دیگر خرید و فروش خودرو نمی‌تواند محلی برای سودهای هنگفت باشد.
شوک سایپا به بازار خودرو
از سو ی دیگر، سیاست‌گذار خودرویی به دنبال این بود تا با آزادسازی واردات خودرو اجازه افزایش قیمت خودرو را ندهد. اما به نظر می‌رسد چالش‌های تامین ارز و مشکلات قانونی به نوعی سرعت حرکت محصولات برندهای جهانی خودروساز برای حضور در بازار ایران را کند کرد. همین مساله سبب شد برخی از فعالان بازار با دیده شک و تردید به عزم دولت برای عرضه خودروهای وارداتی در بازار نگاه کنند.
چنانچه محصولات وارداتی سایپا همانطور که مدیران این خودروساز گفتند امکان حضور در بازار ایران را در آینده نزدیک پیدا کنند این مساله می‌تواند منجر به تغییر نگاه در بازار خودرو شود. واردات خودرو در شرایطی که مسیر عرضه محصولات داخلی چندان عریض نیست می‌تواند اهرمی با شد تا نمودار قیمت خودرو را در بازار نزولی کند. البته سیاست‌گذار فراموش نکند از عرضه مهم‌تر تداوم عرضه به بازار است. اگر مدیران صمت بتوانند این باور را به بازار تزریق کنند که جاده عرضه خودروهای وارداتی شلوغ خواهد ماند آنگاه بازار خودرو بیش از پیش انگیزه را از سرمایه‌گذاران برای ورود به این بازار خواهد گرفت و روند نزولی قیمت‌ها تا رسیدن به نقطه‌ای تعادل ادامه خواهد یافت. در همین راستا، خودروسازی سایپا اعلام کرد به زودی عرضه محصولات وارداتی خود را آغاز خواهد کرد.
این خودروساز در دور تازه ورود محصولات برندهای جهانی خودروساز با توافقی که با شریک سابق خود چانگان داشت دو محصول این برند چینی را برای عرضه در بازار خودروی ایران در نظر گرفت. مدیران فروش سایپا قصد دارند تا چانگان CS 35 پلاس و چانگان UNI T را به بازار ایران عرضه کنند. آن طور که سایپایی‌ها برنامه‌ریزی کردند چانگان CS 35 پلاس با توجه به سابقه حضور در بازار ایران و آشنایی مشتریان با این خودرو زودتر در دسترس متقاضیان قرار خواهد گرفت. حال در جدیدترین اظهارنظر مدیران این خودروساز اعلام کردند چانگان CS 35های پیش فروش شده به متقاضیان تحویل داده خواهد شد. این اتفاق را می‌توان همان شوک دومی دانست که می‌تواند بازار خودرو را تحت تاثیر خود قرار دهد.
ریزش قیمت‌ها ادامه دارد؟
طی روزهای اخیر، قیمت‌ها در بازار خودرو آهنگ کاهشی را ساز کردند. این اتفاق در شرایطی افتاد که نرخ ارز نیز که از آن به عنوان قطب نمای بازار خودرو نام برده می‌شد نیز به نوعی به کما رفت و شاهد بودیم که نرخ ارز در بازه محدود حول و حوش 51 هزار تا 52 هزار تومان نوسان کرد. این اتفاق سبب شد تا قیمت خودرو نیز نتواند با کمک رشد نرخ ارز در مسیر صعودی حرکت کند. در همین حال، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو گفت: با وجود ریزش قیمت‌ها، خریداران دست از خرید کشیده‌اند، زیرا احساس می‌کنند واردات دیر یا زود انجام شده و بر شکست هرچه بیشتر قیمت‌ها موثر است. به گزارش خبرآنلاین، سعید موتمنی افزود: دلیل اصلی ریزش قیمت‌ها در بازار، عرضه خودرو و فاکتور شدن آنها از سوی خودروسازان است، همچنین با واردات نخستین خودروها به کشور پس از حدود پنج سال، تابوی واردات شکسته شد و همین مساله بر کاهش قیمت‌ها تاثیرگذار است. وی بیان‌داشت: امروز دولتمردان نیز به این نتیجه رسیده‌اند که اگر بخواهیم التهابات در بازار خودرو فروکش کند، باید واردات خودرو انجام شود.
وی اظهار داشت: با وجود ریزش قیمت‌ها، خریداران دست از خرید کشیده‌اند، زیرا احساس می‌کنند واردات دیر یا زود انجام شده و بر شکست هرچه بیشتر قیمت‌ها موثر است؛ این در حالی است که فروشنده در بازار زیاد است. با این حال خرید و فروش‌ها در حداقل خود است. وی در عین حال خاطرنشان‌کرد: با قیمت‌هایی که از سوی شورای رقابت برای برخی خودروهای مونتاژی و گران‌فروشی آنها اعلام شده، فردا شاهد کاهش بیشتر قیمت این دسته از خودروها خواهیم بود.
