تکرار سرنوشت مسکن هنگ‌کنگ در چابهار؟

مجید اعزازی|

سال گذشته در چنین روزهایی، پارامتر تازه‌ای در جابه‌جایی منحنی تقاضای مسکن استیجاری و در پی آن رشد اجاره‌بها در کلان‌شهرها شناسایی شد، حالا اما گزارش‌های میدانی از بندر چابهار حاکی از ورود این پارامتر به بازار معاملات مسکن این شهر بندری است. به گزارش «تعادل»، در پی سقوط دولت افغانستان در تابستان سال 1400 و استقرار «امارت اسلامی»، موج تازه‌ای از مهاجرت افغانستانی‌ها به کلان‌شهرهای ایران را شاهد بودیم و از همین رو، روزنامه «تعادل» با استناد به اظهارات کارشناسان مسکن، در نخستین روز خرداد سال گذشته گزارش کرد که این موج و تقاضای تازه، منجر به رشد اجاره‌بها در شهرهای مختلف کشور شده است.

حالا اما گزارش‌های میدانی از بندر چابهار حاکی از ورود این پارامتر تازه به بازار معاملات ملکی است. درکنار دافعه امارت اسلامی، چابهار به عنوان یک بندر در حال توسعه از جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاری حقیقی و حقوقی همسایه شرقی ایران برخوردار است. از این رو، بازار مسکن شهر چابهار با تقاضای موثر و پرقدرتی مواجه شده و جهش قیمتی تازه‌ای را تجربه می‌کند. هجوم سرمایه‌گذاران افغانستانی به این شهر بندری، اگر چه می‌تواند برای رشد و توسعه این بندر حایز اهمیت باشد، اما بی‌گمان برای شهروندان چابهار خوش یمن نیست، چه آنکه بیش از پیش، دست شهروندان چابهاری را از بازار مسکن این شهر کوتاه کرده و به نابرابری و شکاف موجود دامن می‌زند.

   تکرار سرنوشت هنگ‌کنگ

به گزارش «تعادل»، در این شرایط، به نظر می‌رسد، سرنوشت بازار مسکن شهر بندری هنگ‌کنگ در مقیاسی کوچک‌تر در شهر بندری چابهار در حال تکرار است. هنگ کنگ یک بندرگاه طبیعی عمیق است که پذیرای کشتی‌های بزرگ باربری بین‌المللی است. این بندر با طول 64 کیلومتر، یکی از پُر تراکم‌ترین مناطق دنیا به شمار می‌رود. این شهر از مهم‌ترین بازارهای مالی و تجاری آسیا و جهان است. این بندردر ابتدا منطقه‌ای کم جمعیت متشکل از روستاهای کشاورزی و ماهیگیری بود. اما پس از رونق فعالیت تجاری شرکت‌های بین‌المللی در آن، این سرزمین به یکی از مهم‌ترین مراکز مالی و بندرهای تجاری جهان تبدیل شد.

هنگ کنگ دهمین صادر‌کننده بزرگ و نهمین وارد‌کننده بزرگ جهان است و یک اقتصاد بزرگ خدمات سرمایه‌داری است. گرچه درآمد سرانه در این شهر، در زمره برترین‌های جهان است، اما نابرابری شدید درآمدی در بین ساکنان آن غوغا می‌کند. در این حال، چابهار نیز به عنوان یک بندر در حال توسعه نخستین ورودی کریدور شمال - جنوب ایران به شمار می‌رود، واز این جهت در آینده‌ای نه چندان دور، در ترانزیت جهانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد شد. افزون بر این، از آنجا که افغانستان به‌طور مستقیم به آب‌های آزاد جهان دسترسی ندارد، جذابیت چابهار، جاده‌ها و شبکه خط آهن شرق ایران در کانون توجه تجار افغانستانی قرار دارد و می‌تواند در حمل و نقل کالاهای مورد نظر آنها نقش قابل توجهی ایفا کند. به همین دلیل، این شهر بندری طی سال‌های اخیر مورد توجه سرمایه‌گذاران افغانستانی قرار گرفته است.

از آنجا که ظرفیت‌های بندر چابهار، جاده‌ها و شبکه خط‌آهن شرق ایران و ارتباط آن با کشور افغانستان صد در صد به فعلیت نرسیده و در طی سال‌های آینده تکمیل خواهد شد، می‌توان پیش‌بینی کرد با تکمیل این ظرفیت‌ها، تمایل و کشش افغانستانی‌ها به بندر چابهار و در بازار مسکن آن نیز فزونی یابد و از همین رو، احتمالا در آینده‌ای نه چندان دور، حتی پارکینگ‌های موجود در چابهار، همانند پارکینگ‌های هنگ‌کنگ با قیمت‌های هنگفتی معامله شوند. قیمت مسکن در هنگ‌کنگ به عنوان گران‌ترین بازار مسکن جهان به قدری بالا است که با یک میلیون دلار، کمتر از 20 متر واحد مسکونی می‌توان در این شهر خریداری کرد و حتی در برخی محله‌های این شهر متراکم، پارکینگ‌ها با قیمت‌های نجومی چند صد هزار دلار معامله می‌شوند.

   ورود سرمایه‌گذاران افغان به چابهار

آنگونه که نماینده مردم چابهار خبر داده، قیمت مسکن در این شهر به دلیل افزایش تقاضای خرید ملک از سوی سرمایه‌گذاران افغان دستخوش نوسان‌های زیادی شده است. معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در گفت‌وگو با ایلنا درباره جهش قیمت مسکن در چابهار و چند میلیاردی شدن آپارتمان‌های مناطق  کم برخوردار در این منطقه اظهار کرد: نتیجه نگاه یک‌سو به توسعه و عدم توجه به توسعه انسانی و شاخص‌های توسعه انسانی همین می‌شود که امروز شاهد این تورم بی‌سابقه در بازار مسکن چابهار هستیم. 

وی با اشاره به عوامل اثرگذار در افزایش قیمت مسکن در چابهار گفت: یکی از عوامل موثر در افزایش قیمت‌ها ورود سرمایه‌گذاران افغان به چابهار و افزایش تقاضای آنها برای خرید مسکن در چابهار بوده است. همچنین افزایش قیمت‌ها در محدوده منطقه آزاد چابهار که شهر را دربرگرفته در افزایش قیمت موثر بوده و برآیند تمام این عوامل، سبب تورم عجیب و غریب در بخش مسکن و املاک در شهر چابهار شده است.

سعیدی ادامه داد: در حالی که شاهد این حباب تورمی و افزایش قیمت‌ها هستیم برای بومیان و ساکنان قدیمی چابهار هیچ تمهید جمعیتی و برنامه‌ای برای نسل آینده در نظر گرفته نشده و تمام این عوامل باعث این تورم بی‌سابقه در حوزه مسکن در چابهار شده است. نماینده مردم چابهار تاکید کرد: خریداران این واحدها مردم چابهار و بومیان نیستند چراکه اساسا قدرت خرید ندارند و عمده تقاضا مربوط به سرمایه‌گذاران افغان است که به تازگی برای سرمایه‌گذاری در بحث ترانزیت، منطقه آزاد و فعالیت‌های اقتصادی در مرز ریمدان به چابهار آمده‌اند و افغان‌ها هستند که این واحدها را خریداری و معامله می‌کنند وگرنه عمده مردم چابهار توان پرداخت این قیمت‎های نجومی را ندارند.

   اثرگذاری بالای مهاجران افغانستانی  در بازار اجاره

در پی جهش اجاره‌بها در بهار سال گذشته، کارشناسان در کنار ردیابی این مساله در شاخص‌های کلانی همچون رشد نقدینگی و تورم بر عامل مهاجرت اتباع خارجی به‌خصوص افغانی‌ها به ایران نیز دست گذاشتند و اعلام کردند که با توجه به اتفاقات روی‌داده در افغانستان این مهاجرت در کلان‌شهرهای کشور خیلی اثرگذار بوده است. 

به گزارش «تعادل»، در نخستین روزهای سال 1401 با افزایش چشمگیر جمعیت افغانستانی‌ها در مراکز عمومی پایتخت همچون دریاچه چیتگر، میدان آزادی و... این مساله در کانال‌های تلگرامی و  واتس آپی داغ شد. در همان ایام بود که برخی از مسوولان از جمله مقام‌های مسوول در سازمان راهداری اعلام کردند که روزانه حدود 5 هزار نفر از اتباع افغانستان از مرزهای زمینی به‌طور رسمی وارد کشور می‌شوند. همزمان، برخی برآوردها نیز با استناد به ورود غیرقانونی گروه‌هایی از اتباع افغانستان به ایران، جمعیت روزانه ورودی به کشورمان را تا 10 هزار نفر تخمین زدند. از این رو، روزنامه تعادل، در یک برآورد، گزارش کرد که طی 270 روز ابتدایی سقوط دولت افغانستان، حداقل یک میلیون و 350 هزار تا 2 میلیون و 700 هزار نفر از اتباع افغانستانی وارد ایران شده‌ بودند.