تولید و درآمد انرژی ایران
یکی از اصلیترین موضوعاتی که در سالهای گذشته انرژی ایران با آن مواجه بوده، بحث نحوه مواجهه با تحریمها و کاهش جدی سرمایهگذاری بوده است، موضوعی که ما را در بخشهای مختلف انرژی با چالش و اما و اگر مواجه کرده است. در یک نگاه کلی شرایطی که امروز در اقتصاد انرژی و بهطور خاص صنعت گاز کشور به وجود آمده را میتوان در سه محور و حیطه اصلی تقسیمبندی کرد، محورهایی که اگر هر یک از آنها تغییر عمدهای پیدا کند، میتوان انتظار داشت که لااقل بخشی از معضلات در حوزه تامین انرژی برطرف شود.
با وجود تمام ظرفیتها و تلاشهایی که در این صنعت صورت گرفته، تردیدی وجود ندارد برای آنکه امکان استفاده از حداکثر ظرفیت به وجود بیاید، باید نسبت به سرمایهگذاریهای جدید اقدام و مقدمات لازم برای برداشت حداکثری از ذخایر گازی را فراهم کرد، در غیر این صورت هر سال توان ما در برداشت گاز و عرضه آن کمتر خواهد شد. با توجه به ظرفیتها و تواناییهای بالقوهای که در میادین گازی مختلف کشور وجود دارد، بخش خصوصی ما بارها اعلام آمادگی کرده که توان سرمایهگذاری و برداشت گاز و عرضه آن به شبکه را دارد اما برای آنکه این مساله برطرف شود، دولت باید مقدمات لازم برای سرمایهگذاری را فراهم کند که متاسفانه تاکنون چنین تغییر رویکردی در این سالها مشاهده نشده است.
از سوی دیگر بر اساس برآوردهایی که از سوی اپک اعلام شده و در جلسه اخیر اتاق بازرگانی تهران نیز به آن اشاره شد در ۱۰ سال گذشته ایران درآمدی ۴۵۰ میلیارد دلاری را تحت تاثیر تحریمها در حوزه نفت از دست داده است. به معنی ساده در شرایطی که ما میتوانستیم با استفاده از فروش نفت این درآمد را وارد اقتصاد کشور کنیم دچار عدمالنفع شدهایم. ما در طول تمام دهههای گذشته بخش قابل توجهی از درآمد اقتصاد خود را از طریق فروش نفت به دست آوردیم هر چند این دیدگاه وجود داشت که باید میزان وابستگی بودجه سالانه به نفت کاهش پیدا کند، اما در عمل همچنان دولت بخش زیادی از برنامههای خود را در این چارچوب پیگیری میکرد.
البته از چند سال قبل با مطرح شدن حساب ذخیره ارزی و پس از آن صندوق توسعه ملی بنا شد بخشی از فروش نفت برای طرحهای زیربنایی به این حساب و صندوق واریز شود. وقتی از یک کمبود درآمد سالانه ۴۵ میلیارد دلاری صحبت میکنیم یعنی دولت پول لازم برای حضور در پروژههای عمرانی و توسعه زیرساختها را نداشته است و ما از سرمایهگذاری در بسیاری از این حوزهها جا ماندهایم یعنی در کنار بحث کمبود درآمد یکی دیگر از اثرات عدم فروش نفت در جاماندن از توسعه زیرساختها خود را نشان میدهد.