جدال شاخص با دلار

آخرین فصل بهار به پایین رسید و سهامداران در این مدت ماه سخت و پر زیانی را پست سر گذاشتند و در نهایت شاخص کل بورس افت 5.6 درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد و شاخص هم‌‌وزن نیز 2.3 درصد افت را کسب کرد.

این در حالی است که در ماه‌های اخیر شاخص بازدهی‌های بهتری را کسب کرده است و در اولین فصل سال با گرم شدن هوا از بازدهی‌ شاخص‌ها کاسته شد و بر این اساس در فروردین ماه امسال شاخص کل بازدهی 18.6 درصدی و شاخص هم‌وزن نیز بازدهی 32.2 درصدی کسب کردند، همچنین در ادامه مسیر در اردیبهشت ماه شاخص کل 0.92 درصد بازدهی منفی و شاخص هم‌وزن نیز 0.43 درصد بازدهی مثبت را ثبت کردند. 

این ریزش بازار دلایل مختلفی داشت اما مهم‌ترین دلایل آن را می‌توان کاهش 4 کانالی قیمت دلار دانست، قیمت دلار از محدود 52 الی 53 هزار تومانی به کانال 48 هزار تومانی رسیده است که این کاهش قیمت دلار ناشی از اخبار سیاسی و توافقات بود و همین اخبار شور و نشاط را در بورس کاهش دهد. 

از سوی دیگر ارزش دلاری بورس نیز بسیار پایین است و با وجود شروع روند صعودی شاخص کل در اسفند ماه 1400، ارزش دلاری بورس نتوانست با رشد تراز شاخص کل و رشد ارزش ریالی بازار افزایش قابل توجهی داشته باشد. با شروع رکود معاملاتی در خرداد 1401 ارزش دلاری بورس تهران در حالی که نرخ دلار بازار آزاد برای چندین ماه ثابت بود؛ به زیر 200 میلیارد دلار رفت و تا ۷ ماه پس از آنکه روز‌های اخیر نیز جزو از آن بوده است؛ ارزش دلاری بازار نتوانسته به سطح 200 میلیارد دلار بازگردد.

حتی با رشد تراز شاخص کل بورس تهران از ابتدای اسفند 1401 تا به امروز که سطح 2 میلیون و 100 هزار واحدی را پشت سرگذاشته‌ایم؛ ارزش دلاری بورس تهران برای هفتمین ماه پیاپی از 160 میلیارد دلار عبور نکرده است. در حال حاضر با وجود گذر کردن شاخص کل بازار از سقف تاریخی 2 میلیونی مرداد 99؛ ارزش دلاری بورس تهران 56.6 درصد کمتر از ارزش دلاری بورس در اواسط تابستان 99 است.

درست است که بازار با دلار نیمایی معامله می‎شود و قیمت این دلار می‌تواند وضعیت بازار را تغییر دهد؛ اما مساله اصلی اینجاست که بازار سرمایه بیش از دلار نیمایی این روزها از اثرات روانی ناشی از افزایش قیمت دلار تاثیر می‌گیرد و به نوعی افزایش قیمت دلار در بازار آزاد باعث شده که بازار سرمایه نیز روند نزولی بگیرد. به نوعی سهامداران احتیاط می‌کنند، این در حالی است که بازار سرمایه با دلار نیمایی معامله می‌شود و این دلار نیز همواره تفاوت قیمتی 10 درصدی با دلار بازار آزاد داشته و تقریبا همسو با این دلار حرکت می‌کند در نتیجه افزایش یا کاهش قیمت دلار نباید نگرانی خاصی برای سهامداران داشته باشد.

به‌طور کلی بازار سهام به سبب نامعلوم بودن افق پیش روی مذاکرات احیای برجام در این روزها بسیار بلاتکلیف عمل کرده است. این رویکرد بازار به آن معناست که در شرایط کنونی به سبب ابهام فعالان اقتصادی نسبت به آینده، بورس نیز رویکرد معینی درباره سرمایه‌گذاری حتی در کوتاه‌مدت ندارد. اما با توجه به اصلاح قیمت‌های بیشتر نمادها، به نظر شرایط به زودی برای برگشت بازار و زیاد شدن ارزش معاملات آماده خواهد بود. با این حال، هیچ چیز برای بازار بدتر از بلاتکلیفی و سردرگمی سرمایه‌گذارانش نیست. در این وضعیت برخی از سیاست‌گذاران کلان با به راه انداختن موج‌های مصنوعی در بازار سعی در دادن شوک و رونق مقطعی آن دارند. صحبت‌های افراد مختلف در مورد اعداد شاخص، مقایسه با سال ۹۹ یا مواردی از این قبیل باعث بی‌اعتمادی سهامداران به بازار خواهد شد.

از سوی دیگر و به گفته فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه یکی از دلایلی که باعث ایجاد چنین فضای ریزشی شد پیش فروش محصولات دو شرکت خودروساز بود، چراکه باعث شد جریان نقدینگی از سمت بازار سرمایه به سمت بازار خودرو برود. ازسوی دیگر هشدارهای پیاپی مقامات مسوول که مخالف ورود نقدینگی به بازار هستند، روی بورس تاثیرگذار است. دلیل دیگر نیز انتظار ایجاد شده برای کاهش نرخ دلار محسوب می‌شود. سطح ارزندگی بازار سرمایه از دریچه مقایسه شاخص‌هایی مانند P/E TTM، افزایش سود شرکت‌ها، افزایش نقدشوندگی و حجم معاملات نشان می‌دهد وضعیت بازار نسبت به سال ۱۳۹۹ متفاوت است.

به‌طور کلی سطح ارزندگی بازار نسبت به بازارهای موازی از جمله مسکن و خودرو بالاتر است. در عین اینکه بازارهای دیگر از نظر جذب نقدینگی اشباع شده‌اند. بنابراین جریان طبیعی حرکت نقدینگی به سمت بازار سرمایه بوده و چشم‌انداز این بازار کاملا رو به رشد است. ارزش بازار حدودا ۱۹۰ میلیارد دلار است درحالی که سال قبل ۳۰۰ میلیارد دلار بود و این نشان می‌دهد بازار جای رشد دارد.

    بورس در آخرین هفته بهار

شاخص کل در آخرین روز کاری هفته به رقم 2 میلیون و 173 هزار و 887 واحد رسید و نسبت به آخرین روز معاملاتی هفته قبل 8 هزار و 219 واحد پایین‌تر ایستاد و بازدهی هفته شاخص بورس منفی 0.38 درصد شد.اما شاخص هم وزن در پایان هفته نسبت به هفته پیشین 4 هزار و 770 واحد بالا‌تر ایستاد و بازدهی مثبت 0.64 درصدی را ثبت کرد.

هفته اخیر، شاخص کل بورس تهران در روز شنبه رشد 702 واحدی داشت. اما روز یکشنبه شاخص ریزش 19 هزار واحدی پیدا کرد. روز دوشنبه شاخص هزار و 304 واحد و روز سه‌شنبه نیز 2 هزار و 718 واحد رشد کرد. در آخرین روز معاملاتی هفته شاخص کل رشد کرد و 6 هزار و 940 واحد افزایش یافت.

در این هفته، میانگین ارزش معاملات بازار سهام 71 هزار و 629 میلیارد تومان بود که 1.4 درصد بیشتر از هفته پیش بود. میانگین ارزش معاملات خرد بورس نیز 7 هزار و 179 میلیارد تومان بود که نسبت به رقم 8 هزار و 119 میلیاردی هفته پیشین، کاهش 11 درصدی داشته است. میانگین ارزش صف‌های فروش در هفته اخیر 293 میلیارد تومان بود که از میانگین هفته‌ پیشین 316 میلیارد تومان کمتر بود و افت 52 درصدی داشته است. بالاترین رقم هفته 472 میلیارد تومان بود که در روز دوشنبه ثبت شد و کمترین رقم 109 میلیارد تومان بود که در روز چهارشنبه ثبت شد.

میانگین ارزش صف‌های خرید در هفته اخیر 871 میلیارد تومان بود که از میانگین هفته گذشته 13 میلیارد تومان بیشتر بود. در این هفته، میانگین ارزش صف‌های خرید 1.5 درصد افزایش یافته است. بالاترین رقم هفته هزار و 14 میلیارد تومان بود و در روز ‌شنبه ثبت شد. پایین‌ترین رقم به روز چهارشنبه برمی‌گردد که 740 میلیارد تومان بود. در این هفته تنها در روز شنبه ورود پول ثبت شد و پس از آن در 4 روز متوالی سرمایه حقیقی خارج شد. روز شنبه 111 میلیارد تومان وارد شد. رقم خروج پول حقیقی در روز دوشنبه 452 میلیارد تومان بود. روز سه‌شنبه 42 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد. روز چهار‌شنبه نیز 134 میلیارد تومان خارج شد. در مجموع کل هفته 951 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد و میانگین روزانه خروج پول حقیقی 190 میلیارد تومان بود که نسبت به هفته گذشته 68 درصد کمتر است.