بازنگری در هزینه عودت کالاهای متروکه

دبیرخانه شورای گفت‌وگو مهلت 10 روزه برای عودت کالای متروکه شده بدون پرداخت 2.5 درصد و پلکانی شدن این درصد با توجه به شرایط کالاهای متروکه شده را پیگیری می‌کند. دریافت 2.5 درصد از ارزش سیف کالا توسط سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی در هنگام ابطال اظهارنامه و اعاده کالای متروکه در نشست کارگروه تخصصی شورای گفت‌وگو، مطرح و بررسی شد.

بالا بودن هزینه 2.5 درصد ارزش سیف کالا در قبال خدماتی که سازمان امور تملیکی ارایه می‌دهد، مورد اعتراض فعالان اقتصادی است چون معتقدند این درصد با خدمت ارایه شده، تناسب ندارد. از طرفی گاهی مدت کوتاهی از زمان متروکه شدن یک کالا می‌گذرد و قبل از اینکه حتی کالا از گمرک جابه‌جا هم بشود، صاحب کالا برای اعاده آن اقدام می‌کند، با این وجود سازمان اموال تملیکی 2.5 درصد از ارزش سیف کالا که از سال گذشته با ارز ETS محاسبه می‌شود را دریافت می‌کند.

واردکنندگان خواستار بازنگری درباره روند دریافت این سهم توسط سازمان اموال تملیکی هستند چراکه ارقامی که دریافت می‌شود، قابل توجه بوده و از آنجایی که سهم بالایی از کالاهای وارداتی، مواد اولیه هستند، روی هزینه‌های تولید اثر منفی می‌گذارد. از سویی به باور فعالان اقتصادی، بخش زیادی از کالاهایی که متروکه اعلام می‌شوند، در واقع در انتظار ترخیص ارز هستند یا با گرفتاری خاصی مواجه شدند که همین طور در گمرکات باقی ماندند و نباید متروکه اعلام شوند.

گاهی حتی از وضع این درصدها با عنوان جلوگیری از احتکار کالا صحبت می‌شود که این حرف نیز پایه منطقی ندارد، چون نگه‌داری کالا در گمرکات با هزینه بالای انبارداری هیچ‌گونه توجیه منطقی ندارد و بدون شک اگر کالایی در گمرک می‌ماند علت و گرفتاری خاصی دارد و اگرنه ماندن آن در گمرک با هزینه‌های بالای انبارداری بی‌معنی است. درباره دریافت هزینه مربوط به متروکه شدن کالا می‌توان به ماده ۲۴ قانون امور گمرکی و مصوبات شورای عالی امنیت ملی، اشاره کرد که مواعد قانونی مشخصی برای توقف کالا در اماکن گمرکی و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مشخص شده است. به موجب این قانون، کالاهای واردشده به کشور باید ظرف مدت ۲ ماه از اماکن مذکور خارج شوند و این مدت تنها یک‌بار قابل تمدید است و در صورت عدم ترخیص کالاها در مواعد فوق، کالا مشمول مقررات متروکه خواهد شد.

مطابق ماده ۳۷ همین قانون، بلافاصله پس از انجام تشریفات مربوطه، کالا به سازمان اموال تملیکی تحویل داده می‌شود تا از رسوب کالا در اماکن گمرکی که محلی برای ورود و خروج کالاهای وارداتی و صادراتی است پرهیز شود. به‌موجب تبصره ۳ ماده ۵ دستورالعمل نحوه محاسبه و دریافت کارمزد سرپرستی در مواردی که با درخواست صاحب کالا از سوی گمرکات کشور اعاده اظهارنامه متروکه یا عودت کالا به صاحب آن درخواست می‌شود، در هر مرحله معادل ۲.۵ درصد ارزش گمرکی کالای موضوع ماده ۱۴ قانون امور گمرکی دریافت و سپس نسبت به اعاده اظهارنامه کالا به گمرک اقدام خواهد شد. در این بین سازمان امور تملیکی هم معتقد است با توجه به تورمی که در سطح جامعه شاهد آن هستیم و بالا رفتن قیمت کالاها، 2.5 درصدی که توسط سازمان امور تملیکی دریافت می‌شود، رقم بالایی نیست. البته طبق اطلاعات موجود، سازمان این پیشنهاد را داشت که درصد مورد نظر برای کالاهای خاص به گونه دیگری تعریف شود؛ اما مجمع عمومی سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی آن را نپذیرفته است. در نهایت با توجه به بحث‌هایی که در این نشست مطرح شد، باید اذعان داشت که بخش قابل توجهی از مشکلات، ناشی از نوع فعالیت گمرک است چون اظهار متروکه شدن کالا، به عهده گمرک است که به باور بخش خصوصی تعداد قابل توجهی از کالاهایی که متروکه اعلام می‌شوند در واقع متروکه نیستند.

بدین‌ترتیب اعضای کارگروه به این نتیجه رسیدند که کالاهایی که با مشکل ترخیص ارز مواجه هستند، نباید متروکه اعلام و لازم است ثبت سفارش به عنوان مجوز در نظر گرفته شود. از طرفی اگر کالا در گمرک اظهار و کالا متروکه اعلام شد، مهلتی در نظر گرفته شود تا چنانچه در این مدت صاحب کالا برای عودت آن اقدام کرد، لازم نباشد 2.5 درصد را پرداخت کند. البته پلکانی شدن این درصد هم از طرف دبیرخانه شورای گفت‌وگو پیشنهاد می‌شود. همچنین اعضای کارگروه به این توافق رسیدند تا کمیته مشترکی تشکیل شود و ابعاد و علل رسوب کالا را بررسی کند؛ چراکه این مساله بسیار هزینه‌بر است و باید راهکارهایی برای کاهش سطح رسوب کالاها در گمرکات تعریف شود.