اهمیت رودخانه برای زنده ماندن طبیعت وصف‌ناپذیر است اما یکی از مزایای آن این است که تعداد زیادی از رودخانه‌ها محلی برای زادآوری آبزیان به ویژه ماهیان هستند، به عنوان مثال نزدیک به ۸۰ درصد ماهیان دریای خزر برای حفظ بقا و تجدید نسل به رودخانه‌ها مهاجرت می‌کنند و فقط حدود ۲۰ درصد ماهیان برای تکثیر وابسته به محیط دریا هستند. این آمار نشان می‌دهد که رودخانه‌ها برای ادامه نسل ماهیان به عنوان یکی از منابع اصلی غذایی ما انسان‌ها تا چه حد ارزشمندند، اما در چند سال گذشته به علت برداشت بی‌رویه شن و ماسه، صید غیرمجاز، ساخت و سازها در مسیر و حریم رودخانه‌ها، احداث سد و نبود کانال عبور ماهیان، ورود انواع آلاینده‌های شهری و خانگی، صنعتی و کشاورزی به رودخانه‌ها موجب تخریب این زیستگاه ارزشمند شده و ماهیان محل تخم‌ریزی خود را از دست دادند. بر اساس آمارها با این شرایط حدود ۹۰ درصد ماهیان برای تخم‌ریزی نمی‌توانند خود را به رودخانه‌ای برسانند.
بسیاری از رودخانه‌ها به دلیل آلودگی شرایط نگهداری از آبزیان را ندارند
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره گفت: یکی از مسائلی که به نظر می‌آید باید درباره آن مطالبه‌گری داشته باشیم رودخانه‌ها و آبزیان است، بسیاری از رودخانه‌های کشور به ویژه در قسمت‌های انتهایی به‌شدت یا آلوده شده‌اند یا دیگر شرایط نگهداری آبزیان را ندارند. حسن اکبری افزود: در شمال کشور بسیاری از رودخانه‌های مهم مانند سفید رود که محل اصلی تخم‌ریزی گونه‌های اصلی دریای خزر مانند ماهی سفید است، در قسمت انتهایی دچار آلودگی شده است، چون در بالادست این رودخانه و سایر رودخانه‌های مشابه، تخریب، چرای دام، ورود فاضلاب‌های شهری و صنعتی به صورت چشمگیری افزایش یافته است، در زاگرس هم رودخانه‌هایی داریم که آبزیان ارزشمندی دارند اما متاسفانه آن رودخانه‌ها هم به درد رودخانه‌های شمال کشور مبتلا شده‌اند بنابراین می‌طلبد که به این مساله توجه ویژه‌ای شود.
رودخانه‌ها بستر اصلی تخم‌ریزی ماهیان است
او با تاکید بر اینکه رودخانه‌ها بستر اصلی تخم‌ریزی ماهیان است، گفت: لایحه‌ای درباره آبزی پروری با توضیحات سازمان شیلات به مجلس ارایه شده است، البته سازمان حفاظت محیط زیست درباره مفاد این لایحه بحث‌های زیادی دارد و با شیلات جلسات متعددی داشتیم، بخشی از این لایحه درباره رودخانه‌ها به ویژه بهره‌برداری از آنها است که مسائل زیادی در این زمینه در بخش‌های مختلف از جمله حوزه تنوع زیستی، دریایی و صید ترال برای ما سوال برانگیز بود که در جلسات مشترک با شیلات این موضوعات را مطرح کردیم و پیشنهاداتی هم ارایه شد حالا نمی‌دانم که در مجلس به چه نتیجه‌ای برسد.
اکبری اظهار داشت: درباره آبزیان نسبت به گونه‌های دیگر تا حدودی عقب‌تر هستیم، بخش آبزیان قبلا در حوزه معاونت طبیعی سازمان حفاظت قرار داشت که دو تا سه سال گذشته از این معاونت جدا و به معاونت دریایی منتقل شد که در آنجا چند کارشناس کار بخش آبزیان آبهای داخلی را انجام می‌دادند اما چند ماه پیش دوباره این بخش به حوزه معاونت طبیعی برگشت اما اکنون گروه مستقلی نداریم و از همان نیروها استفاده می‌کنیم البته در تلاش در توسعه این بخش هستیم.
زادآوری ماهیان مختل می‌شود
او گفت: البته می‌دانیم که ورود به این بخش کار دشواری است، به عنوان مثال در بالادست رودخانه‌های هراز و سفیدرود که دو رودخانه مهم کشور هستند روستاهای زیادی قرار دارد که در تمام آنها فعالیت‌های مختلفی از جمله مزرعه داری، کشاورزی و مرغداری انجام می‌شود که آلودگی‌های خود را دارند و در نهایت منجر به آلودگی رودخانه‌ها در پایین دست می‌شوند، اگر در این شرایط قرار باشد به موضوع ساماندهی رودخانه ورود کنیم با چندین روستا مواجه می‌شویم که کنار آمدن با آنها کار دشواری است، چون فاضلاب تمام آنها یا وارد رودخانه می‌شود یا در چاه‌های جاذب جای می‌گیرند که آنهم به مرور نشت کرده و به مرور منابع آبی و خاکی را آلوده می‌کنند، بنابراین ساماندهی این بخش کار یک یا دو دستگاه نیست و باید نهادهای مختلف در کنار هم قرار گیرند.
اکبری تاکید کرد: با وجود تمام این موانع و سختی‌ها اما تصمیم داریم امسال به مساله رودخانه‌ها ورود داشته باشیم تا جاهایی که امکان دارد؛ حداقل تا حدودی کار حفاظتی انجام دهیم، مثلا سفید رود رودخانه‌ای است که خیلی از ماهیان برای تخم‌ریزی وارد آن می‌شوند اگر این رودخانه بمیرد در مجموع زادآوری اینگونه مختل می‌شود، بنابراین باید تا دیر نشده کاری بکنیم.
او اظهار داشت: همچنین یک سری ایرادات در نحوه مدیریت آبزیان در کشور وجود دارد که باید با شیلات در این باره گفت‌وگو کنیم، ما معتقدیم اگر بخواهیم آبزیان حفظ شوند باید یک تکه از زیستگاه را با آبزیان آن حفظ کنیم یعنی یک رودخانه را به همراه آبزیان آن حفاظت کنیم اما مجموعه شیلات بیشتر در تلاش است تا با تکثیر، آبزیان را حفظ کند، مثلا سال‌هاست که ماهیان خاویاری را تکثیر و رها می‌کند بعد اجازه بهره‌برداری می‌دهد، آنها چون کار تکثیر را انجام می‌دهند دیگر خیلی کار زیستگاهی ندارند.
