پشت پرده گرانی مرغ

قیمت مرغ در آستانه ورود به کانال 100 هزار تومان و شش‌رقمی‌شدن قرار گرفت. گرچه نرخ این محصول توسط ستاد تنظیم بازار 73 هزار تومان تصویب شده است، اما گویا دومینوی گرانی کالاهای اساسی باز هم به مرغ رسیده و قرار نیست این بازار آرام بگیرد.

مشاور عالی اتحادیه مرغداران گوشتی درباره علت گران شدن مرغ تا ۱۰۰ هزار تومان عنوان کرده که ما با توجه به میزان جوجه‌ریزی‌هایی که انجام می‌شود مقداری تعادل به بازار برگردد. اما چند مشکل اساسی در یک ماه و نیم گذشته وجود داشت.

با وجود اینکه نزدیک به ۱۱۳ میلیون جوجه‌ریزی داشته‌ایم. به گفته او، عدم تامین کنجاله سویا در کاهش تولید موثر بوده است. یک عامل مهم دیگر که می‌تواند عرضه را کمتر از تقاضا کند، مساله گرمی هواست که تولید را کاهش می‌دهد. همچنین به گفته او، با توجه به گران شدن گوشت قرمز، مردم به گوشت مرغ تمایل پیدا کرده‌اند ودر این میان واسطه‌ها نیز به گرانی مرغ دامن زدند. دبیر کانون مرغداران گوشتی کشور نیز می‌گوید: اگر دولت دست از سر مرغ بردارد و قیمت‌گذاری دستور نداشته باشد، تولید و نرخ این محصول متعادل می‌شود

   دلایل گرانی مرغ چیست؟ 

به‌رغم نرخ 73 هزار تومانی مصوب قیمت مرغ، این محصول در بازار در آستانه شش رقمی‌شدن و ورود به کانال 100 هزار تومان قرار دارد. این در حالی است که تصویب نرخ 73 هزار تومان برای این محصول اعتراض شهروندان را در پی داشت و متناسب با قدرت خرید آنها نبود. اما از سوی دیگر، مرغ‌داران هم قیمت‌های دستوری اعلامی را متناسب با هزینه‌های خود نمی‌دانستند و نسبت به آن معترض بودند.

قیمت مرغ در زمان حذف ارز ترجیحی حدود 30 هزار تومان بود و تقریبا پس از حدود یک‌سالی که از سیاست حذف ارز 4200 تومانی می‌گذرد قیمت مرغ تقریبا 3 برابر شده است. این سه برابر شدن قیمت مرغ در شرایطی رخ داده که، حدود 70 درصد قیمت مرغ، مربوط به نهاده دامی آن است و قیمت این نهاده پس از حذف ارز ترجیحی (تخصیص ارز 28500 تومان به جای ارز 4200 تومانی)، تقریبا با رشدی 7 برابری مواجه شده است. بر این اساس یک محاسبه ساده نشان می‌دهد، حذف ارز ترجیحی حتی می‌توانست سبب افزایش بیشتر قیمت مرغ شده و تبعات سنگین‌تری در سفره مردم حتی نسبت به گذشته داشته باشد. 

اما گران شدن مرغ تنها به بحث اقتصادی خلاصه نشد و در روز‌های اخیر شاهد خبر کشته شدن یک فرد در اثر درگیری برای قیمت مرغ بوده‌ایم. شاید جوجه‌های یک روزه هیچگاه فکر نمی‌کردند به قیمت دست یابند که برای تصاحب‌شان یک نفر مرتکب قتل شود! رسیدن قیمت مرغ به صد هزارتومان از سوی مرغداران با توجیهاتی از جمله فقدان غذا لازم با قیمت دولتی، حضور واسطه‌گران و افزایش میزان تقاضا همراه است اما جامعه نیز با توجه به میزان تورم نگران افزایش بیشتر مرغ به خصوص با جهش‌های چند برابری این کالا در دوسال اخیر است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت مرغ زنده در استان‌های تأمین‌کننده تهران و فارس به حداقل 61 هزار و 500 تومان رسیده است. همچنین این محصول در استان فارس 63 هزار تومان عرضه می‌شود. مرغ ذبح‌شده نیز در گیلان 67 هزار تومان عرضه می‌شود. از سوی دیگر، در برخی خرده‌فروشی‌های مناطق شمالی تهران قیمت هر کیلو گوشت مرغ از 100 هزار تومان هم عبور کرده و آنها از حالا به استقبال گرانی افسارگسیخته این محصول رفته‌اند.

محمدعلی کمالی‌سروستانی، مشاور عالی اتحادیه مرغداران گوشتی، در آغاز درباره علت گران شدن مرغ تا 100 هزار تومان به «انتخاب» گفت: ما امیدوار هستیم با توجه به میزان جوجه‌ریزی‌هایی که انجام می‌شود مقداری تعادل به بازار برگردد. اما چند مشکل اساسی در یک ماه و نیم گذشته وجود داشت. با وجود اینکه نزدیک به 113میلیون جوجه‌ریزی داشته‌ایم، عدم تامین کنجاله سویا در کاهش تولید موثر بوده است. بخش مهمی از جیره غذایی را تشکیل از طریق کنجاله سویا تامین می‌شود که روی میزان تلفات تاثیر می‌گذارد.

یک عامل مهم دیگر که می‌تواند عرضه را کمتر از تقاضا کند، مساله گرمی هواست که تولید را کاهش می‌دهد. در مناسبت‌های مختلف از جمله عید قربان و غدیر هم شاهد افزایش تقاضا هستیم. به نظر می‌رسد، باتوجه به اینکه قیمت مرغ نسبت به کالاهای مشابه مانند گوشت قرمز و ماهی تفاوت خیلی معنی داری دارد و مردم با توجه به اینکه نمی‌توانند گوشت قرمز را به صورت روزمره تهیه کنند، بیشتر به گوشت مرغ تمایل پیدا می‌کنند.

وی در ادامه در رابطه با توافقی که ما با وزارتخانه برای مرغ زنده کرده بودیم، بر این مبنا بود که جوجه یک روزه را 16 هزار و 900 تومان به ما بدهد، نهاده‌ها نیز باید به موقع دست مرغدار برسد، به مرغ یک روزه که نمی‌توان گفت صبر کن یک ماه دیگر سویا می‌رسد! نتیجتا مرغدار علاوه بر پولی که برای غذا دولتی می‌دهد، در بازار آزاد نیز سویا بگیرد. یعنی یک پول اضافه تحمیل می‌شود که باعث افزایش قیمت مرغ تا 100هزار تومان می‌شود.

واسطه گر‌ها نیز بعد از کشتار وارد می‌شوند و در زمینه افزایش قیمت موثر‌ند. در میادین تره بار با قیمت مصوب مرغ دولتی توزیع می‌شود و اگر نظارت بر آن صورت بگیرد که خارج از شبکه توزیع رسمی به فروش نرسند، مقداری قیمت‌ها متعادل می‌شود. کمالی‌سروستانی، در پایان درباره قیمت مرغ در ماه‌ پیش رو گفت: قیمت مرغ دولتی در صورت ارایه با قیمت مرسوم مرغ زنده باید 53هزار تومان ارایه شود اما به شرطی که دولت در هزینه‌های تولید با مرغدار همراهی کند. البته در ارتباط با مصرف‌کننده، من هنوز مصوبه رسمی جدید ندیدم اما عنوان شده بود که قیمت مقداری از 73 هزار تومان افزایش داشته است.

   فروش مرغ بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان

از آن‌سو، دبیر کانون مرغداران گوشتی کشور با اشاره به عدم رعایت نرخ‌های مصوب مرغ دربازار گفت: هر کیلوگرم مرغ زنده درب مرغداری ۶۰ هزار تومان و در بازار با توجه به انصاف فروشندگان ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

پرویز فروغی، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم درباره دلایل افزایش قیمت مرغ اظهار داشت: عرضه مرغ در بازار کاهش یافته و با کمبود مرغ در بازار مواجه هستیم به همین خاطر قیمت مرغ نیز در بازار افزایش یافته است.وی افزود: قرار بود حدود 110 میلیون قطعه مرغ در ماه تولید شود اما به نظر می‌رسد این حجم از تولید محقق نشده است. وی تصریح کرد: بعد از برداشته شدن ارز 4200 نهاده‌های دامی هزینه‌های تولید مرغ افزایش یافته است که این امر باعث شده برخی از تولیدکنندگان سرمایه در گردش لازم برای تولید را نداشته باشند به همین دلیل تولید را متوقف کرده‌اند یا با ظرفیت پایینی تولید می‌کنند.

فروغی اظهار داشت: مبلغ مورد نیاز برای جوجه‌ریزی در یک واحد 20 هزار واحدی مرغ 4 تا 5 میلیارد تومان سرمایه در گردش است که برخی مرغداران نمی‌توانند آن را تامین کنند به همین دلیل تولید نیز کاهش یافته است.

وی تاکید کرد: با وجود وعده‌های داده شده برای تامین سرمایه در گردش مرغداران به صورت اعتباری، این مهم نیز محقق نشده است. دبیر کانون مرغداران گوشتی کشور ادامه داد: از طرفی نیز با توجه به افزایش قیمت گوشت قرمز، تقاضا برای مرغ که ارزان‌تر است را افزایش داده است.وی گفت: قیمت مصوب مرغ زنده 52 هزار تومان و برای مصرف‌کننده 73 هزار تومان است اما در حال حاضر هزینه تولید مرغ زنده تا 57 هزار تومان افزایش یافته است و این محصول درب مرغداری 60 هزار تومان و در بازار با توجه به انصاف فروشندگان 80 تا 100 هزار تومان به فروش می‌رسد.

فروغی ادامه داد: دستگاه‌های نظارتی و اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی نیز باید بر قیمت این محصول در بازار نظارت داشته باشند تا مرغ با قیمت مناسب‌تری به دست مصرف‌کنندگان برسد. 

وی با بیان اینکه اگر دولت دست از سر مرغ بردارد و قیمت‌گذاری دستور نداشته باشد، تولید و نرخ این محصول متعادل می‌شود گفت: عرضه و تقاضا خود قیمت مرغ را تعیین می‌کند و در صورتی که قیمت مرغ در بازار بالا رود و مردم خرید نکنند، تولید‌کنندگان نیز مجبور به کاهش قیمت می‌شوند. وی در پاسخ به وضعیت تامین نهاده‌های مرغداران گفت: کمبود در تامین نهاده‌ها وجود ندارد اما با این وجود بسیاری از مرغداران توان خرید نهاده مورد نیاز را ندارد.

البته کارشناسان و فعالان این حوزه می‌گویند: هر ساله به قرارگرفتن در فصل گرم سال، عرضه مرغ کم شده و به این ترتیب قیمت‌ها نیز افزایش می‌یابد اما صاحب‌نظران بازار حال حاضر را متفاوت از سال‌های پیشین ارزیابی می‌کنند و معتقدند قیمت مرغ به دلیل افزایش دستمزدها، هزینه حمل و نقل، دارو و مواد اولیه مورد نیاز پرورش‌دهندگان مرغ و جوجه بیشتر از سال گذشته افزایش یافته و روزهای دشوارتری نیز دراین زمینه پیش‌بینی می‌شود و چنانچه دولت همچنان به هشدارهای فعالان دراین عرصه بی‌توجهی کند بدیهی است علاوه بر آمار ورشکستگان در این صنعت، شاهد کاهش عرضه بیشتر و افزایش قیمت مرغ در بازار خواهیم بود، هرچند تا آغاز فصل پاییز چشم‌انداز روشنی برای بهبود وضعیت مرغ در بازار مشاهده نمی‌شود.