ضربه شدید کاهش تولید نفت به اقتصاد عربستان

تصمیم عربستان سعودی برای انجام دور جدید کاهش تولید نفت، ممکن است باعث رشد منفی اقتصاد این کشور شود که سال گذشته سریع‌ترین نرخ رشد را در میان کشورهای گروه ۲۰ داشت. چنین اتفاقی، یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای برای اقتصاد یک تریلیون دلاری عربستان سعودی خواهد بود که در سال ۲۰۲۲، تقریبا ۹ درصد رشد کرد و به محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور کمک کرد ده‌ها میلیارد دلار در همه بخش‌ها، از ورزش گرفته تا گردشگری و شهرهای جدید، سرمایه‌گذاری کند. این رونق اقتصادی، حاصل تولید روزانه ۱۰.۵ میلیون بشکه نفت و متوسط قیمت ۱۰۰ دلار در هر بشکه نفت به دنبال حمله نظامی روسیه به اوکراین بود.

اما اکنون که کندی رشد اقتصاد جهانی، تقاضا برای نفت را ضعیف کرده است، ریاض هم تولید خود را ماه میلادی جاری کاهش داده و به ۹ میلیون بشکه در روز می‌رساند. این اقدام تنها برای مدت کوتاهی از افزایش قیمت نفت حمایت کرد. نفت برنت اکنون حدود ۷۸ دلار و ۵۰ سنت در هر بشکه معامله می‌شود که از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون، ۹ درصد کاهش نشان می‌دهد. کاهش عرضه نفت، تاثیر منفی بر بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان خواهد داشت. طبق محاسبات بلومبرگ اینتلیجنس، اقتصاد عربستان سعودی در صورت افزایش تولید نفت در سپتامبر، امسال به میزان ۰.۱ درصد رشد منفی خواهد داشت و اگر این روند تا پایان امسال ادامه پیدا کند، یک درصد کوچک می‌شود.

ژان میشل سالیبا، اقتصاددان بانک امریکا برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا چنین می‌گوید: کاهش تولید نفت می‌تواند برای سعودی‌ها پرهزینه باشد. بر اساس سناریوی پایه این بانک امریکایی، رشد اقتصاد عربستان سعودی در سال جاری به ۰.۹ درصد کاهش پیدا می‌کند اما اگر این کاهش عرضه در سال جاری معکوس نشود، ۰.۶ درصد رشد منفی خواهد داشت. چنین افتی، عربستان سعودی را دارنده بدترین عملکرد اقتصادی در میان کشورهای گروه ۲۰ پس از آرژانتین قرار می‌دهد. بعضی از تحلیلگران خوش‌بین هستند که تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی حتی اگر کاهش تولید نفت تا سال ۲۰۲۴ ادامه پیدا کند، می‌تواند رشد کند.

ایمی مک آلیستر، از «آکسفورد اکونومیکس» در چنین سناریویی رشد ۰.۳ درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور را پیش‌بینی می‌کند. دولت عربستان سعودی می‌گوید اقتصاد غیرنفتی امسال احتمالا ۵.۸ درصد رشد می‌کند. سخنگوی وزارت دارایی عربستان سعودی اظهار کرد که تغییر و متنوع‌سازی اقتصادی سعودی تحت برنامه افق ۲۰۳۰، به تولید ناخالص داخلی غیرنفتی متمرکز شده است.

با این حال، کاهش دلارهای نفتی، بودجه عربستان سعودی را با کسری روبرو کرده و ممکن است این کشور را وادار کند استقراض بیشتری داشته باشد.

سیگنال‌های اولیه دیده می‌شود. دولت عربستان سعودی از ابتدای سال ۲۰۲۳ تاکنون، با وجود افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و بانک‌های مرکزی دیگر برای مقابله با تورم، ۱۶ میلیارد دلار اوراق یورو فروخته است. اگرچه مقامات سعودی گفته‌اند این فروش برای تامین بخشی از هزینه بدهی موجود بوده است اما طبق آمار گردآوری شده توسط بلومبرگ، این استقراض بسیار بیشتر از مجموع اوراق قرضه‌ای بوده که عربستان سعودی در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ منتشر کرده است.

بسیاری از تحلیلگران انرژی و از جمله خود عربستان سعودی انتظار دارند بازار نفت با رشد تقاضای چین و هند برای نفت، تا پایان سال با کمبود عرضه روبرو شود. در چنین سناریویی، قیمت‌ها احتمالا صعودی خواهند شد. گلدمن ساکس انتظار دارد قیمت نفت تا دسامبر به ۸۶ دلار در هر بشکه صعود کند. اکنون، قیمت‌ها پایین‌تر از سطحی است که عربستان سعودی برای متوازن کردن حساب‌های خود نیاز دارد. صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین پیش بینی خود، قیمت سر به سر نفت در سال جاری را حدود ۸۱ دلار در هر بشکه تخمین زد با این حال، این تخمین بر مبنای تولید ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز بوده است. همچنین هزینه صندوق سرمایه دولتی و سایر نهادهای دولتی روی پروژه‌های عظیم از جمله شهر آینده‌گرای نئوم را به حساب نیاورده است. بلومبرگ اکونومیکس می‌گوید با در نظر گرفتن هزینه‌های مذکور، قیمت سر به سر نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه صعود خواهد کرد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، صادرات نفت با وجود تلاش‌های عربستان سعودی برای متنوع کردن اقتصادش، برای این کشور حیاتی مانده است. نفت ۸۰ درصد از صادرات عربستان در سال ۲۰۲۲ بود. این رقم با در نظر گرفتن مواد شیمیایی و پلاستیک که از نفت تولید می‌شوند، ۹۳ درصد است.