چندی پیش انجمن فولاد در نامه‌ای خطاب به معاون اول رییس‌جمهوری ضمن تاکید بر این نکته که به جز سنگ‌آهن کلوخه، بقیه محصولات زنجیره آهن و فولاد، مواد خام و نیمه‌خام محسوب نمی‌شوند، خواستار بازنگری در مصوبه عوارض صادراتی بر محصولات این زنجیره شده بود. سوم مردادماه هم رییس کنونی اتاق بازرگانی در نامه‌ای به ابراهیم رییسی خواهان اصلاح مصوبه جدید دولت پیرامون عوارض صادراتی مواد خام و نیمه خام شد، اما رییس‌جمهور پاسخی به این نامه نداد. حالا اما، دیوان عدالت اداری، اخذ عوارض صادراتی بالاتر از نیم درصد را خلاف قانون و باطل اعلام کرد و دستور به توقف اجرای این مصوبه داد.
بخشنامه عوارض صادراتی چه می‌گوید؟
دولت 25 تیرماه بود که بخشنامه عوارض قطعی صادرات 239 ماده خام و نیمه خام را ابلاغ کرد. بر این اساس از جمله کالاهای مهم که در این بخشنامه عوارض صادراتی آنها مشخص شده است شامل سنگ گچ ۱۰ درصد، گچ ۲ درصد، سنگ آهک ۵ درصد، کلینکر سیمان ۵ درصد، سیمان سفید ۰.۵ درصد، سیمان‌کوره و سیمان پوزولانی ۵ درصد، سنگ آهن ۲۰ درصد، شمش آهن و فولاد یک درصد، کنسانتره آهن ۲۰ درصد، کنسانتره مس ۱۰ درصد، سنگ آلومینیوم و کنسانتره‌های آن ۲۰ درصد، سنگ سرب ۵ درصد، سنگ روی ۵ درصد، زغال سنگ ۲ درصد، شیشه به صورت کار نشده ۰.۵ درصد و سنگ‌های گرانبها ۰.۵ درصد تعیین شده است. همچنین عوارض صادراتی متانول ۰.۵ درصد، پروپال و پروپانول ۲ درصد، پلی‌اتیلن ۰.۵ درصد و پلی پروپیلن ۱۰ درصد در نظر گرفته شده است.
عوارض صادراتی قراضه و ضایعات چدن، ضایعات فولاد زنگ‌نزن، ضایعات آهن یا فولاد، ضایعات تراشکاری، ضایعات مس، ضایعات آلومینیوم و ضایعات روی ۸۰.۵ درصد تعیین شده است.
سوم مردادماه، رییس کنونی اتاق بازرگانی در نامه‌ای به ابراهیم رییسی خواهان اصلاح مصوبه جدید دولت پیرامون عوارض صادراتی مواد خام و نیمه خام شد، اما رییس‌جمهور پاسخی به این نامه نداد. همچنین بسیاری از فعالان بخش خصوصی و اتحادیه‌ها و انجمن‌ها خواستار بازنگری در تعریف ارایه شده از مواد خام و نیمه خام و همچنین میزان عوارض تعیین شده بودند که پاسخی از جانب دولت دریافت نکرده‌اند. به نظر می‌رسد، دولت در تلاش است که حداکثر درآمدهای گمرکی را به قیمت حمله به سودآوری صنایع اخذ کند تا کسری ناشی از کاهش حقوق ورودی و سود بازرگانی و همچنین مالیات بر ارزش افزوده کالاهای اساسی را جبران کند.
نامه انجمن فولاد و رای دیوان
حال اما هیات تخصصی صنایع و بازرگانی دیوان عدالت اداری با استناد به نامه‌های مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام، اخذ عوارض صادراتی بالاتر از نیم درصد را خلاف قانون و باطل اعلام کرد و دستور به توقف اجرای این مصوبه داد. چندی پیش انجمن فولاد در نامه‌ای خطاب به معاول اول رییس‌جمهوری ضمن تاکید بر این نکته که به جز سنگ‌آهن کلوخه، بقیه محصولات زنجیره آهن و فولاد، مواد خام و نیمه‌خام محسوب نمی‌شوند، خواستار بازنگری در مصوبه عوارض صادراتی بر محصولات این زنجیره شده بود.
در این نامه ضمن اشاره به عدم مشورت با تشکل‌ها در فرآیند تصویب عوارض صادراتی مذکور، عنوان شده است: مطابق هیچ‌یک از تعاریف بین‌المللی، محصولات فولادی همچون بیلت، بلوم و تختال، مواد خام یا نیمه‌خام محسوب نمی‌شوند، چراکه پس از اکتشاف و استخراج سنگ‌آهن از معادن، بیش از ۵ مرحله فرآوری (خردایش، تغلیظ، کنسانتره‌سازی، گندله‌سازی و احیای مستقیم آهن) را طی می‌کنند و نهایتا در کارخانجات فولادسازی، ذوب و در واحد ریخته‌گری به شمش یا تختال تبدیل می‌شوند. انجمن فولاد در نامه خود به مازاد تولید محصولات زنجیره فولاد اشاره کرده و آورده است: سیاست عوارض صادراتی برای کالاهایی به کار می‌رود که در داخل دچار کمبود هستند، حال آنکه در زنجیره فولاد به ویژه در محصولاتی مانند بیلت و بلوم، اسلب و گندله با مازاد تولید حتی تا دو برابر نیاز داخلی مواجه هستیم. در چنین شرایطی وضع عوارض و ایجاد محدودیت‌های صادراتی برای فولاد چه توجیهی دارد؟
کاهش صادرات و ارزآوری فولاد در راه است
رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در نامه خود به دامپینگ روسیه در بازارهای جهانی فولاد هم اشاره کرده و از معاون اول رییس‌جمهوری پرسیده بود: آیا وضع عوارض صادراتی آن هم در حالی که رقبای منطقه‌ای فولاد ایران همچون روسیه در حال ارایه مشوق‌های صادراتی به صادرکنندگان خود حتی به بهای دامپینگ بین‌المللی هستند، موجب تضعیف صادرات فولاد ایران و کاهش ارزآوری این صنعت نخواهد شد؟ آیا چنین اقدامی توقف طرح‌های توسعه‌ای تولید فولاد کشور به دلیل فقدان منابع لازم را موجب نخواهد شد؟ در بهار امسال، حجم صادرات فولاد میانی ایران بیش از ۲.۱ میلیون تن و ارزش صادرات آن حدود ۱.۱ میلیارد دلار بوده است. با مصوبه جدید هیات دولت، عوارض صادرات فولاد میانی چهار برابر شده و از ۰.۵ به ۲ درصد افزایش یافته است. گفتنی است سال گذشته نیز حجم صادرات فولاد میانی ایران حدود ۷.۴ میلیون تن و ارزش صادرات آن بیش از ۳.۶ میلیارد دلار بوده است.
صادرات گندله ایران که مشمول عوارض سنگین ۲۰ درصدی شده در بهار امسال حدود ۲.۶ میلیون تن و ارزش آن ۲۶۵ میلیون دلار بوده است. صادرات کنسانتره ایران نیز که مشمول عوارض ۲۰ درصدی شده در ۳ ماهه نخست امسال حدود ۱.۹ میلیون تن با ارزش ۱۶۶ میلیون دلار بوده است.
میزان صادرات آهن اسفنجی که مشمول عوارض ۵ درصدی شده، در بهار امسال ۳۶۳ هزار تن بوده که عدد بالایی محسوب نمی‌شود.
در بخش فولاد میانی، کنسانتره و گندله، کشور با مازاد شدید عرضه روبرو است و در چنین شرایطی معمولاً دولت‌ها به سمت سیاست‌های مشوق صادرات، و نه اعمال عوارض صادراتی، حرکت می‌کنند!
