زندگی صیادان سنتی زیر لنگر کشتی‌های ترال

تعادل|

 دور زدن قانون حالا به صید ترال در  خلیج فارس و دریای عمان هم رسیده است. مساله اینجاست که به گفته فعالان محیط زیست اینگونه صید هیچگاه تعطیل نشده و همیشه به صورت چراغ خاموش ادامه داشته و حالا یک بار دیگر سازمان شیلات قصد دارد با دریافت نامه موافقت از سازمان محیط زیست این صید را در آب‌های جنوبی کشور افزایش دهد.

از سوی دیگر فشار صیادی بالا و حذف ماهیان درشت از جمعیت ذخایر و آثار متعدد دیگر روی جمعیت ماهیان هدف و غیر هدف در مجموع نشان‌دهنده آسیب جدی به محیط زیست دریایی این منطقه است.

از دیگر مضرات صید ترال کشتی‌های ترال با تخریب کف دریا، زیستگاه‌ها و بستر زندگی ماهی‌ها را از بین می‌برند. البته پیش از این کشورهایی مانند چین که استفاده بیش از حدی از این روش‌ها داشته‌اند ضربات جبران‌ناپذیری را به دریاهای خود وارد کرده‌اند تا جایی که امروز ماهی‌گیران آنها برای تامین ماهی موردنیاز خود به آب‌های بین‌المللی یا آب‌هایی که در مرزکشورها قرار دارند مهاجرت کرده‌اند. از دو سال پیش تاکنون بارها و بارها در این زمینه که چینی‌ها مجوز صید ترال در آب‌های خلیج فارس را دریافت کرده‌اند خبرهایی به گوش می‌رسد و هر بار هم مسوولان این خبرها را تکذیب می‌کنند.

اما واقعیت این است که صید ترال اگر ادامه پیدا کند دیگر صیادی که یکی از شغل‌های اصلی ساحل نشینان جنوب کشور به شمار می‌رود از بین خواهد رفت و زندگی آنها دچار مشکلات عدیده خواهد شد. مساله اینجاست که وقتی صید ترال از سوی مسوولان محیط زیست و دیگر مقامات غیرقانونی اعلام می‌شود مافیای شیلات چطور می‌تواند برای به دست آوردن مجوز این صید تلاش کند و البته موفقیت‌هایی هم به دست بیاورد. از بین بردن اکوسیستم دریایی یکی دیگر از ضربه‌هایی است که بی‌توجهی مسوولان به طبیعت ایران وارد کرده است. حالا بعد از خشک شدن دریاچه ارومیه و تالاب‌های کشور و از بین رفتن ذخایر آب زیرزمینی باید نگران نابودی اکوسیستم دریایی خلیج فارس باشیم و در این بین حرف‌های ضد و نقیض مسوولان هم دردی از مشکلات به وجود آمده توسط این صید دوا نمی‌کند. 

   مافیای قدرت مانع اجرای قانون می‌شود

البرز شکوهی، فعال محیط زیست در این باره به «تعادل» می‌گوید: بارها و بارها گزارش‌های متعددی از صید ترال هم در استان‌های جنوبی کشور و هم در سیستان و بلوچستان به دست مسوولان محیط زیست رسیده است تا هر چه زودتر برای جلوگیری از آن چاره‌ای بیندیشند اما هر بار این اقدامات مسکوت مانده و نشان می‌دهد مافیای قدرت پشت صید ترال توانسته مانع از اجرای قانون شود. 

او درباره درخواست شیلات از سازمان محیط زیست برای صدور مجوز صید ترال می‌افزاید: شیلات به خوبی می‌داند که محیط زیست با این درخواست موافقت نخواهد کرد. در واقع آنها با این کار برای صیدهای غیرمجازی که انجام می‌دهند زمان می‌خرند و این مساله می‌تواند به نابودی اکوسیستم دریایی در جنوب و شرق کشور منجر شود. از سوی دیگر زندگی صیادان نیز دستخوش تغییرات ناخوشایندی خواهد شد.

همچنین اینگونه صید باعث می‌شود آسیب‌های جبران‌ناپذیری به کف دریا و زیستگاه ماهی‌ها وارد شده و زندگی آنها را از بین ببرد.  این فعال محیط زیست در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: احیا کردن حداقل یک هکتار زیستگاه غیر طبیعی برای کشور هزینه و زمان بسیاری را صرف می‌کند، بستر دریا هم دارای درخت و جلبک است که تغذیه ماهیان را تامین می‌کند که با از بین بردن به روش صید ترال این منبع تغذیه از بین خواهد رفت، روش ترال گونه‌های صید که اهل مهاجرت نیستن یا به سختی مهاجرت می‌کنند را از بین می‌برد، عدم وجود مرجان‌ها و جلبکها در محیط زیست دریایی و از بین رفتن زیستگاه ماهیان، با روش صید ترال ماهیان نابالغ و کمیاب ازبین می‌روند. 

شکوهی با اشاره به سیاست‌های کلی شیلات کشور در مبارزه با ترالیسم بیان کرد: در شیلات تا بره‌های کوتاه و تا ابتدای دهه هشتاد سیاست ضد ترال حاکم بود وحتی صید صنعتی شیلات و مجوز چهل کشتی ترالر ابطال شد اما بعدها به بهانه‌های مختلف خطوط کشتی‌های ترال رونق گرفت و شیلات که بیشتر به دنبال ارایه آمار صید بود تا مدیریت این چالش را ایجاد کرد.  این فعال محیط زیست در پایان می‌گوید: صید ترال سال‌هاست که در اکثر کشورهای دنیا منسوخ شده است این روش حتی در کشورهای توسعه نیافته هم غیرقانونی است و به‌شدت با آن برخورد می‌شود اما در کشور ما هنوز بر سر این موضوع بحث و جدل وجود دارد و شیلات به دنبال دریافت مجوز برای اجرای این صید است.

   ‌طومار صدها نفر از جامعه صیادان جنوب کشور به مجلس

طی روزهای اخیر خبرهایی از آغاز مجدد صید ترال رسیده و شنیده‌ها از این حکایت دارد که در هفته‌های اخیر سازمان شیلات تلاش‌های خود را برای شروع مجدد این روش صید در خلیج فارس و دریای عمان آغاز کرده است. این موضوع صدای دوستداران محیط زیست را در آورده البته طومار صدها نفر از جامعه صیادان جنوب کشور به مجلس هم ارسال شده است. در این طومار صیادان خواستار توقف دایمی صید ترال صنعتی شده‌اند.

سمیه رفیعی، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس هم به طومار صیادان واکنش نشان داد و طی پاسخی اعلام کرد: توقف دو ساله صید ترال که با نظر مثبت رییس دولت انجام شد، نقش بسیار موثری در حفظ ذخایر آبزیان جنوب کشور و معیشت مردم محلی داشته است. او با بیان اینکه باید فعالیت‌های اقتصادی با ظرفیت سرزمینی کشور متناسب باشد تا شاهد تخریب و نابودی محیط زیست نباشیم، گفت: پیش از ممنوعیت صید ترال در کشور شاهد نارضایتی‌های بسیاری از سوی جامعه صیادی محلی بودیم و متأسفانه جارو کردن تمام منابع آبزی دریا توسط کشتی‌های صید ترال فانوس ماهیان موجب شده بود که ضمن نابودی ذخایر آبزیان کشور، سفره مردم نیز خالی شود به شکلی که بسیاری از آنها در تماس‌های مکرر با فراکسیون محیط زیست مجلس اعلام می‌کردند که شغل و معیشت آنها عملاً از بین رفته است.

   مجلس زیر بار فشارها سرخم نمی‌کند

به گفته رفیعی، کشتی‌های صید ترال تخریب محیط زیست را طوری وارونه به اسم اشتغال زایی و نیاز کشور جلوه می‌دادند که حتی از دولت سوخت یارانه‌ای هم می‌گرفتند! این در حالی است که صیادان محلی به دلیل نابودی ذخایر ماهیان مجبور بودند با صرف هزینه بیشتر و استفاده از سوخت آزاد، فرسنگ‌ها داخل دریا بروند و سرآخر هم دست خالی برگردند.

رییس فراکسیون محیط زیست مجلس با اشاره به اینکه فراکسیون محیط زیست مجلس در میان تمام فشارها با تکیه بر بنیه کارشناسی و استدلال‌های علمی توانست سرانجام ممنوعیت ۲ ساله‌ای از اول آذر ۱۳۹۹ بر فعالیت کشتی‌های صنعتی صید ترال اعمال کند افزود: این در حالی است که فشارهای فراوانی از سوی مافیای صید ترال صنعتی در این مدت به ما وارد شد اما فراکسیون محیط زیست زیر این فشارها سر خم نکرد و موفق شدیم همچنان این ممنوعیت را حفظ کنیم.

او با بیان اینکه موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور مکلف بود در این مدت نسبت به پایش وضعیت ذخایر آبزیان خلیج فارس و دریای عمان اقدام کرده و گزارش خود را برای تصمیم‌گیری‌های بعدی ارایه کند، گفت: متأسفانه به غیر از گزارش مختصری که در ابتدای ممنوعیت دوساله از سوی این موسسه دریافت شد که دال بر وضعیت بسیار بد ذخایر آبزیان است، تاکنون هیچ گزارش جامع و کاملی در این خصوص واصل نشده است.

   ۳ نکته محیط زیست درباره صید ترال 

محمد طالبی متین مدیرکل دفتر زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این باره به مهر گفت: ۳ نکته در این زمینه حائز اهمیت است اول اینکه صید صنعتی ترال در خلیج فارس ممنوع است و دوم اینکه سازمان محیط‌زیست در حوزه دریای عمان صرفاً با صید ترال با گونه هدف فانوس‌ماهی آن هم در فاصله بیش از ۱۲ مایل از ساحل و در اعماق بالاتر از ۲۰۰ متر و صرفاً با تورهای میانی موافقت است.

او بیان داشت: سوم اینکه تنها در صورتی با صید ترال فانوس‌ماهی در دریای عمان موافقت خواهیم کرد که موسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی کشور پس از ارزیابی ذخایر آبزیان دریای عمان، اعلام کند که در حال حاضر ذخایر دریایی کشورمان برای انجام این صید محدود کفایت می‌کند و صدور این مجوز، آسیبی را به ذخایر دریایی حوزه دریای عمان وارد نخواهد کرد. یعنی موافقت سازمان محیط‌زیست با صید ترال میکروفیده، منوط به موافقت موسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی کشور است که البته در آن صورت نیز حتماً محدودیت زمانی مشخصی برای انجام این نوع صید در نظر گرفته خواهد شد.

   صید ترال چراغ خاموش آغاز شد

طالبی متین بیان داشت: در حال حاضر شناورهای خارجی به هیچ‌وجه اجازه برداشت از ذخایر دریایی کشورمان در خلیج فارس و دریای عمان را ندارند و در صورت موافقت مشروط و محدود سازمان محیط‌زیست با صید ترال نیز بازهم هیچ اجازه‌ای به فعالیت شناورهای خارجی در حوزه صیادی در آب‌های جنوب کشور نخواهیم داد. این موضوعی است که سازمان شیلات در مکاتبات خود با سازمان محیط‌زیست نسبت به آن تعهد داده و اعلام کرده است که تنها صیادان بومی، جوامع محلی و شرکت‌های صیادی ایرانی برای صید ترال مجوز خواهند گرفت. این در حالی است که خرداد امسال علی سلاجقه، رییس سازمان محیط‌زیست درباره موضع سازمان محیط‌زیست پیرامون صید ترال تاکید کرد: در بهره‌برداری از دریا اولویت را با صید سنتی و صیادان بومی می‌دانیم و قطعاً جلوی هرگونه صید ترال را که بحث جارو کردن دریا در آن مطرح است، خواهیم گرفت. اکنون به نظر می‌رسد صید ترال به صورت چراغ خاموش آغاز شده و مذاکراتی میان سازمان محیط‌زیست و سازمان شیلات ایران در این زمینه انجام شده است.