فعالان اقتصادی و دغدغه ارز

عباس آرگون

موضوع مهمی که امروز دیگر کمتر کسی نسبت به آن تردید دارد، بحث اهمیت جایگاه پول ملی در اقتصاد کشور و تجارت بین‌المللی است. موضوعی که از سویی قدرت و جایگاه اقتصاد ما را نشان می‌دهد و از سوی دیگر به ما قدرت پیش‌بینی از آینده را می‌دهد. سرمایه ذاتا پدیده‌ای است که آماده فرار است.

یعنی در صورتی که صاحب سرمایه احساس خطر کند یا ورود به یک عرصه جدید تا حدی ریسک داشته باشد که مشخص نباشد کار به کجا خواهد رسید، سرمایه از آن حوزه خارج می‌شود. حال اگر ما در سراسر اقتصاد کشور این بی‌اطمینانی را ایجاد کنیم، سرمایه از کشور خارج می‌شود.

ما باید این سوال را از خود بپرسیم که چه بستری ایجاد کرده‌ایم که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند پول خود را به خارج از کشور منتقل کنند و ریسک ورود به فضایی جدید را بپذیرند اما در ایران به کار خود ادامه ندهند. ما باید این مسیر را اصلاح کنیم.

در دنیای متغیر امروز، نمی‌توان  انتظار داشت که آینده کاملا پیش‌بینی شود اما در این تردیدی نیست که یک سرمایه‌گذار نیاز به آن دارد که بداند برای مثال در شش ماه یا یک سال آینده، وضعیت اقتصادی چگونه است،  شاخص‌هایی مانند تورم یا نرخ ارز به چه سمتی حرکت می‌کنند، قوانین و مقررات اقتصادی و تجاری چگونه تعریف می‌شوند و با در کنار هم قرار دادن تک‌تک این مسائل نسبت به آینده خود تصمیم‌گیری کند.

اگر بنا باشد همپای تورم حرکت کنیم، نرخ ارز نیز باید با همین نرخ افزایش پیدا کند. اگر بنا باشد ما نرخ ارز را به شکل دستوری پایین نگه داریم، آنگاه واردات توجیه پیدا می‌کند و در نهایت کار به ضرر تولیدکنندگان  داخلی تمام می‌شود.

از سوی دیگر وقتی در جامعه انتظار تورمی به وجود می‌آید، بسیاری از افراد به سمت تبدیل پول خود به ارزهای خارجی حرکت می‌کنند که همین افزایش تقاضای کوتاه‌مدت به رشد هیجانی قیمت ارز منجر می‌شود.

از این رو به نظر می‌رسد حرکت به سمت یکسان‌سازی نرخ ارز و کاهش فاصله میان ارز نیمایی و ارز بازار آزاد و بهبود شاخص‌های کلان مانند تورم، مهم‌ترین سیاست‌هایی هستند که می‌توانند در کوتاه‌مدت در دستور کار قرار بگیرند. اینکه بانک مرکزی تلاش کند در کوتاه‌مدت بازار را مدیریت کند یک بحث است و اینکه در بلندمدت و نگاه کلان چه میزان از این شرایط اساسا از سوی این بانک قابل مدیریت است یک بحث دیگر. ما در گام نخست باید ارتباط‌مان با جهان را از طریق کنار زدن تحریم بهبود ببخشیم، از سوی دیگر شرایط اجتماعی، اقتصادی و اجتماعی را به شکلی آرام کنیم که نگاهی مثبت به آینده وجود داشته باشد و چه مردم و چه فعالان اقتصادی امکان پیش‌بینی آینده را پیدا کنند.