خشم یک ویژگی اکتسابی است اما...

بهاره سلحشور

بیشتر جامعه‌شناسان امروزی پدیده قتل را ریشه در مشکلات اقتصادی و معیشتی می‌دانند اما قتل‌های آنی که بر اثر خشونت لحظه‌ای رخ می‌دهند از این قاعده مستثنی هستند.

چرا که این قتل‌ها عموما بدون برنامه‌ریزی و قصد قبلی اتفاق می‌افتند به همین خاطر نمی‌توان گفت که انگیزه پشت آن ربطی به مشکلات اقتصادی و معیشتی داشته است اما می‌توان گفت که شاید مشکلات معیشتی و اقتصادی در رقم زدن خشم‌های کنترل نشده تاثیر بسزایی می‌توانند داشته باشند.

مساله اینجاست که اگر بخواهیم به خشم‌های آنی و اتفاق‌هایی که ممکن است بر اثر آن رخ بدهد فکر کنیم می‌بینیم که در بیشتر موارد قتل‌هایی که بر اثر همین خشم‌های آنی رخ داده است بسیار اتفاقی و البته با انگیزه‌هایی بسیار غیر طبیعی بوده است. مثلا فردی به دلیل اینکه از صدای خنده‌های خواهرش دچار تنش عصبی می‌شده در یک لحظه که عصبانیت در او به اوج می‌رسد مرتکب قتل خواهر می‌شود و تنها دلیل برای کشتن او را زیاد خندیدن و صدای بد خندیدن می‌داند. این خشم‌هایی که قتل منجر می‌شوند عموما همیشه با پشیمانی همراه هستند که البته دیگر سودی هم ندارد. به همین خاطر است که بارها و بارها توصیه شده کنترل خشم می‌تواند شما را از افتادن به دام رفتارهای پر خطر نجات دهد. 

دلیل دیگری که روان‌شناسان به آن تأکید دارند، احساس حقارت از بعد روانی است که می‌تواند یکی از عوامل ارتکاب قتل‌های آنی باشد. این احساس حقارت ممکن است از نابرابری‌هایی که در داخل خانواده و جامعه احساس کرده باشد، ریشه بگیرد، بیشتر افرادی که گرفتار قتل آنی شدند در لحظه با یک حس کوچک‌شدن و بی‌ارزشی مواجهه می‌شوند و متأسفانه یاد نگرفتند آن را از زمان کودکی کنترل کنند! ازآنجایی‌که خیلی از ما یاد نگرفته‌ایم چطور احساسات و امیال خودمان را شناخته و بعد مدیریت و کنترل کنیم، این حس به یک خشم و انفجاری بزرگ خودش را در نزاع نشان می‌دهد که گاهی صحنه قتل را رقم می‌زند. خشم یک ویژگی اکتسابی است و در این زمانه برای خشمگین شدن بهانه زیاد وجود دارد؛ از شرایط جامعه، تورم و گرانی گرفته تا نارضایتی‌های شغلی و بیکاری و عوامل اقتصادی که هر کدام نقش زیادی در بروز خشونت دارند که اگر کنترل نشوند زمینه‌ساز نزاع و درگیری در شرایط بحرانی می‌شوند.

حالا چطور این خشم را کنترل کنیم؟ خشم هم مثل باقی احساسات غم، شادی و ترس یک حس و واکنش طبیعی است و نباید برای داشتن آن خودمان را سرزنش کنیم! وقتی احساساتمان نادیده بگیریم دیر یا زود طغیان آن را مشاهده می‌کنیم. کنترل خشم مهارتی است که به دادمان می‌رسد تا در مواقع حساس، اختیار از کف‌مان خارج نشود! در واقع از ما در برابر خطر و تهدید محافظت و دفاع می‌کند. قدیمی‌ها بیشتر از عصر امروز و تکنولوژی، هزار ترفند بلد بودند تا خشم و عصبانیشان را کنترل کنند. راه و روش‌های علمی که روانشناسان آن را امروزه برای کنترل خشم پیشنهاد می‌دهند. شناسایی علت خشم، اولین قدمی است که باید برای کنترل آن برداشت و ممکن است ریشه این خشم، احساس دیگری باشد؛ مثلاً آزار دیدن از یک مشاجره، خسته شدن از تنهایی و...

 تنفس عمیق و اجرای چند تکنیک ساده مراقبه و ورزش‌کردن باعث تخلیه انرژی منفی شما می‌شود و برای همین است که بسیاری از ورزشکاران حرفه‌ای در زندگی شخصی خود آرام و صبور هستند چرا که خشم خودشان را به بهترین روش تخلیه می‌کنند. راه‌رفتن، دویدن و شناکردن و انجام حرکات کششی فعالیت‌های مفیدی هستند که به کنترل خشم شما کمک می‌کنند. شناسایی و دوری از محرک‌ها راه دیگری برای آرامش اعصابتان است؛ مثلاً صحبت‌کردن درباره موضوعات خاص، افراد خاص باعث رنجش شما می‌شود. ذهنتان را از حادثه دور کنید؛ مثلاً شمارش معکوس اعداد به شما کمک می‌کند ضربان قلبتان کند شده و خشمتان فروکش کند. کمک بگیرید، بعضی وقت‌ها زور حوادث و مشکلات خیلی بیشتر از ما آدم‌هاست بنابراین کمک‌گرفتن از افراد حرفه‌ای و متخصص به ما کمک می‌کند علاوه بر اینکه علت خشم را بشناسیم برای مهار و کنترل آن قدم مثبتی‌برداریم.