سیستم عادلانه‌تری برای توزیع یارانه انرژی وجود دارد؟!

گلناز پرتوی مهر|

بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش داخلی به دلیل عدم تعادل انرژی موجود برای ایران حیاتی است. ایران به عنوان یک تولیدکننده بزرگ انرژی، با چالش مدیریت موثر منابع انرژی خود برای پاسخگویی به تقاضای داخلی و تعهدات صادراتی خود مواجه است. عدم تعادل انرژی بر اقتصاد ایران فشار وارد‌ می‌کند.

این کشور باید بخش قابل توجهی از منابع انرژی خود را به مصرف داخلی اختصاص دهد و میزان صادرات را کاهش دهد. این‌ می‌تواند بر درآمدزایی تأثیر بگذارد و مانع توسعه اقتصادی شود.

مصرف بیش از حد انرژی داخلی به کاهش منابع انرژی با ارزش کمک‌ می‌کند. برای حفظ پایداری طولانی مدت، بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش ضایعات در بخش خانگی بسیار مهم است.

محمدعلی رنجبر کارشناس حوزه سیاست‌گذاری و حکمرانی اقتصادی در رابطه با اهمیت مهم بهینه‌سازی مصرف انرژی، در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: دولت سیزدهم گام‌های مهمی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش خانگی برداشته است که یکی از آنها اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها است. در ایران، قیمت گاز برای بخش داخلی به‌شدت یارانه‌ می‌شود و در نتیجه یارانه بیشتری برای آنهایی که مصرف بیشتری دارند، دریافت‌ می‌کند. 

وی عنوان کرد: این ساختار یارانه‌ای، همراه با عدم وجود محدودیت مصرف برای مشتریان پرمصرف، منجر به ضایعات و مصرف بیش از حد انرژی شده است. هدف از اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها، اصلاح رفتار این مشتریان از طریق ایجاد شوک‌‌‌های قیمتی برای مصرف فراتر از الگوی بهینه است. قیمت گاز برای بخش داخلی در ایران از طریق یارانه پایین نگه داشته‌ می‌شود. در نتیجه مصرف بیشتر منجر به دریافت یارانه‌های بیشتر توسط مصرف‌کنندگان‌ می‌شود.

این ساختار یارانه‌ای باعث ایجاد عدم تعادل شده و باعث تشویق مصرف بیش از حد در میان خانوارهای پرمصرف شده است. قیمت پایین انرژی هرگونه محدودیت مصرفی را برای مشتریان پرمصرف حذف کرده است که منجر به اتلاف و مصرف انرژی قابل توجهی شده است. شدت رشد مصرف در میان این مشتریان به دلیل در دسترس بودن گاز ارزان قیمت همچنان بالاست. این کارشناس انرژی در ادامه گفت: اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها اقدامی حیاتی با هدف اصلاح رفتار این مشتریان است.

دولت با اعمال سیاست‌های قیمتی به سطوح مصرف فراتر از الگوی بهینه، به دنبال جلوگیری از مصرف بیش از حد انرژی و ارتقای بهره وری است. همچنین اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها فرصتی را برای کنترل رشد مصرف مشترکان پرمصرف فراهم‌ می‌کند. با قرار دادن آنها در معرض قیمت‌‌‌های بالاتر، آنها را تشویق‌ می‌کند تا بیشتر مراقب مصرف انرژی خود باشند و برای کاهش ضایعات تلاش کنند.

وی ادامه داد: اعمال قیمت واقعی برای مشترکان پرمصرف، سیستم عادلانه‌تری برای توزیع یارانه انرژی ایجاد‌ می‌کند. در حال حاضر این مشترکان به دلیل افزایش مصرف یارانه بیشتری دریافت‌ می‌کنند. اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها تضمین‌ می‌کند که همه مصرف‌کنندگان صرف نظر از میزان مصرف‌شان، یارانه انرژی برابر دریافت‌ می‌کنند. با حذف رفتار ترجیحی مشترکان پرمصرف از نظر یارانه، تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها به برقراری عدالت در تخصیص یارانه کمک‌ می‌کند. این اقدام سیستم عادلانه‌تری را ایجاد‌ می‌کند که در آن یارانه‌ها بر اساس نیاز و نه بر اساس سطح مصرف توزیع‌ می‌شود.

رنجبر در پایان افزود: اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها گامی حیاتی در زمینه جلوگیری از رشد مصرف انرژی در بخش مشترکان پرمصرف است. هدف دولت با ایجاد شوک‌های قیمتی برای سطوح مصرف فراتر از الگوی بهینه، اصلاح رفتار مشترکان پرمصرف و ارتقای بهره‌وری انرژی است. علاوه بر این، تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها به کنترل رشد مصرف انرژی در میان این مشترکان کمک می‌کند و باعث کاهش ضایعات و ارتقای پایداری می‌شود.

این اقدام همچنین با حصول اطمینان از اینکه همه مصرف‌کنندگان بدون توجه به سطح مصرف‌شان، یارانه‌های برابر دریافت می‌کنند، به ارتقای عدالت در توزیع یارانه کمک می‌کند. ایران با اجرای تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها، گام‌‌‌های مهمی در جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی، ترویج فرهنگ بهره وری انرژی و برقراری عدالت در تخصیص یارانه در بخش خانوار برمی‌دارد.