چراغ تولید کمسوتر از قبل
گلی ماندگار|
وقتی شرکت‌ها و کارخانه‌های با نزدیک به یک قرن سابقه به دلیل مشکلات مالی، نبود مواد اولیه و... خط تولیدشان متوقف می‌شود وقتی چراغ تولید در کشور هر روز کمسوتر از روز قبل هاله‌ای ناپیدا از نور را منعکس می‌کند نمی‌توان گفت که همه آن چیزی که مسوولان مدعی هستند مخدوش نیست. نمی‌توان به اعلام بانک مرکزی و سازمان برنامه در مورد خروج اقتصاد ایران از رکود دل‌خوش کرد.
غلامرضا داروگر وقتی در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی شرکت داروگر را بنیان می‌گذاشت هیچ‌وقت فکر نمی‌کرد روزی خط تولید این کارخانه به دلیل بی‌تدبیری و عدم توجه مسوولان دولتی از حرکت باز ایستد.
از آن سال تا سال ۱۳۷۴ که نزدیک به یک هزار و ۸۰۰ پرسنل در این شرکت فعالیت می‌کردند داروگر همیشه رونق داشت. اما حالا از آن همه جلال و جبروت این شرکت تنها ۳۸ کارگر باقی مانده‌اند که نه حقوق درستی دریافت می‌کنند و نه شرایط معیشتی مناسبی دارند. این در حالی است که آخرین لیست تعدیلی‌های این شرکت نیز همین چند هفته پیش رقم خورد و ۵۰ کارگر دیگر از کار بیکار شدند و البته برای دریافت معوقات و گرفتن حقوق بیکاری به اداره کار شکایت کرده‌اند اما کارفرما از آنها خواسته شکایت خود را پس بگیرند تا بتوانند دوباره به سر کار بازگردند. این در حالی است که همین ۳۸ کارگر باقی مانده هم از شرایط دریافت حقوق خود رضایت چندانی ندارند و هر روز با بیم و امید بر سرکار حاضر می‌شوند و نگران از دست رفتن همین شغل در آستانه نابودی‌شان هستند.
مساله اینجاست که چه عواملی باعث شده تا شرکت‌ها و کارخانه‌هایی مانند داروگر، ارج و... با این همه سال سابقه فعالیت به چنین وضعیت بغرنجی گرفتار شوند. سیاست‌های غلط در راستای گسترش صنعت یا بی‌توجهی به صنایع قدیمی هر چه هست چنین اتفاقاتی نه تنها شوکی به حوزه تولید وارد می‌کند که باعث بیکاری تعداد قابل توجهی از کارگران می‌شود. این در حالی است که ادعای ایجاد دو میلیون شغل طی دو سال گذشته همین چند روز پیش از طرف یکی از معاونان رییس دولت عنوان شد. ادعایی که البته باعث شد تا بسیاری از کارشناسان حوزه کار به آن خرده بگیرند و آمار را مخدوش بدانند.
اقتصاد نیمه تعطیل و بی‌توجهی‌های دولت
علی میثاقی، کارشناس بازار کار و سرمایه در این باره به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه داروگر آخرین شرکتی از این دست نیست که قربانی اقتصاد نیمه تعطیل و بی‌توجهی‌های دولت به صنعت می‌شود همانطور که کارخانه ارج و آزمایش با آن همه قدمت سرنوشتی تلخ را تجربه کردند حالا نوبت به داروگر رسیده است و در این سیاهه باید به شرکت‌هایی مانند روغن جهان و... هم اشاره کرد که وضعیت چندان مناسبی ندارند و خط تولید آنها هر روز بی‌رونق‌تر از روز قبل می‌شود.
او می‌افزاید: واقعیت این است که حال و روز صنعت تولیدی در کشور ما اصلا خوب نیست. متاسفانه مسوولان سعی دارند با ارایه آمارهایی که هیچ مستنداتی ندارد دست به تحریف حقیقت بزنند اما واقعیت بالاخره یک جایی خودش را نشان می‌دهد. شرکت داروگر مدت‌هاست که با مشکلات ریز و درشت دست و پنجه نرم می‌کند. چه اتفاقی رخ داده که شرکتی با داشتن نزدیک به ۲ هزار پرسنل الان تعداد پرسنل آن به زیر ۴۰ نفر رسیده است. چه کسی پاسخگوی کارگرانی است که شغل خود را اینگونه از دست می‌دهند و به جای اینکه زیر سایه دولت حاشیه امنیت داشته باشند بیشتر از پیش امنیت شغلی خود را از دست می‌دهند.
سیاهه قربانیان بی‌تدبیری بلند است
این کارشناس بازار کار و سرمایه در پاسخ به این سوال که طی سال‌های گذشته چند شرکت و کارخانه با قدمت و معروف از رده خارج شده و کارشان به تعطیلی کشیده است به «تعادل» می‌گوید: سیاهه این بی‌تدبیری خیلی بلند است اما اگر بخواهیم به نام‌های معروفی اشاره کنیم از ارج و آزمایش گرفته تا پارس الکتریک، کفش بلا، کفش وین، کفش ملی، شرکت تولی پرس، نساجی مازندران و... اینها همه نام‌های آشنایی هستند که سال‌های سال محصولاتشان در خانه ایرانیان جای داشت و از کیفیت مناسبی هم برخوردار بودند اما امروز با وجود ظهور و بروز نام‌ها و برندهای مختلف دیگر نمی‌توان تاثیری را که این برندهای قدیمی در بازار ایران داشته‌اند تجربه کرد. او می‌افزاید: شرکت داروگر با تولید مایع ظرفشویی ریکا و پودرلباسشویی تاید کاری کرد که تا سال‌ها هر محصول دیگری از هر کارخانه دیگری هم وارد بازار می‌شد با همین نام‌ها شناخته می‌شدند. تعطیلی برندی با این قدمت و سابقه واقعا درد آور است.
تیغ برنده سوءمدیریت ناشی از خصوصی‌سازی
خسرو شکیبا کارشناس اقتصادی نیز در این باره به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه داروگر اولین و آخرین صنعتی که قربانی خصوصی‌سازی غیر اصولی در کشور می‌شود نیست. نه تنها داروگر که بسیاری از صنایع کشور به دلیل همین خصوصی‌سازی‌های غیر اصولی با مشکلات عدیده مواجه‌اند فراموش نکنیم که چه بر سر کارگران نیشکر هفت تپه رفت. فراموش نکنیم که خصوص‌سازی‌های غیر اصولی در تمامی زمینه‌ها چه آسیب‌هایی به صنعت کشور وارد کرده است و این روند همچنان ادامه دارد. داروگر نه اولین قربانی این روند اشتباه است و نه آخرین آن. این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: بدهی به نظام بانکی و سوء مدیریتی که درسال‌های گذشته بر شرکت داروگر حاکم بود، به عنوان دلایل اصلی تعطیلی این کارخانه قدیمی عنوان می‌شود. بحران‌هایی که موجب افزایش روزافزون بدهی‌ها، کاهش سهم داروگر در بازار و افزایش زیان‌انباشته این شرکت شده است.
شکیبا می‌افزاید: افزایش تصاعدی زیان انباشته داروگر، درست ۴ سال پس از واگذاری سهام این شرکت آغاز شد. به گونه‌ای که طی سال‌های ۹۲ تا ۹۹، زیان انباشته داروگر افزایش ۲۷۰ برابری داشت. صورت‌مالی این شرکت نشان می‌دهد که زیان‌انباشته داروگر در حالی از ۸۳۸میلیارد تومان در سال ۹۸، به هزار و ۷۹ میلیارد تومان در سال ۹۹ افزایش یافته که کل درآمد عملیاتی این شرکت در سال ۹۹، حدود ۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بود. این در حالی است که زمزمه‌های ورشکستگی داروگر یک بار در سال ۹۶ و بار دیگر در سال ۹۹، با اشاره به بدهی مالیاتی ۸۳۰ میلیارد تومانی و آگهی مزایده اموال این شرکت توسط سازمان امور مالیاتی در رسانه‌ها بازتاب داشت. ورشکستگی داروگر در سال ۹۶ توسط وزارت صمت تکذیب شد. در سال ۹۹ نیز بدهی این شرکت با فروش ۴۸ کامیون توسط سازمان امور مالیاتی تسویه شد.
تیغ سوءمدیریت ناشی از خصوصی‌سازی اما برنده‌تر بود. بررسی حجم تولیدات داروگر نیز ۷ مهر تاییدی بر روند سقوط آن می‌زند. تولید پودر لباسشویی این شرکت در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸، حدود ۲۹ درصد، تولید شامپو ۶۱ درصد و تولید نرم‌کننده موی سر ۵۰ درصد کاهش داشتند. به‌طور کلی اما، مقدار تولیدات داروگر، بلافاصله پس از خصوصی‌سازی تا ۱۳۹۹، شاهد کاهش ۷۰ درصدی بوده است. با استناد به نمودار مربوط به کل محصولات تولیدی شرکت داروگر، تولیدات این شرکت از ۷۴ هزار و ۶۶۳ تن در سال ۸۹، به ۲۲ هزار و ۲۷۷ تن در پایان سال ۱۳۹۹ رسیده بود.
حضور نمایندگانی از وزارت صنایع و اداره مالیات و... در داروگر
بر اساس آخرین اخبار روز گذشته نمایندگانی از وزارت صنایع، اداره مالیات و نیروی انتظامی در کارخانه داروگر حاضر شدند. در تماسی که کارگران این کارخانه با ایلنا داشتند عنوان کردند: هرچند ازاهداف این حضور سرزده اطلاعاتی به کارگران داده نشده اما بهتر بود حداقل یک نماینده از جانب کارگران در جلسه حضور می‌داشت.
طبق اظهارات کارگران؛ همزمان با حضور این مسوولان در کارخانه؛ حدود ده نفر از کارگران تعدیلی کارخانه برای وصول طلب مالی خود با نامه قضایی وارد کارخانه شدند که در نهایت توانستند بخشی از محصولات تولید در انبار کارخانه را برای مصادره صورت‌جلسه کنند.
به گفته یکی از کارگران، در حال حاضر در داروگر تهران که سال ۷۴ هزارو ۸۰۰ کارگر داشت، حدود ۳۸ کارگر مشغول به کار هستند که دستمزدها همچنان با تاخیر چند ماهه پرداخت می‌شود و حدود ۵۰ کارگری که اخیرا تعدیل شده‌اند؛ وضعیت معیشتی خوبی ندارند. این کارگر افزود: کارفرما به همکاران تعدیلی گفته است در صورت قبول شرایط کارخانه و پس گرفتن شکایت خود از اداره کار می‌توانند به پای خط‌های تولید بازگردند. طبق اظهارات او؛ تاکنون دو کارگر با قبول شرط کارفرما به کارخانه بازگشته‌اند و ۵ کارگر دیگر تا اوایل هفته آینده قول بازگشت داده‌اند این اظهارات در حالی مطرح است که در حال حاضر فقط دو خط تولید شامپو کوزه‌ای و مایع ظرفشویی ریکا، فعال است و سایر خطوط به علت نبود مواد اولیه، تولید ندارد.
حالا لشکر رفته و نفر برگشته
با این اوصاف نمی‌توان خیلی به بهبود اوضاع صنایعی مانند داروگر امیدوار بود. حالا از لشکر برندهای معروف ایرانی چیزی باقی نمانده و مساله اینجاست که خصوصی‌سازی سال‌هاست که تیشه به ریشه صنعت می‌زند و بی‌توجهی به سوءمدیریت‌ها باعث شده تا هر روز شاهد از بین رفتن یکی از برندهای قدیمی باشیم. اتفاقی که معلوم نیست چه زمانی و چه کسی باید مانع از تکرار آن شود.
