زیر و بم مالیات‌دهی اینفلوئنسرها
حدود سه سال است که سازمان امور مالیاتی درگیر دریافت مالیات از بلاگرها و اینفلوئنسرها است. اما هنوز بندهای پیشنهادی عملی نشده است و خبر دقیقی مبنی بر دریافت مالیات از اینفلوئنسرها منتشر نشده است؛ درنهایت با تمام قوانین و بندهایی که اضافه شده است، به نظر می‌رسد همچنان بخش عمده اینفلوئنسرها اظهارنامه ارایه نکردند و بخشی از افرادی که این اقدام را انجام داده‌اند نیز کتمان درآمد داشته‌اند.
اسفند سال ۱۳۹۹، نمایندگان در نشست علنی مجلس، با پیشنهاد یکی از نماینگان، مبنی بر دریافت مالیات از اینفلوئنسرها موافقت کردند. در آن زمان طبق تبصره ۶ ماده واحد لایحه بودجه بندی گفته شد که درآمد کاربران دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده رسانه‌های کاربرمحور از محل تبلیغات مشمول مالیات بر درآمد شوند.
حدود سه سال است که سازمان امور مالیاتی مکلف شده ظرف ۲ماه پس از لازم الاجرا شدن این بند دستورالعمل اجرایی مربوط به اخذ مالیات از درآمدهای کاربران حرفه‌ای رسانه‌های کاربر محور از محل تبلیغات را تهیه و به تایید وزیر اقتصاد برساند. سازمان امور مالیاتی همچنین مکلف شده بود تا لیست مودیان مالیاتی و خوداظهاری تهیه شده توسط آنها را تهیه و در سایت سازمان در منظر عموم قرار دهد؛ اما با گذشت مدت طولانی همچنان این لایحه به‌صورت کامل اجرایی نشده است.
عملیاتی نشدن این موضوع تا جایی پیش رفت که ۲۷ مرداد ۱۴۰۱، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برای اولین بار پیش‌نویس طرح مسوولیت تأییدکنندگان در تبلیغات بازرگانی را به قوه مقننه پیشنهاد داد تا اولین گام جدی در جهت کنترل چهره‌های شبکه‌های اجتماعی در حوزه تبلیغات تحت عنوان «تاییدکنندگان» برداشته شود.
هویت‌شناسی اینفلوئنسرهای ایرانی
این پیش‌نویس که ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ به همراه اظهارنظر کارشناسی مرکز پژوهش‌ها روی پورتال رسمی این مرکز قرار گرفت مشخص کرده است تایید‌کننده در این قانون پیشنهادی هر شخصی به غیر از سفارش‌دهنده آگهی مانند ورزشکاران، بازیگران، پزشکان، کاربران تاثیرگذار و غیره است که کالاها یا خدمات دیگران را معرفی و ویژگی، کیفیت، اثربخشی یا نتایج خاصی را تایید و تصدیق می‌کنند.
همه دسته‌هایی که موضوع این قانون هستند در شبکه‌های اجتماعی به تبلیغ کالاها یا خدمات می‌پردازند، درواقع منظور همان اینفلوئنسرها هستند. در این پیش‌نویس اولین باری بود که در کشور به حوزه اینفلوئنسرهای ایرانی، هویتی منحصر به فرد بخشیده شده بود. به گفته سخنگوی سازمان امور مالیاتی، زمانی که این بند تصویب شد، ۱۲۳ اینفلوئنسر، ۲.۳ هزار میلیارد درآمد داشتند. تا آن زمان مسوولان سازمان امور مالیاتی وعده دادند که تلاش می‌شود امسال از بلاگرها و اینفلوئنسرها مالیات دریافت شود که چنین اتفاقی عملی نشد.
پس از گذشت هفت ماه از این پیش‌نویس، اسفند ۱۴۰۱ سازمان امور مالیاتی برای نخستین بار آمار مالیات‌ستانی از اینفلوئسرها را اعلام کرد. طبق اعلام این سازمان، ۱۲۳ اینفلوئنسر باید تقریباً ۱۷ میلیارد تومان مالیات بدهند. سخنگوی سازمان امور مالیاتی در همان زمان درباره میزان وصول مالیات از این تعداد اینفلوئنسرها شناسایی‌شده توضیح داد که برای تعداد ۱۲۳ اینفلوئنسر شناسایی‌شده حدود ۱۷ میلیارد تومان مالیات تشخیص داده شده که ۲۳ نفر از اینفلوئنسرها این مالیات را پذیرفتند و در قالب توافق ماده ۲۳۸ مالیات را می‌پردازند.
سخنگوی سازمان امور مالیاتی اعلام کرده بود که اداره کل امور مالیات مودیان متوسط در تهران مامور شناسایی اینفلوئنسرهای مشمول مالیات‌دهی شد و این اداره وضعیت اظهارنامه‌های سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ این اینفلوئنسرها با دنبال‌کننده بالای ۵۰۰ هزار را بررسی کرد و در نهایت ۵۵۱ کاربر و فعال مجازی دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده شناسایی شدند که مشمول مالیات بر درآمد می‌شدند. به گفته سخنگوی سازمان امور مالیاتی، معیار تشخیص درآمد اینفلوئنسرها لزوماً واریزی به حساب بانکی آنها نیست و از طریق شرکت‌های واسط تبلیغاتی این افراد را شناسایی می‌شوند.
همچنین در این بین ۶۲۸ بلاگر و اینفلوئنسر شناسایی شدند اما هنوز اظهارنامه‌ای ندارند و برای آنها باید اظهارنامه برآوردی تولید شود؛ تا امروز برای حدود ۳۰۰ نفر از این افراد اظهارنامه برآوردی تولید شده و قرار بر این است که اطلاع‌رسانی‌های لازم صورت گیرد تا مالیات به‌حق این افراد شناسایی شود. اما چند روز از این خبر نگذشت که سازمان امور مالیاتی اعلام کرد، رقم جدید احتمالی برای دریافت مالیات از اینفلوئنسرها و بلاگرها ۵۰۰ میلیارد تومان است.
چهار روز بعد از اعلام خبر ۱۷ میلیارد مالیات، مهدی موحدی بکنظر، سخنگوی این سازمان در مورد رقم جدید اعلام کرد که ۱۷ میلیارد تومان برگ تشخیص مالیاتی که به آن اشاره شده بود، برگه‌هایی بوده است که پیش از رسیدن اطلاعات کامل بوده است. به گفته سخنگوی سازمان مالیات، آن ۱۷ میلیارد تومان لزوما مالیات ناظر بر ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان مالیات نیست و برای برخی افراد است.
سازمان مالیات در اصلاح رقم قبلی پیش‌بینی کرد که درآمد بسیاری از آنها بیش از این مقدار است یعنی به‌طور مثال حدود ۵۰۰ میلیارد تومان از سلبریتی‌ها دریافت شود. به دلیل اینکه درآمد این افراد به عنوان درآمد تبلیغاتی در نظر گرفته می‌شود، بنابراین پس از کسر هزینه‌ها و به منظور تعیین درآمد حدود ۴۵ درصد نسبت سود فعالیت منظور خواهد شد.
شناسایی بلاگرها توسط دولت
بعد از چند هفته سخنگوی اقتصادی دولت توضیح داد که دولت درحال شناسایی سلبریتی‌های با درآمد بالا در فضای مجازی است و تا آن زمان یعنی تیر ۱۴۰۲، ۵۵۰ فعال با درآمدهای بسیار بالا شناسایی شده‌اند که ۱۲۳ نفر از آنها درآمد تبلیغاتی بیش از ۲۳۰۰ میلیارد تومان داشته‌اند. از این تعداد ۱۲۳ نفر، حدود ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان درآمد واریزی به حساب بانکی‌شان بابت تبلغیاتی که در رسانه‌های اجتماعی گرفته بودند، دریافت کردند.
با تمام قوانین و بندهایی که به اضافه شده است، به نظر می‌رسد همچنان بخش عمده اینفلوئنسرها اظهارنامه ارایه نکردند و بخشی از افرادی که این اقدام را انجام داده‌اند نیز کتمان درآمد داشته‌اند. در همین خصوص شاهین مستوفی مدیر کل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی به تسنیم گفت: ما باید ابتدا به درآمد افراد برسیم و سپس محاسبه مالیات را انجام دهیم. به این ترتیب ممکن است از طریق مسیرهای مختلف از جمله حساب‌های بانکی، اکانت‌های فضای مجازی و اطلاعاتی که در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد، درآمد این دسته از مودیان شناسایی شود.
مدیر کل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی با اشاره به اینکه پس از شناسایی درآمدها و به این دلیل که هزینه‌ای از سوی آنها ابراز نشده است، سازمان امور مالیاتی مجبور می‌شود از نسبت سود فعالیت استفاده کند، گفت: نسبت سود فعالیت اینفلوئنسرها با عنوان درآمد اشخاص حقیقی از طریق هر گونه تبلیغات و آگهی در فضای مجازی، رسانه‌ای و محیطی یک اینتاکد مشخص دارد که نسبت سود فعالیت آنها را ۷۰ درصد تعیین کرده است. در نتیجه همکاران ما برای رسیدگی به فعالیت اینفلوئنسرها از ضریب ۷۰ درصد استفاده می‌کنند.
نسبت سود فعالیت شرکت‌های تبلیغاتی ۴۵ درصد است
نسبت سود فعالیت دیگری برای افرادی که بازاریابی فعالیت خودشان را در فضای مجازی انجام می‌دهند و یا شرکت‌هایی که بازاریابی یک شرکت دیگر یا یک تولیدکننده مشخص را انجام می‌دهند وجود دارد. این موضوع تحت عنوان بازاریابی انواع کالا و خدمات داخلی با نسبت سود فعالیت ۴۵ درصد در نظر گرفته می‌شود. با این رویکرد فعالیت افراد مشخص است. به عبارت دیگر اینفلوئنسرها براساس دسترسی خود در فضای مجازی تبلیغات غیرمحیطی انجام می‌دهند و اگر سازمان مالیاتی به درآمد این دسته از مودیان برسد از ضریب ۷۰ درصد استفاده می‌کند اما برخی شرکت‌ها که به‌طور تخصصی کارشان تبلیغات است ضریب ۴۵ درصدی دارند.
کاهش ۴۰ همتی درآمدهای مالیاتی تنها براساس یک بند از قانون بودجه
به گفته مدیر کل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی در صورت عدم تقسیط سود شرکت‌ها مشمول معافیت می‌شوند. در حال حاضر به موجب آرای که از طریق مراجع قضایی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گرفته است سازمان مالیات مکلف به اجرا است، در نتیجه اگر سازمان امور مالیاتی معافیتی اعمال می‌کند براساس قوانین است.
از جمله این قوانین که امسال سبب کمتر وصول شدن مالیات شد موضوع بند «ه» تبصره ۲ قانون بودجه است. مدیر کل دفتر حسابرسی سازمان امور مالیاتی گفت که در این بند به شرکت‌ها اجازه داده شده است تا در صورت تقسیم نشدن سود بتوانند از معافیت مالیاتی استفاده کنند. پیش‌بینی می‌شود حدود ۴۰ تا ۴۵ هزار میلیارد تومان از درآمدهای قابل وصول مالیاتی از طریق این حکم قانون بودجه وصول نشده است. به نظر می‌رسد حدود ۴۶۰ هزار میلیارد تومان رقم معافیت‌های مالیاتی است که در مجموع اظهارنامه‌های مالیاتی ابراز شده است.
کسب‌وکارهای پلتفرم‌های داخلی معاف از مالیات
همه قوانین و بندهای مذکور فقط برای بلاگرها .و کسب وکارهایی است که در پلتفرم‌های خارجی فعالیت می‌کنند، زیرا طبق تصمیم مجلس، کسب‌وکارهایی که در پلتفرم‌های داخلی مورد تایید وزارت ارتباطات فعالیت می‌کنند از مالیات معاف می‌شوند و کسب‌وکارهایی که در پلتفرم‌های خارجی فعالیت می‌کنند باید مالیات پرداخت کنند.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۲ با بند (ط) تبصره ۶ ماده واحده بودجه موافقت کردند که در آن کسب‌وکارهای داخلی حاضر در پلتفرم‌های داخلی از مالیات معاف می‌شوند. در این بند تبصره ۶ آمده است: در راستای حمایت از توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور و تشویق کسب‌وکارهای اینترنتی به استفاده از سکوهای داخلی، تا پایان سال ۱۴۰۲ کسب‌وکارهای حقیقی فعال در سکوهای داخلی مورد تایید وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که فاقد پرونده مالیاتی هستند، به صورت پلکانی تا سقف مقرر در ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم، مشمول مالیات با نرخ صفر بوده و جرایم سال‌های قبل ناشی از عدم تسلیم اظهارنامه شامل بخشودگی می‌شود.
