افزایش نفوذ انرژی جهانی بریکس با ورود اعضای جدید

گروه بریکس، قرار است از پنج کشور به ۱۱ کشور افزایش یابد و هدف اعضای جدید که عمدتا از خاورمیانه هستند، تامین امنیت انرژی برای بلوک و ایجاد موازنه با سلطه غربی است. به گزارش ایسنا، بریکس، گروهی از اقتصادهای نوظهور بزرگ شامل برزیل، روسیه، هند و چین می‌شود که در سال ۲۰۰۱ توسط جیم اونیل - اقتصاددان ارشد گلدمن ساکس - نام‌گذاری شدند که در یک مقاله تحقیقاتی، به تشریح رشد بالقوه این قدرت‌ها پرداخت. این بلوک به‌طور غیررسمی در سال ۲۰۰۹ و توسط روسیه برای مقابله با نقش پرنفوذ امریکا و متحدان غربی در نظم جهانی معاصر تاسیس شد.

این گروه هنوز رسمیت پیدا نکرده است، با این حال، سران کشورها و دولت‌های عضو آن به صورت سالانه ملاقات می‌کنند. آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ به این گروه پیوست و در نتیجه، یک «اس» به نام اختصاری آن اضافه شد و به «بریکس» تبدیل شد. کشورهای عضو در مجموع بیش از ۴۰ درصد از جمعیت جهان و یک چهارم اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهند. این گروه عموما بر ژئوپلیتیک، همکاری اقتصادی و تجارت و توسعه چند جانبه تمرکز دارد و بر اساس اجماع، عمل می‌کند.

بریکس می‌گوید از زمان شکل‌گیری این گروه، بیش از ۴۰ کشور علاقه‌مند به پیوستن به آن هستند که شامل ایران، عربستان سعودی، امارات عربی متحده، آرژانتین، الجزایر، بولیوی، اندونزی، مصر، اتیوپی، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، کومور، گابن و قزاقستان بوده‌اند. بیش از ده‌ها کشور در ژوئن، در گفت‌وگوهای «دوستان بریکس» در کیپ تاون شرکت کردند و علاقه خود را به تغییر نظم جهانی و ارتقای موقعیت خود در آن نشان دادند. پس از همه‌گیری کووید، چندین قدرت دولتی از نظم جهانی انتقاد کردند چرا که کشورهای غربی به احتکار واکسن پرداخته بودند. 

بسیاری از مدیران نفتی اکنون بر این باورند تحریم‌هایی که غرب علیه روسیه اعمال کرده است، مشارکت عمیق‌تر بین کشورهای عضو بریکس را تشویق کرده است. راسل هاردی - مدیرعامل شرکت بازرگانی انرژی ویتول - در این باره اظهار کرد: نگاهی به بازارهای نفت امروز، نشان می‌دهد تحریم‌های غرب علیه روسیه موثر بوده‌اند و از این جهت موثر واقع شده‌اند که درآمدهای کم و بیش کمتری برای کالاهای روسی ایجاد می‌کنند.

اما روی دیگر تحریم‌ها این است که پیوندهای قوی‌تری بین کشورهای بریکس ایجاد می‌کند که به نوبه خود نوعی نیروی متضاد قطبی با سیاست غرب است. اعتقاد عمومی بر این است که تحریم‌ها می‌تواند کشورهای بریکس را به یکدیگر نزدیک‌تر کند، به‌ خصوص پس از گسترش اخیر این گروه که چند تولیدکننده بزرگ نفت به آن اضافه شدند. بریکس در ماه آگوست، رسما از عربستان سعودی، امارات عربی متحده، مصر، ایران، آرژانتین و اتیوپی دعوت کرد تا به اعضای تمام وقت جدید این گروه تبدیل شوند و اعضای این گروه را از پنج کشور به ۱۱ کشور افزایش داد. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، در سال ۲۰۲۴، هنگامی که کشورهای جدید به بریکس ملحق می‌شوند، این بلوک ۳۷.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل خواهد داد و انتظار می‌رود این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۳۷.۷ درصد و در سال ۲۰۲۸ به ۳۸.۵ درصد افزایش پیدا کند.

همچنین جمعیت بریکس از ۳.۲ میلیارد نفر در حال حاضر، حداقل ۴۰۰ میلیون افزایش خواهد یافت که به‌طور قابل توجهی بیشتر از جمعیت ۸۰۰ میلیونی گروه هفت است. گسترش بریکس همچنین به معنای آن است که این بلوک، بخش قابل توجهی از منابع طبیعی جهان را در اختیار دارد. کشورهای بریکس، حدود ۵۴۹۳ تن طلا دارند، در حالی که گروه هفت، ۱۷ هزار و ۵۲۷ تن طلا دارد. در همین حال، کشورهای عضو گروه هفت شامل امریکا و کانادا، به ترتیب ۲۰ درصد و شش درصد نفت جهان را تولید می‌کنند و روسیه، برزیل و چین مجموعا ۲۱ درصد نفت جهان را تولید می‌کنند.

با پیوستن عربستان سعودی، امارات عربی متحده و ایران به این بلوک، سهم بریکس از تولید نفت به‌طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت و به حدود ۴۱ درصد از تولید جهانی می‌رسد. به همین ترتیب، روسیه، ایران و چین سهم بریکس از تولید گاز را به میزان قابل توجهی افزایش خواهند داد. توسعه بریکس همچنین حضور این بلوک را در آفریقا، خاورمیانه و امریکای لاتین افزایش خواهد داد. بلوک موجود امیدوار است ائتلاف قوی‌تری از کشورهای در حال توسعه تشکیل دهد که بتوانند منافع جنوب جهانی را در سطح بین‌المللی افزایش دهند.

انتخاب اینکه کدام دولت جدید در این گروه قرار گیرد، بسیاری را متعجب کرد، زیرا شش کشوری که برای پیوستن به بریکس، دعوت شدند، اشتراکات کمی دارند. به نظر می‌رسد این انتخاب بسیار خاورمیانه محور است که شاید به دلیل منابع قابل توجه کشورهای دعوت شده باشد. سانوشا نایدو - محقق ارشد موسسه گفت‌وگوی جهانی آفریقای جنوبی - در این باره گفت: این موضوع پیامدهای ژئواکونومیک، ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک دارد و احتمالا به تعمیق روابط بین کشورهای عضو فعلی بریکس و خاورمیانه منجر خواهد شد. او همچنین به تصمیم انرژی محور برای گنجاندن این کشورها پرداخت و توضیح داد: علاوه بر روسیه، همه کشورهای اصلی بریکس، کشورهای غیر تولیدکننده انرژی هستند.

آنها باید بتوانند اقتصاد خود را کارآمد کنند، اما نمی‌خواهند گرفتار آسیب‌های جانبی ثانویه تحریم‌ها شوند. بر اساس گزارش اویل پرایس، فریدون فشارکی - رییس شرکت مشاوره انرژی «فکتس گلوبال انرژی» - با اشاره به حضور رو به رشد بریکس، اظهار کرد: همه از تحریم‌های دولت امریکا، خزانه‌داری امریکا عصبانی هستند. بنابراین افراد می‌گویند آیا راهی برای ایجاد یک نیروی متقابل وجود دارد؟ تعادل گروه هفت یا گروه ۲۰؟ بریکس نامزد است.