یک زن برنده نوبل اقتصاد شد

جایزه علوم اقتصادی نوبل به یک اقتصاددان امریکایی برای تحقیق و بررسی در مورد «زنان در بازار کار» رسید. دبیر آکادمی نوبل، اعلام کرد، این جایزه به علت ارتقای درک ما از نتایج بازار کار زنان به کلودیا گلدن اعطا شده است.

بر اساس تحقیقات وی، حتی در جوامعی که سعی می‌کنند برابری را درنظر بگیرند و زن‌ها تحصیلکرده‌تر از مردان هستند، احتمال کار کردن زنان کمتر است و اگر بخواهند کار کنند، حقوقی کمتر از مردان دارند. در سطح جهان و همچنین در تاریخ در کشورهای با درآمد بالا زنان به میزان زیادی کمتر در بازار کار مشارکت داده شده‌اند.

گلدن نخستین تحلیل جامع از درآمد زنان و مشارکت آنها در بازار کار طی چند قرن گذشته را بررسی کرده و به نتایج شگفت‌انگیزی رسیده است. تغییرات زیادی را تشخیص داده اما از منابع اصلی شکاف جنسیتی موجود و باقی مانده می‌گوید و چه موانعی باید برطرف شود. 

این بررسی‌ها در بخش کشاورزی و صنعتی و اداری بوده و نشان می‌دهد رشد اقتصادی همواره نتایج بازار کار زنان را بهبود نمی‌بخشد.

وی با بررسی بیش از 200 سال گذشته بازار کار امریکا به این نتیجه رسیده که درآمد زنان به صورت پیوسته مانند مردان افزایش نیافته حتی با وجود اینکه رشد اقتصادی پیوسته در حال افزایش بوده است. گلدن استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد و مدیر توسعه برنامه اقتصاد امریکا در دفتر ملی تحقیقات اقتصادی است. وی در حال حاضر با دانشگاه‌های هاروارد، کمبریج، ام‌ای و یو‌اس‌ای همکاری دارد. گلدن در سال‌های 2013 تا 2014 رییس انجمن اقتصادی امریکا بوده است. وی نخستین زنی بود که در سال 1990 در بخش اقتصاد دانشگاه هاروارد استخدام دایم شد. تحقیقات وی شامل مباحثی از قبیل نیروی کار زنان، نابرابری درآمدی، تحصیلات و شکاف جنسیتی اقتصادی است. وی عضو آکادمی ملی علوم امریکا نیز است.

کلودیا گلدن در سال 1946 در نیویورک در یک خانواده یهودی متولد شده است؛ وی در دبیرستان علوم Bronx و دانشگاه کرنل تحصیل کرد و دکترای اقتصاد خود را در سال ۱۹۷۲ در دانشگاه شیکاگو به پایان رسانده است.

کلودیا گلدن سومین زنی است که تاکنون جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرده است. پیش از وی، الینور اوستروم، متفکر اقتصاد سیاسی اهل امریکا نخستین زنی بود که این جایزه را در سال ۲۰۰۹ دریافت کرد. وی در 12 ژوئن 2012 فوت کرد.

 دومین زنی که این جایزه را دریافت کرد، استر دوفلو بود که یک اقتصاددان فرانسوی است و در سال 2019 به دلیل رویکرد تجربی خود برای کاهش فقر به همراه آبیجیت بنرجی و میشاییل کرمر، نوبل اقتصاد را دریافت کرد.

روند اعطای جایزه نوبل اقتصاد در هر سال به این ترتیب است که ابتدا متقاضیان جایزه نوبل در کمیته نوبل آکادمی علمی رویال سوئد ثبت نام می‌کنند و کمیته نوبل مسوول انتخاب کاندیداها از بین تمامی ثبت نام شوندگان است.

برنده یا برندگان نهایی جایزه نوبل اقتصاد با رای‌گیری اعضای کمیته نوبل انتخاب خواهند شد. تا سال 2016، به جز 7 درصد برندگان این جایزه، باقی از امریکای شمالی یا اروپای غربی بوده‌اند و تاکنون دو زن یکی در سال 2009 و یکی در سال 2019 برنده این جایزه شدند.

کمیته نوبل اقتصاد از سوی بانک سوئد اولین‌بار در سال 1968 نهادینه شد و اولین جایزه نوبل اقتصاد در سال 1969 به «رنجر فریچ» و «جان تینبرگن» به خاطر توسعه و کاربردی کردن مدل‌های پویا در تحلیل‌های اقتصادی داده شد.

از سال 1969 تا سال گذشته میلادی (2021)، 53 جایزه نوبل علوم اقتصادی به 89 فرد برگزیده اعطا شده است. تاکنون 25 جایزه نوبل تنها به یک فرد اختصاص یافته است. جوان‌ترین فرد دریافت‌کننده نوبل 46 سال و پیرترین 90 سال سن داشته است. متوسط سن دریافت‌کنندگان جایزه نوبل نیز 67 سال بوده است.

جایزه نوبل سال گذشته به 3 اقتصاددان امریکایی با نام‌های «بن اس برناک» از موسسه بروکینگز در واشنگتن دی سی و «داگلاس دایموند» از دانشگاه شیکاگو، ایالت ایلینویز و «فیلیپ اچ دایبویگ» از دانشگاه واشنگتن در ایالت سنت لوئیس برای تحقیقات در مورد بانک‌ها و بحران‌های مالی دریافت کردند.

سال 2013 یکی از کاندیداهای دریافت این جایزه؛ محمد هاشم پسران اقتصاددان ایرانی مقیم امریکا بود؛ وی برای تحقیقات در «معیارهای اقتصاد سنجی در سری زمانی» به عنوان یکی از نامزدهای دریافت این جایزه در آن سال معرفی شده بود.

در بیانیه کمیته نوبل آمده است: «کلودیا گولدین نخستین تحلیل جامع از درآمد زنان و مشارکت آنها در بازار کار طی قرون را ارایه داده است. گلدین با جست‌وجو در آرشیوها و گردآوری و تصحیح داده‌های تاریخی، توانسته حقایق جدید و اغلب شگفت‌انگیزی را ارایه دهد. این واقعیت که انتخاب‌های زنان اغلب محدود به ازدواج و مسوولیت خانه و خانواده بوده و هست در مرکز تحلیل‌ها و مدل‌های توضیحی او قرار دارد.

نقطه دید او فراتر از مرزهای ایالات متحده قرار داشته و الگوهای مشابهی در بسیاری از کشورهای دیگر مشاهده شده است. تحقیقات او به ما درک بهتری از بازارهای کار دیروز، امروز و فردا می‌دهد.»

جایزه نوبل اقتصاد در سال 1968 توسط بانک مرکزی سوییس راه‌اندازی شده است. مبلغ این جایزه بسیار قابل توجه و در حدود 1 میلیون دلار است و شاید مهم‌ترین دلیل اهمیت این جایزه در سطح افکار عمومی و رسانه‌ای همین رقم بالای جایزه آن است.

فهرست برندگان جایزه نوبل اقتصاد از سال 1969 تا 2022 میلادی به شرح زیر بوده است: 

2022، بن برنانکه، داگلاس دایموند و فیلیپ دیبویچ

2021، دیوید کارد، جشوا آنگریست، و گایدو ایمبنز

2020، پل میلگروم و رابرت ویلسون

2019، آبهیجیت بانرجی، استر دوفلو و میشل کرمر

2018، ویلیام نوردهاوس و پاول رومر

2017، ریچارد تالر

2016، الیور هارت و بنگت هولمستروم

2015، انگس دیتون

2014، ژان تیرول

2013، یوگن فاما، لارس پیتر هنسن، و رابرت شیلر

2012، الوین روث و لوید اس. شپلی

2011، توماس سارجنت و کریستوفر سیمس

2010، پیتر دایاموند، دیله مورتنسون و کریستوفر پیسارید