جدال بازار با سهامداران

شاخص کل بورس تهران برای دومین روز متوالی سبزپوش شد و شاهد چرخش معاملات بودیم که این موضوع ناشی از تزریق نقدینگی جدید است. روز گذشته امیرمهدی صبایی، سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار در توییتی نوشت: با هدف حمایت از بازار سرمایه، تزریق ١٠٠٠٠ میلیارد ریال منابع جدید به صندوق تثبیت توسط صندوق توسعه ملی و تزریق ٥٠٠٠ میلیارد ریال به صندوق توسعه بازار توسط بانک‌ها انجام می‌گردد. همچنین فرآیند ورود منابع پذیره‌نویسی شده سایر صندوق‌ها به بازار تا مبلغ ٢٨ هزار میلیارد ریال نیز تسریع گردید. درست است این نقدینگی با هدف وارد بورس شده و به گونه‌ای دستکاری در بازار به حساب می‌آید اما در کوتاه می‌تواند تاثیرگذار باشد و شرایط معاملات در بازار سهام را تغییر دهد.

برخی کارشناسان عقیده دارند که در سایه نبود اعتماد بازار درحال جدال با سهامداران است. از سوی دیگر شاهد محدودیت در بازار بودیم، مسوولان بورس برای دومین روز متوالی مجبور به معافیت بازارگردان‌ها در ورود سفارش فروش و انجام معامله در سمت فروش شدند. وضعیت نامناسب هفته‌ها و روزهای اخیر بازار سهام موجب شد تا مسوولان بورس برای دومین روز متوالی مجبور به معافیت بازارگردان‌ها شوند! اتفاقی که سابقه‌ای ندارد یا کم سابقه بوده و نشان از اوضاع بسیار سخت شرایط دارد. براساس این گزارش، بورس تهران از عدم اجبار بازارگردان‌ها در فروش سهام خبر داد و اعلام کرد: بازارگردان‌ها روز اخیر در همه نمادهای موضوع بازارگردانی، ملزم به ایفای تعهدات بازارگردانی در ورود سفارش فروش و انجام معامله در سمت فروش نیستند.

به‌طور کلی هرگونه محدودیت یا دخالت باعث تغییر وضعیت بورس می‌شود. درست است طی چند هفته اخیر به صورت جدی مساله حمایت از بورس مطرح می‌شود؛ اما مشکل اینجاست که حمایت نخست باید در طرف جلب اعتماد سهامداران باشد حتی طی این هفته محسن علیزاده، رییس کمیته بورس مجلس گفته بود که «باید بگوییم، امروز بازار سرمایه ما به لحاظ ساختار مدیریتی به نحویی است که اعتماد اهالی بازار سرمایه در حد پایینی است و اساسا مدیرانی که در بازار سرمایه سکاندار مجموعه ارکان این بازار هستند و وظیفه نظارتی را برعهده دارند در منفعل‌ترین شرایط ممکن کار را دنبال می‌کنند.» با وجود این سخنان هنوز مسوولان کمی با کمبود و نبود اعتماد در بازار عقیده دارند و اغلب می‌گویند که بی‌اعتمادی ناشی از جو رسانه‌ای است؛ اما واقعیت فرای این موضوعات است و سهامداران دیگر هیچ اعتمادی به سرمایه‌گذاری در بورس را ندارند. تمامی سهامدارانی که سال 99 به واسطه دولت دوازدهم وارد بورس شده بودند اکنون در زیان هستند، حتی سهامدارانی که تابستان امسال سرمایه خود را وارد بورس کردند دچار زیان شده‌اند. بررسی صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز خبر از سرخ پوش بودن این صندوق‌ها می‌دهد و در عین حال برخی شعار می‌دهند که اگر سهامداری با تحلیل‌ها در بازار سهم خریداری کرده باشد می‌تواند سود کند. 

درست است در شرایط عادی اگر فردی با تحلیل سهامداری کند می‌تواند سود خوبی کسب کند؛ اما اکنون شرایط بورس عادی نیست و شاهد دستکاری و دخالت‌های بسیار زیادی هستیم که همین دستکاری و دخالت‌ها باعث شده بازار سرمایه از حالت عادی خود خارج و دچار نوسان بیهوده شود.  به عقیده بسیاری از فعالان بازار سرمایه این منفی‌ها و مثبت‌ها در بورس واقعی نیست، زیرا دستکاری و دخالت و مدیریت خاص شرایط بورس را تعیین می‌کند. این شرایط در حالی است که بورس پیش از سال 99 شفافیت بسیار زیادی داشت و اکنون به بازاری سرگردان و بدون متولی تبدیل شده است.

  پیش‌بینی بورس 

مریم محبی فیروزآبادی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص پیش بینی زمانی بورس اظهار کرد: به محض اینکه سهمی سود حسابداری شناخت و از تورم جا ماند نمی‌توان انتظار داشت که خود را به تورم برساند.برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام ۲ موضوع نظیر قیمت و زمان حائز اهمیت خواهد بود. در قیمت عقب ماندگی از تورم و در زمان، فرصت هزینه مهم است.در مقوله ارزندگی باید در ابتدا معیار سرمایه‌گذار از ارزندگی مشخص شود.

آیا معیار از ارزندگی صرفا جاماندن از تورم است؟ آیا صرفا شرکتی که توانست از منظر حسابداری رشد بسازد، ارزنده است؟ پاسخ منفی است.موارد مطرح شده به معنای ارزندگی سهام نیست. ارزندگی زمانی معنا پیدا می‌کند که در بازار شاهد تقاضا برای آن باشیم.باید اعتماد سهامدار به سهام جلب شود تا در ادامه به دلیل ارزندگی‌هایی که از منظر حسابداری و جاماندگی از تورم ساخته شده است، اقدام به خرید سهام صورت پذیرد.متاسفانه شاهد چنین رویکردی نیستم چرا که اعتماد سهامدار به واسطه سیاست‌های اشتباه سیاست‌گذار نسبت به بازار کاهش پیدا کرده است.

ارزیابی روند رشد اقتصادی نشان می‌دهد، در سال ۱۳۹۴ بعد از خروج امریکا از برجام با GDP ایران کاهش یافت. بنابراین بورس به عنوان شاخه‌ای از اقتصاد چنین روندی را ادامه می‌دهد.در بورس صرفا به دنبال ارزندگی نیستیم. در واقع به دنبال ایجاد فضای امن برای سرمایه‌گذار هستیم. به محض اینکه سهمی سود حسابداری شناخت و از تورم جا ماند نمی‌توان انتظار داشت که خود را به تورم برساند. روند رشد ریالی در مقایسه با رشد دلاری بازار سرمایه نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۹ به بعد، فاصله معناداری بین ارزش دلاری و ریالی بازار اتفاق افتاد. نوید سالک، کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: شرایط بازار طوری هست که کلیت نگاه فعالان بازار نسبت به تحولات منطقه‌ای (تنش و مشکلات نظامی که در خاورمیانه رخ داد) شرطی شده است؛ بنابراین تا زمانی که این تنش‌ها تا حدودی بر طرف نشود بورس آغاز رشد را به خود نمی‌بیند.

باوجوداینکه بازارهای موازی همچون ارز در روزهای اخیر رشد محدودی داشتند؛ اما بازار سرمایه و فعالین آن ترسی را با خود همراه دارند. از سوی دیگر ارزش معاملات پایین مزید بر علت و در واقع نشانه است که یعنی فعلاً در بازار سرمایه اتفاق خاصی رخ نداده است. معتقدم که باید فعالین پرتفوی خود را بررسی کنند و مقداری به سمت دارایی‌های کم‌ریسک حرکت کنند تا ریسک خود را کاهش دهند. از جمله سهامی که سهم بیشتری از بورس دارند، در واقع ارزش بیشتری از ارزش بازار شامل حال آنها می‌شود و تأثیر بیشتری در شاخص دارند. چراکه به نظر می‌رسد نهادهای سیاست‌گذار هم در تلاش هستند که به هر نحوی از ریزش شاخص جلوگیری کنند. پس به دنبال صیانت از این سهام هستند؛ از سوی دیگر سرمایه‌گذاران می‌توانند در کوتاه‌مدت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت هم نیم‌نگاهی داشته باشند.

در این ‌بین انتظار مثبتی هم می‌توان از گزارش‌های شش‌ماهه برخی شرکت‌ها داشت. در واقع این موارد هم می‌توانند عاملی برای صعود بازار باشند. بر خلاف اینکه بازار روز گذشته کمی مثبت شد؛ اما اوضاع خوبی را ندارد، نگران مشکلات منطقه است پس افراد به‌صورت موقت می‌توانند به‌جای ضرردهی به صندوق‌ها شیفت کنند تا سود روزشمار کم‌ریسکی داشته باشند و ریسک خود را پوشش دهند.برای بازار امروز نیز انتظار نمی‌رود اتفاق یا رویداد خاصی رخ دهد؛ چراکه خبری برای بهبود شرایط منتشر نشده است. از ابتدای هفته بازار حال و احوال خوبی نداشت و بر خلاف اینکه بازار کمی مثبت شد به نظر نمی‌رسد که شرایط بهتر شود.

   نفت همچنان بر مدار صعود

بهای معاملات نفت برنت ثابت بود و در ۹۰ دلار و ۸۹ سنت در هر بشکه ایستاد. بهای معاملات وست تگزاس اینترمدیت امریکا با دو سنت کاهش، به ۸۷ دلار و ۶۷ سنت در هر بشکه رسید.هر دو شاخص روز جمعه که سرمایه‌گذاران به احتمال گسترش درگیری در خاورمیانه واکنش نشان دادند، حدود شش درصد صعود کرده بودند که بالاترین رشد روزانه از آوریل بود. هفته گذشته، نفت برنت ۷.۵ درصد و شاخص نفت امریکا، ۵.۹ درصد، رشد هفتگی داشت. هیرویوکی کیکوکاوا، رییس شرکت «ان اس تریدینگ» اظهار کرد: در حالی که عملیات زمینی رژیم صهیونیستی، پس از مهلت ۲۴ ساعته‌ای که به ساکنان شمال غزه داده شده بود، آغاز نشده است، سرمایه‌گذاران تلاش می‌کنند تاثیر درگیری در سرزمین‌های اشغالی فلسطین را ارزیابی کنند. این تاثیر ممکن است شامل کشورهای تولیدکننده نفت باشد که تا حدودی در قیمت‌ها منعکس شده است اما اگر عملیات زمینی علیه غزه واقع انجام شود و روی عرضه نفت تاثیر بگذارد، قیمت‌ها ممکن است از ۱۰۰ دلار در هر بشکه فراتر بروند.

درگیری در خاورمیانه، تاثیر چندانی روی عرضه جهانی نفت و گاز نداشته و رژیم صهیونیستی، تولیدکننده بزرگی نیست. اما درگیری میان گروه‌های مبارز فلسطینی و رژیم صهیونیستی، یکی از جدی‌ترین ریسک‌های ژئوپلیتیکی برای بازار نفت را از زمان حمله نظامی روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، ایجاد کرده است. بر اساس گزارش رویترز، فعالان بازار ارزیابی می‌کنند که درگیری گسترده‌تر، چه تاثیری روی عرضه نفت تولیدکنندگان خاورمیانه شامل عربستان سعودی، ایران و امارات عربی متحده خواهد گذاشت.

بازار از دریچه معاملات

طی معاملات سومین روزکاری هفته دوشنبه، شاخص کل بورس تهران 16 هزار و 253 واحد نسبت به روز کاری گذشته بالاتر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 18 هزار و 195 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با رشد 8 هزار و 97 واحد در رقم 686 هزار و 799 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با افزایش 309 واحدی به رقم 25 هزار و 157 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با صعود 2 هزار و 453 واحد به سطح 122 هزار و 876 واحد رسید. 

روز دوشنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار پس از 18 روز کاری مثبت شد و 82 میلیارد تومان پول حقیقی به بازار سهام وارد شد.نماد حآفرین بیشترین ورود پول حقیقی را داشت که ارزش آن 48 میلیارد تومان بود. پس از حآفرین، نمادهای قثابت، وسنا، ثپردیس و خگستر بیشترین ورود پول حقیقی را داشتند.در سوی دیگر، بیشترین خروج پول حقیقی به نمادهای وآیند، خفولا، بپاس، فملی و وبملت تعلق داشت. 

روز دوشنبه فولاد، شپنا و شبندر نمادهای سبزپوش بورس بودند که بیشترین اثر را در رشد شاخص کل بورس داشتند. در مقابل به سویچ، دعبید و جم از نمادهای قرمز بودند که اثر منفی بر شاخص داشتند.در فرابورس نیز نمادهای بپاس، وسپهر و خاور بیشترین اثر افزایشی را بر شاخص داشتند و نمادهای مارون، ولشرق و وملل بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص کل فرابورس داشتند. طی روز دوشنبه ارزش معاملات کل بازار سهام به 226 هزار و 905 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 217 هزار و 898 میلیارد تومان بود که 96 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز شامل می‌شود.

ارزش معاملات خرد نیز با افزایش 27 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 3 هزار و 794 میلیارد تومان رسید.  در حجم معاملات نیز سهام شستا با تعداد 686 میلیون و 216 هزار و 517 سهم در صدر قرار گرفته است. حآفرین در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به دی تعلق داشت. دو نماد خگستر و وبملت نیز در رتبه‌های بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند. در معاملات دوشنبه، 90 نماد صف خرید داشتند و 58 نماد با صف‌ فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با رشد 97 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 232 میلیارد تومان افزایش یافت و مجموع ارزش صف‌های فروش نیز با کاهش 34 درصدی به 291 میلیارد تومان رسید.