طي چندين سال اخير بورس و ساير بازارهاي مالي با يكديگر رقيب بوده‌اند؛ اما اين چند سال رقابت بين بورس و بانك افزايش پيدا كرده و شاهد جابه‌جايي سرمايه بين اين دو بازار سرمايه‌گذاري هستيم. درست است بازار سرمايه طي سه سال اخير روزهاي تلخي را پشت سر گذاشته ولي همچنان سرمايه‌گذاري درست مي‌تواند سودي بيش از سود بانكي داشته باشد.
از گذشته بانك‌ها يك گزينه ثابت براي سرمايه‌گذاري سودده و پس‌انداز نزد اغلب افراد جامعه به شمار مي‌آمدند. هر شخصي كه سرمايه‌اي مازاد داشت در گام اول سپرده بانكي را انتخاب مي‌كرد. با گذشت زمان و بهتر شدن شرايط بورس مردم به اين بازار روي آوردند. اما ريسك بخش جدانشدني بورس است و به همين دليل شاهد به وجود آمدن صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري درآمد ثابت در بورس بوديم كه فرصت سرمايه‌گذاري بدون ريسك را براي مردم پديد آورد.
صندوق‌هاي درآمد ثابت يا در اصل Fixed Income نوعي از صندوق‌هاي مشترك هستند كه بخش زيادي از دارايي تحت مديريت خود را (۷۰ تا ۹۰ درصد) در اوراق با درآمد ثابت، سپرده‌هاي بانكي و مجموعا دارايي‌هايي با ريسك پايين سرمايه‌گذاري مي‌كند. در نتيجه صندوق‌هاي درآمد ثابت ريسك بسيار پاييني دارند و سرمايه‌گذاري امني محسوب مي‌شود.
صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري با درآمد ثابت حداقل بازده مورد انتظار را نصيب سرمايه‌گذاران خود مي‌كنند. افرادي كه واحدهاي اين صندوق‌ها را خريداري مي‌كنند، در واقع سرمايه‌گذاراني كم ريسك هستند. اين افراد انتظار دارند سودي معقول با حداقل ريسك ممكن را به دست آورند. به همين علت مديران اين صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، منابع مالي حاصل از فروش واحدهاي اين صندوق‌ها را عمدتاً به خريد اوراق بهادار بدون ريسك يا كم ريسك مثل اوراق مشاركت، اوراق اجاره، اوراق خزانه و… اختصاص مي‌دهند تا بتوانند سود مورد نظر را براي سرمايه‌گذاران محقق كنند.
تفاوت صندوق سرمايه‌گذاري
درآمد ثابت و بانك
تفاوت‌هاي سرمايه‌گذاري در سپرده بانكي و صندوق‌هاي درآمد ثابت وجود دارد كه بيشترين تفاوت در ميزان و زمان پرداخت سود است.
نخست ميزان سود پرداختي اين دو متفاوت است. طي سال‌هاي اخير با توجه به كوتاه‌مدت، ميان‌مدت يا بلندمدت بودن سپرده و خصوصي يا دولتي بودن بانك، سود سپرده‌ها 8 الي 23 درصد بازدهي سالانه بوده است.
صندوق‌هاي درآمد ثابت اما نرخ سود بيشتري نسبت به سپرده‌هاي بانكي دارند. دليل بيشتر بودن جزئي اين نرخ هم در اين است كه صندوق‌هاي درآمد ثابت بخشي از دارايي‌هاي خود را در اوراقي همچون سهام و حق تقدم سرمايه‌گذاري مي‌كنند. همچنين به دليل تخصص مدير سرمايه‌گذاري اين صندوق‌ها، عموما بازدهي‌هاي مثبتي دارند و در نتيجه نرخ سود اين صندوق‌ها كمي بيشتر از سپرده‌هاي بانكي است. حتي در هنگام رونق بازار نيز ديد‌ه شده است كه تفاوت نرخ اين دو بسيار بيشتر و قابل توجه شده است.
دومين مورد ميزان سوددهي است. سوددهي بانك و صندوق‌هاي درآمد ثابت به صورت پرداخت سود نقدي در بازه‌هاي زماني مختلف است. با اين تفاوت كه سود بانكي به صورت ماه‌شمار و حداقل ميزان سرمايه‌گذاري در سپرده‌هاي كوتاه‌مدت و بلندمدت است. اما سود صندوق‌هاي درآمد ثابت به صورت روزشمار بوده كه علاوه بر پرداخت سود، قيمت واحدهاي سرمايه‌گذاري نيز امكان رشد اندكي در NAV خود را دارند. صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري همچنين امكان پرداخت سود به صورت ماهانه يا سه ماهه را دارند. حتي برخي از صندوق‌هاي درآمد ثابت مي‌توانند بدون تقسيم سود باشند و بازدهي صندوق از افزايش و رشد NAV ناشي مي‌شود.
شفافيت صندوق‌ها در مقابل بانك‌ها
سيستم بانكي معمولا از ارايه گزارش قطعي به سرمايه‌گذاران اجتناب مي‌كند. بنابراين سرمايه‌گذار نمي‌تواند از اينكه سپرده بانكي او دقيقا در چه زمينه‌اي سرمايه‌گذاري شده مطلع شود. اما به‌طور كلي بانك‌ها ممكن است سپرده‌هاي خود را در قالب تسهيلات و وام به متقاضيان پرداخت كرده يا در پروژه‌هاي عمراني و توليدي، سهام شركت‌ها، اوراق درآمد ثابت و … قرار دهند. بنابراين با توجه به گسترده بودن فضاي سرمايه‌گذاري، از مشخصات سبد دارايي و شيوه سوددهي آنها در بانك اطلاعات دقيقي در دست نيست.
اين در حالي است كه صندوق درآمد ثابت براي ارايه گزارش مداوم به سرمايه‌گذاران خود ملزم شده است. بنابراين پس از خريد واحدهاي صندوق درآمد ثابت سرمايه‌گذار از اطلاعاتي نظير سود و زيان دارايي، تركيب دارايي و جزييات سبد سرمايه‌گذاري صندوق مطلع خواهد شد. صندوق درآمد ثابت بخش زيادي از دارايي خود را به اوراق درآمد اختصاص مي‌دهد كه هر صندوق شرايط متفاوتي دارد كه پيش خريد مي‌توان بررسي كرد.
از طرفي شفافيت صندوق و ارايه گزارش علاوه بر سرمايه‌گذاران به سازمان بورس و اركان نظارتي امكان مديريت درست اين نهادهاي مالي را داده و عاملي بازدارنده براي انجام هرگونه تخلف است.
تفاوت نقدشوندگي در بانك و صندوق سرمايه‌گذاري
قدرت نقدشوندگي براي سرمايه‌گذاران بسيار مهم است. گاهي افراد به هر دليلي به سرمايه خود نياز ضروري پيدا مي‌كنند و به همين دليل بايد سرمايه درگير در سرمايه‌گذاري را خارج كنند. در اين ميان قدرت نقدشوندگي پا به ميان مي‌گذارد. سرمايه موجود در بانك به شرطي كه در حساب بلندمدت درگير نشده باشد، به سرعت قابل برداشت است. البته در زمينه حساب بلندمدت نيز پس از طي مراحلي خاص مي‌توانيد به شرط صرف نظر از سود سرمايه، وجه نقد خود را خارج كنيد. بنابراين سرمايه‌گذاري در بانك سرعت نقدشوندگي مناسبي دارد.
در صندوق‌هاي درآمد ثابت مبتني بر صدور و ابطال وجود ركن ضامن و در صندوق درآمد ثابت قابل معامله ضامن نقدشوندگي نگراني سرمايه‌گذار را از بابت نقدشدن واحدهاي صندوق برطرف مي‌كند كه اين در نوع خود مزيتي بزرگ است. اما با وجود اينكه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري نقدشوندگي مناسبي دارند، اما سرعت لمس سرمايه در آنها به سرعت بانك نيست. زمان دريافت وجه با توجه به نوع صندوق، بين يك تا چند روز كاري زمان متفاوت خواهد بود. بنابراين قدرت نقدشوندگي صندوق‌ها بالا بوده و سرمايه‌گذاران از اين جهت هيچ نگراني نخواهند داشت. اما در زمان واريز وجه نقد به حساب نسبت به بانك با تاخير زماني مواجه مي‌شويم.
بازار از دريچه معاملات
در معاملات دومين روز كاري هفته يعني يكشنبه، شاخص كل بورس تهران 4 هزار و 490 واحد نسبت به روز كاري گذشته بالاتر ايستاد و به سطح 2 ميليون و 24 هزار و 478 واحد رسيد. شاخص كل هم‌وزن بورس نيز با افزايش 2 هزار و 942 واحد در رقم 708هزار و 651 واحدي ايستاد. شاخص كل فرابورس با رشد 59 واحدي به رقم 25 هزار و 162 واحد رسيد. همچنين شاخص هم وزن فرابورس با افزايش 503 واحد به سطح 128 هزار و 535 واحد رسيد.
روز يكشنبه خالص تغيير مالكيت حقوقي به حقيقي بازار پس از 4 روز منفي شد و 66 ميليارد تومان پول حقيقي از بازار سهام خارج شد. در اين روز نماد خساپا بيشترين خروج پول حقيقي را داشت كه ارزش آن 20 ميليارد تومان بود. پس از خساپا، نمادهاي شستا، وبملت، شپنا و خگستر بيشترين خروج پول حقيقي را داشتند. در سوي ديگر، بيشترين ورود پول حقيقي به نمادهاي اخابر، كترام، فزر، حفارس و وسديد تعلق داشت.
طي روز يكشنبه اخابر، نوري و كگل نمادهاي سبزپوش بورس بودند كه بيشترين اثر را در رشد شاخص كل بورس داشتند. در مقابل فولاد، وساخت و سدشت از نمادهاي قرمز بودند كه اثر منفي بر شاخص داشتند. در فرابورس نيز نمادهاي انتخاب، آريا و هرمز بيشترين اثر افزايشي را بر شاخص داشتند و نمادهاي فصبا، ثپرديس و فزر بيشترين اثر كاهنده را بر شاخص كل فرابورس داشتند.
در بين نمادهاي پرتراكنش بورس نماد تكاردان بيشترين تراكنش را داشت و شستا و اخابر در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. در فرابورس نيز فصبا، كروميت و فزر بيشترين تراكنش را داشتند.
روز يكشنبه ارزش معاملات كل بازار سهام به 8 هزار و 110 ميليارد تومان رسيد. ارزش معاملات خرد نيز با افزايش 4 درصدي به نسبت روز معاملاتي قبل به رقم 4 هزار و 290 ميليارد تومان رسيد. در معاملات نماد اخابر بيشترين ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد كه ارزش معاملات آن 121 ميليارد تومان بود.
پس از اخابر، سشمال بيشترين ارزش معاملات را داشت و وغدير رتبه سوم بيشترين ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد كترام و حفارس در رتبه‌هاي بعدي بيشترين ارزش معاملات قرار گرفتند. در حجم معاملات نيز سهام شستا با تعداد 400 ميليون و 952 هزار و 793 سهم در صدر قرار گرفته است. حفارس در رتبه دوم بيشترين حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به خساپا تعلق داشت. دو نماد وساخت و‌هاي وب نيز در رتبه‌هاي بعدي بيشترين حجم معاملات بازار قرار داشتند. در معاملات يكشنبه، 69 نماد صف خريد داشتند و 54 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌هاي خريد با افت 24 درصدي نسبت به روز كاري قبل به 127 ميليارد تومان كاهش يافت و مجموع ارزش صف‌هاي فروش نيز با كاهش 17 درصدي به 251 ميليارد تومان رسيد.
